Okurlarım yazılarımda malumun ilamı yolunu seçmediğimi ve yaklaşım itibariyle klişelerden uzak durduğumu iyi bilirler. İş sağlığı ve güvenliği camiasının içinde boğulmakta olduğu ezberler, klişeler ve sloganlar havuzunu besleyip, doldurmanın bu boğulmayı hızlandırmaktan başka bir işe yaramadığı kanaatinde olan biri olarak ezberlerin ve klişelerin dışında fikirler ve pratikler geliştirmenin yeni, temiz ve güvenli bir havuz oluşturmak adına önemli olduğunu düşünüyorum.
Bu yazım da tıpkı diğerleri gibi okuyucusu tarafından iş sağlığı ve güvenliğine geniş bir açı ile bakılmasını ve yazılanların pratiğe dönüştürülmesi kaydıyla etkili ve pozitif sonuçlar alınmasını hedefleyen bir misyona sahiptir.
Konumuz, birçok çevrelerce konuşulan fakat mahiyeti tam anlaşılmayan, iş sağlığı ve güvenliği alanında ise neredeyse hiç ele alınmayan ve kendisi ile birçok güvenlik pratiklerinin değiştirilip dönüştürüleceği konusunda bilgi sahibi olunmayan geri bildirim üzerine olacak.
Haydi başlayalım…
Yürütülmekte olan iş sağlığı ve güvenliği süreçlerinin iyileştirilmesinde ve geliştirilmesinde ilerleme performanslarının ölçülmesi oldukça önemlidir. Ölçme yöntemlerinin içinde yer alan önemli verilerden biri de alınan geri bildirimlerdir.
Her geri bildirim, bir görüşün ve faaliyetin iyileştirilmesi yahut geliştirilmesi için fırsattır. Fırsatlar ise onun farkında olanlar için bir anlam ve değer niteliği taşırlar. Geri bildirimler, yürürlükte olan iş sağlığı ve güvenliği politikasının ve buna bağlı programların nasıl algılandığını ve nasıl karşılandığını anlamak bakımından özel bir öneme sahiptirler.
Doğru değerlendirilmesi nispetinde iş sağlığı ve güvenliği performansına büyük katkı sağlarlar. Bu katkıdan en doğru şekilde ve optimum seviyede yaralanabilmek için geri bildirim konusunu tıpkı diğer iş sağlığı ve güvenliği faaliyetleri gibi ele alıp sistemsel bir mekanizma haline getirmek gerekmektedir.
Geri bildirim programları oluştururken, iş sağlığı ve güvenliği politikası amaç ve hedefleri gibi üst başlıkta yer alan konular ile bu başlıkların altında yer alan organizasyon ve faaliyet konularını birbirinden ayırmak ve her kategorinin geri bildirimini ilgili iş grubundan almak daha doğru olacaktır.
Geri bildirim almanın çok fazla yolu vardır. Bazı yöntemlerde kişiler geri bildirim verdiğinin farkında değilken bazı yöntemlerde ise doğrudan açık bir geri bildirim programına dahil edilirler. Bununla birlikte bazı programlarda ise doğal geri bildirim süreci söz konusudur. Burada programlar, kendi içinde açık, kapalı ve doğal geri bildirim olarak bir kırılma göstermektedirler.
Açık geri bildirimlerde, geri bildirim verecek olan kişilere bu durum doğrudan anlatılır ve belli konular hakkında duygu ve düşüncelerini paylaşması istenir. Burada, öncelikle objektifliği temel alacak programların geliştirilmesi gerekmektedir. Bunu sağlamak için sorular arasındaki korelasyon ve soru içerikleri çok iyi hazırlanmalıdır. Bir diğer önemli husus da kişi ile konu arasındaki ilinti ve uyumun sağlanmasıdır.
Kapalı geri bildirim yöntemleri, ilgili muhatapların, geri bildirim verdiğinin farkında olmaması üzerine kurguludur. Burada geri bildirim alan kişiler, ilgili kişilere geri bildirim topladığını söylemezler; geri bildirim veren kişilerde, geri bildirim verdiklerinin farkında değildirler. Bu yöntem, önceden tasarlanmış ve planlanmış bir bildirim alma sisteminin gizil ve algısal olarak uyarlanması esasına dayalıdır. Herhangi bir özel oturum ve anlaşma olmaksızın kişilere yönlendirilen soruların cevapları toplanır ve ilgili değerlendirme sistemine tabi tutulurlar.
Bir diğer yöntem ise doğal geri bildirimdir. Süreç, geri bildirim alan kişilerin, iş grupları ile rutin ve doğal ilerleyen iletişim süreci içindeyken, geri bildirim almak istedikleri kişilerin doğal söylem ve beyanatlarına dikkat etmeleri ve bunları büyük bir titizlikle seçip toplamaları üzerine kuruludur.
Son olarak, tüm geri bildirimleri, geliştirilmiş olan doğru bir değerlendirme sistemi ile değerlendirilmek ve ulaşılan sonuçların iş sağlığı ve güvenliği süreçlerine pozitif yansımasını sağlamak gerekmektedir.
Tüm bu geri bildirim yöntemleri rutin devam eden programların içinde yedirilerek uygulanabileceği gibi, yanı sıra sırf geri bildirime yönelik spesifik inovatif programlar da geliştirilebilir.
“İş sağlığı ve güvenliği, sanılanın ve uygulananın aksine oldukça geniş bir alana sahip ve içinde birçok disiplini barındırmaktadır. Tek bir branş ve bu branşa ait ezberler üzerinden bu alanı anlamak ve uygulama sahasına geçirebilmek pek mümkün değildir!”
