2024 yılında yatırımlarını artıran elektrik dağıtım sektöründe faaliyet gösteren 21 dağıtım şirketi toplam 52,5 milyar TL yatırım yaptı
Türkiye genelinde hizmet veren 21 dağıtım şirketinin çatı örgütü Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği (Elder), başta ülke genelinde yapılan toplam yatırım tutarı, elektrik tüketim ve üretim rakamları olmak üzere trafo, hat uzunlukları, abone sayısı gibi pek çok veriyi içeren, 2024 yılına ait ‘Elektrik Dağıtım Sektör Raporu’nu yayınladı. Raporda elektrik dağıtım sistemini kullanan tüketici sayısının 51 milyona yaklaştığı ifade edildi. Faturalanan elektrik tüketimi ise ilk kez 279 TWh seviyesini geçti. Raporda dijitalleşme, iklim hedefleri ve enerji arz güvenliği vurgusu öne çıktı.
Rapora göre, 2024 yılında Türkiye genelinde elektrik dağıtım şirketleri onaylı birim bedellerine göre toplam 52 milyar 465 milyon liralık yatırım gerçekleştirdi. Bu yatırımların 40 milyar 972 milyon TL’si şebeke yatırımları, 3 milyar TL’si şebeke işletim sistemleri yatırımları, 7,6 milyar TL’si yasal zorunluluk yatırımları, 822 milyon TL’si diğer yatırım harcamaları ve 37,9 milyon TL’si Ar-Ge projelerinin yaygınlaştırılması amacıyla kullanıldı. Bölgesel bazda en yüksek yatırımı 5 milyar 77 milyon TL ile Meram EDAŞ, ardından 4,5 milyar TL ile Dicle EDAŞ ve 4,2 milyar TL ile Toroslar EDAŞ gerçekleştirdi.
Elektrik tüketiminde 279 TWh ile rekor seviyeye ulaşıldı
2024 yılı sonu itibarıyla dağıtım ve iletim seviyesinden bağlı tüketicilerin toplam elektrik tüketimi 279,04 teravatsaat (TWh) ile rekor seviyeye ulaştı. Tüketimin 207,3 TWh’si dağıtım, 71,74 TWh’si ise iletim seviyesinden gerçekleşti. Bölgesel bazda en yüksek tüketim 36,9 TWh ile Toroslar EDAŞ bölgesinde, en düşük tüketim ise 2,65 TWh ile Vangölü EDAŞ bölgesinde kaydedildi. Tüketim dağılımında en büyük payı sanayi sektörü aldı. Sanayi tüketimi 113,95 TWh ile toplamın yüzde 40,84’ünü oluşturdu. Mesken tüketimi 75,09 TWh (yüzde 26,91), kamu ve özel hizmet sektörü ile diğer tüketimler 71,86 TWh (yüzde 25,75) oldu. Tarımsal sulama 12,41 TWh (yüzde 4,45), aydınlatma ise 5,73 TWh (yüzde 2,05) olarak gerçekleşti. 2023 yılına göre toplam elektrik tüketimi yaklaşık yüzde 5,76 oranında arttı.
Lisanslı elektrik üretiminde yüzde 4,9’luk artış
Serbest üretim şirketleri, EÜAŞ, işletme hakkı devri ve yap-işlet-devret santrallerinin üretimini kapsayan toplam lisanslı elektrik üretimi, geçen yıl bir önceki yıla göre yüzde 4,9 artarak 326 bin 843 GWh olarak gerçekleşti. Lisanslı elektrik üretiminin kaynaklara göre dağılımına bakıldığında, doğal gaz santrallerinin payındaki gerileme sürdü. 2023 yılında lisanslı elektrik üretiminin yüzde 21,9’u doğal gaz santralleri tarafından karşılanırken 2024’te bu oran yüzde 19,9’a geriledi. Bu dönemde ithal kömürün payı yüzde 23,3’ten yüzde 23,1’e, yerli kömürün payı yüzde 15,1’den yüzde 14,5’e, jeotermalin payı da yüzde 3,6’dan yüzde 3,4’e indi Hidroelektriğin payı yüzde 20,5’ten yüzde 22,9’a çıkarken rüzgârın payı da yüzde 10,9’dan yüzde 11,2’ye yükseldi. Lisans alma ve şirket kurma yükümlülüğünden muaf kişilerin ihtiyaç fazlası olarak sisteme verdikleri üretimi ifade eden lisanssız elektrik üretimi ise 2024’te bir önceki yıla göre yüzde 37,7 artarak 20 bin 370 GWh oldu. Lisansız elektrik üretiminde güneş enerjisinin payı yüzde 97,6’dan yüzde 98,5’e çıktı.
Hat uzunluğu 1,5 milyon kilometreye yaklaştı
2024 itibarıyla Türkiye genelinde toplam elektrik dağıtım hattı uzunluğu 1 milyon 491 bin kilometre olarak kaydedildi. Bunun 1 milyon 127 bin kilometresi havai, 364 bin kilometresi ise yer altı hattından oluştu. En yüksek hat uzunluğuna sahip şirket yaklaşık 158 bin kilometreyle Toroslar EDAŞ olurken, onu yaklaşık 142 bin kilometre ile Başkent EDAŞ ve 131 bin kilometre ile Meram EDAŞ izledi. Elektrik dağıtım şebekesindeki toplam trafo sayısı, 2024 sonunda 557 bin 438’e ulaştı. Trafo sayısı bakımından 73 bin 971 ile Dicle EDAŞ, 69 bin 953 ile Meram EDAŞ ve 52 bin 573 ile Toroslar EDAŞ bölgeleri öne çıktı. Türkiye genelinde sektörde ortalama teknik ve teknik olmayan kayıp oranı, 2023’e oranla yüzde 18,41’lik düşüş ile yüzde 8,99 seviyesine geriledi.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) desteğiyle 2014’ten bu yana geliştirilen AR-GE proje sayısı 472’ye ulaştı. Bu projeler içinde en büyük payı yüzde 19,5 ile malzeme teknolojisi alanı aldı. Onu, yüzde 17,2 pay ile şebeke işletimine yönelik projeler ve yüzde 9,5 ile şebeke işletimine yönelik teknoloji geliştirilmesi ve hizmet kalitesinin artırılmasına yönelik projeler takip etti.
