Salı günü ajanslarda ilginç bir haber geçti. Son zamanlarda gündemde sıkça konuşulan “bitcoin” adlı paranın değeri il kez 50.000 ABD dolarını üzerine çıktı. Bu yazıyı kaleme aldığım 18 Şubat saat 11’de fiyatı 51.955 dolara yğkselmişti. Ancak 50 bin doların üzerine çıktığı geçtiğimiz Salı günü fiyat 48.674 dolara gerilemişti. Yani oldukça dalgalanan bir para ama sonuçta son üç ayda %200’ün üzerinde bir değer artışı kazanmış durumda.

     Bitcoin ilk lez 2009 senesinde Satoshi Nakamoto adı altında işlem yapan bir kişi ya da bir grup tarafından lanse edildi. İlk kimin başlattığı bugüne kadar öğrenilemedi. Gösterilen ilgi artınca Nakamoto ortadan kayboldu. Ama inananlar bunun önemli olmadığını zira paranın kendi iç mantığının kurallarına uyduğunu belirtiyorlar. 2016’da bir Avustralyalı girişimci bitcoin’i kuran kişi olduğunu iddia etti ama açıklamasından bir kaç gün sonra başlatan kişinin kendisi olduğunu gösterecek kanıtları sunmaya cesaret edemediğini belirtti.

     Bu dijital para şimdi bir ödeme aracı olarak da yavaş da olsa kullanılmaya başlandı. Genelde Bitcoin alanlar onu bir emtia olarak - altın gibi - değerlendirmekte idiler ve çok az yerde mal ve hizmet alımı bitcoin ile yapılabiliyordu.  Ancak geçen hafta elektrikli otomobil üreticisi Tesla, yatırım stratejisinin bir parçası olarak 1.5 milyar dolarlık Bitcoin satın aldığını açıkladı ve kısa bir süre sonra otomobil satışlarını da Bitcoin üzerinden yapabileceğini belirtti.

     Ertesi gün ABD’nin en eski yatırım bankası BNY Mellon, müşterilerine dijital para hizmeti de vereceğini açıkladı. Mastercard kendi ağında crypto para opsiyonunu desteklemeye başlayacağını söyledi. Virginia Eyaletinde bir başka banka 19 ATM’sinden kart sahiplerinin Bitcoin işlemleri yapmasına imkan tanındığını belirtti.

     Eğilim bitcoine olan ülgünün artacağını gösteriyor. Peki Bitcoin nedir? Bu sorunun basit cevabı, her hangi bir banka ve hükümete bağlı olmayan ve kullanıcılarının kimliği de belirlenmeden işlem yapılan bir dijital para olarak açıklanabilir. Bitcoin, bilgisayarlarının hesaplama güçlerini başka kullanıcıların işlemlerini doğrulamak için sunan kullanıcılar tarafından yaratılıyor. Bu hizmetleri karşılığında bitcoin alıyorlar. Bildiğimiz paralarla da bitcoin satın almak mümkün.

     Son zamanlarda ilginin artmasına paralel larak günlük 300.000 işlemin (alışveriş) yapıldığını bitcoin’in blockchain.info  portföy sitesinden öğreniyoruz. Tabi bu rakam nakit ve kredi kartı ie yapılan işlemlerin yanında oldukça küçük ama gelecekte bu artar mı, artarsa nereye kadar artar? Bu soruya cevap vermek elbette zor ama yavaş yavaş firmaların bitcoin’i ödeme yöntemi olarak kabul etmeye başladıklarını görüyoruz.

     Tesla’nın yanı sıra mesela “overstock.com”web sitesindeki fotoğraf makinası, elbise gibi bir çok malı bitcoin ile satıyor. Popüler ödeme yönetemlerinden Paypal, hesabı olanların bitcoin de dahil olmak üzere dört tane crypto parayı alıp satmalarına müsaade ediyor. Ancak kişilere crypto para ödemesine henüz geçmemiş durumda. Yine ödeme aracılığı yapan firmalardan Square, geçtiğimiz Ekim ayında her biri 10.600 dolardan 50 milyon dolarlık bitcoin satın aldı ve sistemi kullananlara mobil cihazlarından bitcoin almalarına olanak sağlıyor.

     Uzmanların kimisi bir çok firmanın bitcoin’i dalgalanmaya açık bir para birimi olduğu için kabul etmede tereddüt edeceklerini öne sürüyor. Kimisi ise önümüzdeki beş yıl içinde bitcoin’in gittikçe artan bir şekilde alışverişlerde kullanılan bir para olacağını söylüyor.

     Peki dünyada ne kadar bitcoin var. Sİstem 21 milyon bircoin’i tavan olarak koymuş. Bilgisayarda üretildiği için kaynak kodunda bu tavan bulunuyor. Tedavülde azami o kadar bitcoin olabilecek. Halihazırda 18,5 milyon bitcoin üretilmiş bulunuyor. Geriye üretilebilecek 2.5 milyon kalmış durumda. Peki bu limite ulaşılırsa ne olacak? Crypto paracıların son zamanlarda tartıştıkları konulardan birisi bu. Belki bitcoin protokolünün değiştirilebileceğini öne sürenler de var.

     Ortalama olarak bitcoin arzı her 10 dakikada bir sabit olarak 1 blok olarak artıyor. Ancak bu blokların içindeki bitcoin miktarı da her dört yılda bir %50 azaltılıyor. Tabi bu arada bitcoin kullanıcılarının özel bir dijital anahtarları olduğunu unutmayalım. İnsanların bu anahtarlarını kaybetmiş olabilecekleri, ya da başkasına transfer etmeden önce vefat etmiş olabilecekleri dikkate alınırsa, belki hali hazırda tedavülde olan bitcoin miktarı daha da az olabilir. Bircoin çıkarma işiyle uğraşanlara yarattıkları blokların karşılığı verilen bitcoin’ler zaman içinde 2012’de 50 adet iken şimdi 6,5’a düşmüş bulunuyor. Bu nedenle 21 milyon rakamına ancak 2140 yılında ulaşılabileceği hesaplanıyor.

     Bitcoin bir balon olabilir mi? İnsanların sadece fiyatı yukarı çıkacağı ve bundan kâr elde edecekleri beklentisiyle bir varlık alabildiklerini varsayarsanız, potansiyel olarak bir balon olabilir. Kurumsal para da bu işin içine girmeye başladığına göre, fiyat büyük olasılıkla yukarı doğru çıkacak. Ama bu bir balon yaratır mı ya da balon patladığında Bitcoin fiyatı nerede durur? Şimdilik kimsenin bilebileceği bir durum değil.