Elma ve armut, budamalara, eymeye, bükmeye son derece dayanıklı ağaçlardır. Bu nedenle çeşitli biçimlere sokulabilir. İsterseniz “O” biçimine bile getirebilirsiniz. Doğal olarak buradaki en büyük sır, dalları bir duvara ya da kafes teline ya da korkuluğa bağlamanın gerekliliğidir. Bizde pek görmediğimiz, sütun şeklinde bir elma ya da armut ağacını büyütmek de olasıdır. Sütun şeklinde dediğimiz, dikey düzlemde sopa gibi tek bir gövde üzerinde, bitkiye biçim vermektir. Bu gövde, genel olarak 3 metre dolaylarına kadar büyür. Ana dal üzerindeki dallar, kısa ve aşağıdan yukarı doğru sıralanırlar. İlkbaharda çiçek sütunu haline, sonbaharda ise yemiş sütunu haline gelirler.
Ufak bir bahçede, hatta bir kenarı 40 cm. (30 litre civarında hacim yeterli oluyor) olan bir saksıda elma, armut yetiştirmeniz düş değildir. Dolayısı ile ufacık bir balkonda bile bunu deneyebilirsiniz. Bütün yemiş ağaçları gibi, fidanın dikimini bitkilerin dinlenme zamanı olan kışın, don olaylarının olmadığı bir zaman diliminde gerçekleştirin. Şimdilerde, çıplak köklü yemiş fidanlarını yavaş yavaş çarşıda pazarda görmeye başladınız bile. İş, ne yazık ki fidanı satın almakla bitmiyor. Pekiyi, nasıl yapalım?
Yukarıda bahsettiğimiz ölçülerde bir saksının dibine 6-7 cm. kalınlığında kırık saksı parçaları ve kalın kumdan bir süzgeç tabakası oluşturalım. Saksının da en az 2 deliği olmasına dikkat edelim. Bu arada kırık saksı parçalarından daha da hafif olan volkanik tüf parçalarının balkonlarda ağırlık yapmamaları açısından daha çok kullanıldığını belirtelim. Daha sonra, saksının yarısına kadar 2/3 oranında gübreli saksı toprağı, 1/3 oranında ise iyice yanmış kompost karışımı ile dolduralım. Fidanları satın aldığınızda, kökler, bazen bir ağla ya da çuval ile sarmalanmış oluyor. Bunları tamamen çıkartalım. Arkasından ölü, kırık kökleri dipten keselim. Bütün diğer kökleri ise hafifçe, 3 ya da 5 cm.’den kısaltalım.
Daha sonra dikim safhasına geçebiliriz. Saksının en ortasına ağacınızı yerleştirin. Saksının geri kalanını yukarıda bahsettiğimiz 2/3 saksı toprağı, 1/3 yanmış kompost ile doldurun. Aman bu sırada fidanının dik durmasına dikkat edin. Toprağınızı bunun için iyice bastırın. İster fidanınızın arkasına bir sopa saplayarak, 2 ya da 3 yerden fidanınızı buna bağlayalım, ister arkadaki duvara bağlayalım. En iyisi, kışın geçmesini beklerken fidanınızı rüzgarsız bir yerde tutmak ilkbaharda ise asıl yerine geçirmektir. Unutmadan, fidanının aşılı yerini lütfen toprağa gömmeyelim. Aşılı bölge toprağın 2 cm. kadar üzerinde durabilirse harika olacaktır.
Bakım budamalarını Ocak ile Mart ayı arasında, yan dalları 15 cm.’den 3 ya da 5 tomurcuk kalacak şekilde yapabilirsiniz. Bu arada sütun boyunu kısaltmanız olasıdır. Yalnızca, ana gövdeyi kısalttığınız zaman yan dalların büyümesini hızlandırabilirsiniz. Yaz budamasında ise, yan dalları 40 cm.’ye kadar kısaltabilirsiniz.
Sütun halinde bir elma ağacınız varsa yemiş veriminin daha az olacağını unutmamak lazım. Ayrıca budama yöntemlerine iyice hakim olmak gerekir. Bunun yanında sütun biçiminde bir elma ya da armut) ağacınız varsa, diğer biçimdeki elma ağaçlarından çok daha çabuk yemiş verecektir. Ayrıca böyle bir ağacın ancak 1 metre karelik bir alanı kaplayacağını dolayısı ile küçük bahçeler ya da balkonlar için çok güzel olacağını da unutmayın. Toprağa birden fazla sütun elma ağaçlarını 1 metre arlarla dikebilirsiniz. Sütun elmalar için bu haftalık bu kadar diyelim.
Bu ay, Ay takviminden bilgiler için geç kaldık. Çok da gecikmeden kısaca bahsedelim. Ocak ayının 4; 17 ve 31. günleri Ay düğümüne uymaktadır. 1 ve 29 Ocak Tarihleri Ay’ın Dünyadan en uzak; 13 Ocak tarihi ise en yakın olduğu tarihlerdir. Bu tarihlerde sulama ve kötü otları yolma dışında tarımsal eylemlerde bulunmuyoruz. Bunların yanında 1 ile 9 Ocak arası ve 23 ile 31 Ocak arası inen Ay; 10 ile 22 Ocak arası çıkan Ay dönemidir. Meraklılarına duyurulur.
Bu hafta Op. Dr. Ender Berke’nin Çin Hindi fotoğrafları ile devam ediyoruz. Önce yörenin bitkilerinden kırmızı nilüferler (Nymphaea nouchali Burm. f.) arkasından tarihi binaların üzerine konuşlanmış bir banyan ağacını (Ficus bengali) bizimle paylaştı. Bizim söylediğimiz şekli ile Çinhindi, ya da Hind-i Çin (Indochine), coğrafi bir isimden ziyade o yarımadanın sadece Fransız sömürgelerinin olduğu kadarına verilmiş bir isimdir.
Keyifli Bahçeler…
