Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan 2025 yılının Eylül ayı bütçe rakamlarına göre, bütçe kalemleri arasında en büyük artış %82,14 ile faiz giderlerinde gerçekleşti. 2024 yılının ilk dokuz ayında 912.7 milyar olan faiz giderleri 2025 yılının aynı döneminde %82,14 artarak 1.662,4 milyara yükseldi. Bu artış oranı bütçe kalemleri arasında en yüksek orana tekabül ediyor.
Bütçe Ağustos ayında verdiği fazladan sonra Eylül ayında 309,6 milyar açık verdi. Eylül ayı gelirleri 1.021 milyar, giderleri ise 1.331 milyar olarak gerçekleşti. Gelirlerin %86,3’ü 881,8 milyar lira olarak vergi gelirlerinden oluşurken faiz dışı giderler 1.094 milyar, faiz giderleri de 236,6 milyar lira oldu. Geçen yıl Eylül ayı faiz giderleri 148,7 milyar lira idi. Faiz giderleri artış oranı %59,2 oldu. Eylülde bütçe faiz dışı 73 milyar açık verdi. Bütçe giderleri %42,8 artarken, gelirler %22,9 arttı ve açığın gerçekleşmesine neden oldu.
Yılın ilk dokuz ayında ise bütçe giderleri %42,8 artarken gelirleri %47,99 arttı. Faiz giderleri geçen yıla göre %82,14 artarak 912 milyardan 1.662 milyara yükselmiş bulunuyor. 2025 yılı bütçesinde toplam faiz giderleri 1.254 milyar’dan 1.950 milyara %55,5 oranında artacak şekilde programlanmış durumda. Bu da yaklaşık aylık 162,5 milyar lira faiz gideri anlamına geliyor. İlk sekiz ayın ortalaması ise 208 milyar oldu ve planlananın üzerinde gerçekleşti. 2025 bütçe açığı ise 1.930,7 milyar açık olarak bütçelenmiş bulunuyor. Bu açığın %63’ü ilk dokuz ayda gerçekleşmiş durumda. Bu oran bütçe açığının planlananın altında kalabileceğini gösteriyor.
2025 yılının ilk dokuz ayında giderlerin iki büyük kalemini %64 ile personel giderleri ve cari transferler oluşturuyor. Personel giderleri %36,5 artarak 2.006 milyardan 2.738 milyara yükselerek giderlerin %26,79’unu; cari transferler ise %38,95 artarak 2.740 milyardan 3.807 milyara yükselerek toplam giderlerin %38,95’ini oluşturdu. Giderler içinde faiz giderlerinin payı da %16,26 oldu. Diğer bir deyimle bu üç kalem bütçe giderlerinin %80,3’ünü oluşturuyor.
Bütçenin toplamda %47,99 oranında artan gelirleri içinde vergi gelirleri %51,02 artarak 5.134 milyardan 7,753 milyara yükselirken, toplam gelirlerin %86,10’unu oluşturdu. Geçen yıl bu oran %84,37 idi.
Aşağıdaki tabloda 2024 ve 2025 yıllarına ait Ocak Eylül ayı bütçe kalemlerindeki gerçekleşmeler ve artış oranları yer alıyor.
