Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından pilot olarak Ankara’nın Kızılcahamam ilçesinde başlatılan Depozito Yönetim Sistemi’nin (DYS), 2024 yılında tüm Türkiye’yi kapsayacak. Piyasaya sürülen ürünlerin tüketilmesi ve kullanılması sonrasında belirli bir depozito bedeli karşılığında iade alınmasını amaçlayan sistem ile 20 milyar adet plastik ve cam şişenin dönüştürülmesi ile yılda 1,3 milyar kilovatsaat enerji tasarrufu elde edilmesi ve sera gazında 37 bin ton azaltıma gidilmesi hedefleniyor.
DYS’nin en önemli unsuru olan plastik şişelerin toplama ve ayrıştırma noktalarının, projenin ülke sathına yaygınlaşma hedefinin çok uzağında olduğuna dikkat çeken Ege Plastik Sanayicileri Derneği (EGEPLASDER) Yönetim Kurulu Başkanı Şener Gençer, plastik sektörü olarak uygulamayı başından beri desteklediklerini ama altyapılarının güçlendirildikten sonra devreye girmesi gerektiğini vurguladı.
“Süreç henüz hazır değilken, uygulama risk oluşturuyor”
Zincir market ve AVM’lerde atık plastikleri toplayacak makinelerin kurulma sürecinin henüz hazır durumda değilken uygulamaya başlanmasının risk oluşturduğunu vurgulayan Gençer, “Benzer bir durum 2021 yılında da yaşanmış ve uygulamanın ülke sathına yaygınlaşacağı 1 Ocak 2022 tarihine hazır olunmakta sıkıntı yaşanmıştı. Plastik sektörünün temsilcileri olarak Bakanlığımıza gerekli uyarıları yapmıştık. Nitekim 1 Ocak 2022 olarak belirlenen tarih ötelenmek durumunda kalınmıştı. Yine aynı erteleme yaşanmaması için aynı uyarılarımızı tekrarlamayı görev sayıyoruz” diye konuştu.
“Atık toplayacak makine sayısı yetersiz”
Önerilerinin, insan sirkülasyonu yüksek ve yoğun turist alan Antalya, Muğla ve İzmir’de uygulamanın pilot olarak başlatılması olduğunu söyleyen Gençer, “Ülkemizde yılda 20 milyar içecek ambalajı tüketiliyor ve bu sayı giderek artıyor. Sadece içecek ambalajı sayısının 2030’da yüzde 50 artarak 30 milyar adede çıkmasını bekliyoruz. Depozito uygulaması elbette sektörümüze ciddi bir katkısı olacak ve uzun yıllardır dile getirdiğimiz kaynağında ayrıştırma ve geri dönüşümde ülkemize sınıf atlatacak. Uygulama ile sadece çevresel riskler azaltılmayacak, ülkemizde çok güçlü olan geri dönüşüm sektörümüz, daha az atık plastikler ithal edecek. Plastik atıkların geri dönüşümünde yurt içi tedariğin yüzde 20’ye bile ulaşmadığı dikkate alındığında, Bakanlığımızın projesi karşısında heyecanlanmamak mümkün değil. Bu nedenle uygulamanın ilk aşamada üç ilimizde başlatılmasını, eksikliklerin görülmesinin ve giderilmesinin ardından yurt sathına yayılmasını öneriyoruz. Atıkları toplayacak makinelerin tedariğinde henüz istenilen seviyenin çok gerisindeyiz” ifadelerini kullandı.
Sistemin Türk ekonomisine yılda 100 milyar TL kazanç sağlaması bekleniyor
Atıkların kaynağında ayrıştırılması için hayati önem taşıyan Depozito Yönetim Sistemi bugün 20’den fazla ülkede uygulanıyor. 2026 yılında bu sayının 26’yı bulması bekleniyor. Sisteme geçilmesi ile ilk aşamada günde 50 milyon adet, yılda 20 milyar adet plastik ve cam şişenin geri dönüştürülmesi, böylelikle 1,3 milyar kilovatsaat enerji tasarrufu, sera gazında 37 bin azaltım ve 3,6 milyon varil petrol tasarrufu sağlanması hedefleniyor.
