2023 yılının başlangıcında dünya hem tamamen yeni, hem de aşina olunan risklerle karşı karşıyaydı. Geçmiş dönemlerde yaşanan risklerle tekrar karşı karşıya kalındı. Enflasyon, yaşam maliyeti krizleri, ticaret savaşları, gelişmekte olan ülkelerden sermaye çıkışı, yaygın toplumsal kalkışmalar ve nükleer savaşların bir hortlak gibi ürkütücü etkisi. Bu riskler göreli yeni gelişmelerle birlikte daha da güçlü hale geldi.
Yeni gelişmeler arasında sürdürülemez durumda bulunan borç seviyeleri, düşük düzeyde büyüme dönemi, düşük düzeyde küresel yatırımlar, onlarca yıl süren gelişmenin ardından gerileyen insani gelişim, hem sivil, hem de aynı anda askeri bağlamda kullanılan teknolojilerin hızlı gelişimi, son olarak da iklim değişikliğinin yarattığı baskı. Hepsi bir arada belirsiz ve türbülanslarla dolu bir dönemi şekillendirmekte. Aşağıdaki tablo 2 yıllık ve 10 yıllık dönemler içinde küresel risklerin olası etkilerine göre sıralanmasını ortaya koymaktadır. Bu tablo, Dünya Ekonomik Forumu’nun küresel ölçekte yaptığı anket sonuçlarına dayanmaktadır.
2 Yıllık Dönemde Sıralama
- Yaşam maliyeti krizi.
- Doğal afetler ve ekstrem hava olayları
- Jeo-ekonomik karşı karşıya gelmeler
- İklim değişikliğinin etkilerini azaltmakta başarısızlık
- Toplumsal kutuplaşmalar
- Büyük ölçekli çevresel yıkımlar
- İklim değişikliğine uyumda başarısızlık
- Geniş çaplı siber suçlar
- Doğal kaynak krizleri
- Büyük ölçekli zorunlu göçler
10 Yıllık Dönemde Sıralama
- İklim değişikliğinin etkilerini azaltmakta başarısızlık
- İklim değişikliğine uyumda başarısızlık
- Doğal afetler ve ekstrem hava olayları
- Biyo çeşitliliğin kaybolması ve ekosistemin çöküşü
- Büyük ölçekli zorunlu göçler
- Doğal kaynak krizleri
- Toplumsal kutuplaşmalar
- Büyük ölçekli siber suçlar
- Jeo-ekonomik karşı karşıya gelmeler
- Büyük ölçekli çevresel yıkımlar
Kamu otoriteleri ve merkez bankaları gelecek 2 yıllık dönem içinde yoğun enflasyonist baskılarla yüzleşmeye devam edebilirler. Ayrıca Ukrayna’da yaşanan savaşın uzaması, pandeminin devam eden etkileri ve tedarik zincirini bozan ekonomik savaşlar. Ekonomik görünümün aşağı yönlü seyretme riski büyük olasılık olarak görünmektedir. Parasal ve mali politikalar arasında kurgulanan yanlış kalibrasyon likidite şoklarının yaşanma olasılığını artırmaktadır.
Bu şok uzayan bir ekonomik olarak aşağı yöne gitmeyi, borç üzerinde stres yaratmayı küresel ölçekte hissettirecekti. Süregelen tedarik tarafından itilen enflasyon stagflasyona neden olabilir. Böyle bir gerçekliğin başa gelmesi sosyo-ekonomik olarak büyük zorlukların yaşanmasına neden olacaktır. Küresel ölçekte ekonomik parçalanma-dağılma, jeo-politik gerilimler, gelecek 10 yıllık dönemde kapsamlı bir borç stresi yaratacaktır.
Kaynak: Dünya Ekonomik Forumu Küresel Risk Görünümü 2023