2024-2025 OCAK-EYLÜL BÜTÇE GERÇEKLEŞMELERİ
BÜTÇE GİDERLERİ
| (milyon) TL | 2024 | 2025 | Artış % |
|---|---|---|---|
| Bütçe Giderleri | 7.158.637 | 10.222.202 | 42,80% |
| Faiz Hariç Giderler | 6.245.951 | 8.559.822 | 37,05% |
| Personel Giderleri | 2.006.736 | 2.738.816 | 36,48% |
| SGK Devlet Primi | 246.567 | 335.901 | 36,23% |
| Mal ve Hizmet Alımları | 454.468 | 660.904 | 45,42% |
| Cari Transferler | 2.740.330 | 3.807.703 | 38,95% |
| Sermaye Giderleri | 532.861 | 762.669 | 43,13% |
| Sermaye Transferleri | 52.485 | 83.562 | 59,21% |
| Borç Verme | 212.504 | 170.267 | -19,88% |
| Faiz Giderleri | 912.686 | 1.662.380 | 82,14% |
BÜTÇE GELİRLERİ
| (milyon) TL | 2024 | 2025 | Artış % |
|---|---|---|---|
| Bütçe Gelirleri | 6.084.619 | 9.004.924 | 47,99% |
| Genel Bütçe Gelirleri | 5.927.488 | 8.760.703 | 47,80% |
| Vergi Gelirleri | 5.134.059 | 7.753.506 | 51,02% |
| Gelir Vergisi | 1.688.693 | 1.947.538 | 15,33% |
| Kurumlar Vergisi | 1.688.693 | 860.035 | 15,33% |
| Dahilde Alınan KDV | 693.774 | 1.104.554 | 59,21% |
| Özel Tüketim Vergisi | 998.835 | 1.394.157 | 39,58% |
| Banka Sigorta Mu. Ver. | 238.144 | 393.998 | 65,45% |
| İthalde Alınan KDV | 970.621 | 1.224.847 | 26,19% |
| Damga Vergisi | 103.392 | 157.966 | 52,78% |
| Harçlar | 135.078 | 223.601 | 65,53% |
| Vergi Dışı Gelirler | 950.560 | 1.251.419 | 31,65% |
| Bütçe Dengesi | -1.074.018 | -1.217.278 | 13,34% |
| Faiz Dışı Denge | -161.332 | 445.103 | -375,89% |
OCAK – EYLÜL GELİRLERDE İLK 5 GELİRİN TOPLAMDA PAYI
| Gelir Türü | 2024 | Pay | 2025 | Pay |
|---|---|---|---|---|
| Gelir Vergisi | 1.688.693 | 27,75% | 1.947.538 | 21,63% |
| ÖTV | 998.835 | 16,42% | 1.394.157 | 15,48% |
| Vergi Dışı | 950.560 | 15,62% | 1.251.419 | 13,90% |
| İthalde KDV | 970.621 | 15,95% | 1.224.847 | 13,60% |
| Dahilde KDV | 693.774 | 11,40% | 1.104.554 | 12,27% |
| Toplam Gelir | 6.084.619 | – | 9.004.924 | – |
- Gelir kalemlerine baktığımızda birinci sırada 1.688 milyardan %15,33 artarak 1.947 milyara yükselen Gelir Vergisi,
- İkinci sırada %39,58 artarak 998 milyardan 1.394 milyara yükselen Özel Tüketim vergisi;
- Üçüncü sırada %31,65 artarak 950 milyardan 1.251 milyara yükselen vergi dışı gelirleri;
- Dördüncü sırada da %26,19 artarak 970 milyardan 1.224 milyara yükselen İthalde Alınan KDV;
- Beşinci sırada da %59,21 artarak 693 milyardan 1.104 milyara yükselen Dahilde Alınan Katma Değer Vergisi yer alıyor.
- ÖTV tahsilatında petrol ve doğalgaz ürünleri ÖTV’si %33 artarak 283 milyardan 376 milyara; Motorlu Taşıtlar ÖTV’si %45,9 artarak 349 milyardan 510 milyara; Alkollü içeceklerden alınan ÖTV %40,7 artarak 73,8 milyardan 103,8 milyara: Tütün mamullerinden alınan ÖTV %39 artarak 220,8 milyardan 308,9 milyara; dayanıklı tüketim mallarından toplanan ÖTV de %31,5artarak 62,6 milyardan 82,4 milyara yükselmiş bulunuyor.
- Gider kalemlerinde ise özellikle cari transferler %38,95 artarak 2.740 milyardan 3.807 milyara; KİT görevlendirme giderleri %69,62 artarak 170,8 milyardan 289,8 milyara; Hazine yardımları %32 artarak 1.293 milyardan1.708 milyara: Sağlık, emeklilik ve sosyal yardım giderleri %35,69 artarak 1.074 milyardan 1.458 milyara; bu kapsamdaki SSK 5 puan indirimi de %11,7 artarak 195 milyardan 218 milyara yükselmiş bulunuyor.
