daveroğuz@gmail.com

     Soğuk ve uzun bir kış sonrasında, havalar birden ısınmaya başladı. Bu sene, sanki bahar daha bir kurak geçiyor.  Kuraklığa bağlı olarak bazı hastalıklar, bazı böcek türlerinin nüfusları da, artıp azalıyor. Sayılarındaki artma ve azalmaları bilimsel bir yöntemle gösteremeyince hiçbir anlamı kalmıyor. Benimkisi kendi kendime mırıldanmalardan öteye gitmiyor.

     Şimdilerde, kompost sandıklarını açarak olgun kompostları çiçek ve sebzelerin altlarına yaymanın zamanı geldi diye düşünüyorum. Bu sene kompostlarda altın böcekleri larvalarına biraz daha fazla rastladım gibi geliyor. Altın böcekleri larvaları, aynı ailedeki diğer böcek larvaları (Mayıs böcekleri, Haziran böcekleri) gibi bitki kökleriyle beslenmemelerine rağmen; böcek haline geldiklerinde bolca yaprak yediklerinden, özellikle de gül yetiştiricilerinin pek sevmedikleri hayvanlardandır. Bu hafta sizinle paylaştığım ilk fotoğrafta Altın veya Gül Böceği (Cetonia aurata) larvaları görüntülerine bakabilirsiniz. Aslında çöpçü bir böcek ailesi olan, Scarabaeidea ailesine mensup bu böceklerin birçok kök ve yaprakla beslenen ve çokça tarımsal zarara neden olan bireyleri vardır.

     Bu böcek larvaları genellikle bitki artıklarının gömüldüğü yerlerde çokça görülürler. Bu nedenle, kompost yapanların sık sık kompost yığınlarını alt üst ederek oksijenmeyle yanmayı hızlandırmaları önerilir. Kompost karşıtları hemen; Bak gördün mü? Kompostun istenmeyen etkisi de varmış diyecekler. Datça’dan bizi bitki dünyasıyla ilgili çokça bilgilendiren Ayşegül kardeşimiz, o civarda köylülerin bu larvalara şeker halkası adını taktıklarını söylüyor.

     Yukarıda bahsettiğim böcekler ile ilgili daha bilgilendirici daha bilimsel bir yazı yazmak gerekir. İngilizce bilenler için,  Anglo-Saxonlar bunlara “chafer” adını takmışlar; konuyla ilgilenenler internete bakabilirler. En son RHS’de söz konusu larvalarla ilgili güzel bir yazı vardı. Konu o kadar geniş ki, ne yazsanız hep eksik bir yanı kalıyor. Bostanınıza, bahçenize dadandılarsa yeni filizlenen bir bitkinin ani bir şekilde solup öldüğünü gördüğünüzde, belki de ilk şüpheleneceğiniz durum bu böceklerin larvalarıdır.

     Yaz aylarına girdiğimiz bu günlerde, yukarıda bahsettiğim böcek larvalarını akılda tutarak, tek yıllık bazı baharlı bitkileri hızla ekmenizi tavsiye ederim. Fesleğen (reyhan), kişniş, maydanoz, dereotu, kimyon ekmek için tam zamanı. Bahçeniz çok düzenli, siz de çok titizseniz bitki tohumlarını hemen toprağa ekebilirsiniz. Bu ayda toprak zaten yeterince sıcak olduğu için, tohumlar hemen filizlenerek kök salacaklardır. Üstelik de, şaşırtmanın yapacağı strese maruz kalmayacaklarından, bitkini büyümesi de daha kolaylaşacaktır.

     Tek yıllık ekilebilecek bitki tohumlarınızı önce bir kalas veya gerdiğiniz ip aracılığı ile düzgün ve sık aralıklarla ekin. 3 veya 4 yapraklı olunca, bu bitkileri 10 cm aralıklı bırakacak şekilde diğerlerini kesin veya başka bir bahçe bölümüne aktarın. Ticari kaygılardan uzak tadımlık yapacakların, o kadar da uzun sıralar oluşturmasına gerek yok. Hatta bahçeye etmeyeceğim diyenler büyükçe saksılara ya da çiçekliklere bunları ekebilirler.

     Ben bu sene, kişniş tohumu bulamadığımdan, doğrudan en yakın aktardan tohumları aldım. Bir an evvel de ekeceğim. Kişniş, maydanoz gibi yaprakları, salatada ve yemeklerde kullanılabileceğiniz gibi; kişnişin tohum vermesini de bekleyebilirsiniz. Ama kimyonun, çiçekleri solunca sadece tohumlarını tüketmeniz gerekecektir.

     Fesleğen deyince, daha öne uzun uzun yazmıştım. Hatırımda yanlış kalmadıysa pesto yapımına da değinmiştim. Bir kaç yüz çeşit fesleğen olmasına rağmen sadece 50 civarı mutfakta kullanılabilecek dil papilalarınızı bayram ettirecek baharlı tada sahiptirler. Bizim mutfağımızda da büyük yapraklısı, küçük yapraklısı ve mor yapraklısı (reyhan) iyi bilinir ama, az bilinen meyan kökü, anason, limon, rayihalı olanları da vardır. Tavsiye ederim.

     Bu haftaki son görüntü aktardan aldığım kişniş tohumlarını gösteriyor. Kişniş maydanoz gibi en geç 4 haftada filizleniyor. salatalara değişik bir tat katabilir. Lütfen deneyin. Yine aynı karede bu sene ektiğim büyük yapraklı fesleğenim belki fesleğen ekmeğe sizi davet eder.

     Keyifli Bahçeler...