Eylem planı, yenilenebilir enerji kullanımını yaygınlaştırmaktan, enerji depolama alanında yatırımların artırılmasından bataryaların geri dönüşümünün sağlanmasına, elektrik piyasasında toplayıcılık ve talep tarafına yönelik altyapıdan ısı piyasası oluşturulmasına, hidrojen ekonomisinin geliştirilmesinden, elektromobilitenin yaygınlaştırılmasına kadar birçok alanı kapsıyor
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB) Türkiye’nin, 2053 net sıfır emisyon hedefi kapsamında 2024-2030 yılları arasında enerji verimliliği alanında atacağı adımları ve hedefleri içeren Türkiye’nin Enerji Verimliliği 2030 Stratejisi ve II. Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı belgesini yayımladı. Belgede planın Avrupa Birliği (AB) müktesebatı ile azami ölçüde uyumlu olmasına önem verildiği, hedefler belirlenirken de Avrupa Yeşil Mutabakatı ve İklim Yasası kapsamındaki düzenlemelerde yer alan enerji verimliliği hedeflerinin dikkate alındığının da altı çizildi. Belgeye göre bu dönemde 7 ana, 61 de alt başlıkta çeşitli adımlar atılacak. Atılacak bu adımlar da yenilenebilir enerji kullanımını yaygınlaştırmaktan, enerji depolama alanında yatırımların artırılmasından bataryaların geri dönüşümünün sağlanmasına, elektrik piyasasında toplayıcılık ve talep tarafına yönelik altyapıdan ısı piyasası oluşturulmasına, hidrojen ekonomisinin geliştirilmesinden, elektromobilitenin yaygınlaştırılmasına kadar birçok alanı kapsayacak.
Atılacak bu adımlar sayesinde Türkiye’nin Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) başına tüketilen enerji miktarının 2030 yılında 2023 yılına göre yüzde 15 oranında azaltılması ve birincil enerji tüketiminin de yüzde 16 oranında azaltılarak 37,1 MTEP düzeyinde enerji tasarrufu sağlanması ile birlikte sera gazı emisyonlarının da 100 milyon ton CO2 eşdeğeri düzeyde düşürülmesi öngörülüyor. Belgeye göre bu hedef doğrultusunda 2024-2030 arasındaki dönemde toplamda 20,2 milyar dolar yatırım yapılması öngörülüyor. Bu yatırımın da 5 milyar Dolar tutarındaki bölümünün kamu tarafından vergi ve teşvik programlarıyla sağlanması hedefleniyor.
2017-2023 döneminde 8,47 milyar dolar yatırım gerçekleşti
Belgede yer alan diğer bilgilere göre de 2017-2023 yılları arasını kapsayan I. Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı ile belirlenen adımlar sayesinde 2017-2023 yılları arasında gerçekleşen yatırım miktarı 8,47 milyar dolar olarak gerçekleşti ve 44 bin 880 yeni istihdam sağlandı. Bu yatırımlar sayesinde Türkiye’nin enerji tüketiminde 24,6 MTEP tasarruf sağlanırken, emisyonları da 68,62 milyon ton CO2 eşd. miktarında daha az gerçekleşti. Bununla birlikte bu dönemde devreye giren yatırımların 2033 yılı sonuna kadar sağlamaya devam edeceği tasarrufun parasal karşılığının da 30,2 milyar dolar olması bekleniyor.
“Enerji verimliliği yatırım ortamı geliştirilmeli”
Türkiye’nin Enerji Verimliliği 2030 Stratejisi ve II. Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı’nda belirlenen hedefler; yatay konular, bina ve hizmetler sektörü, sanayi sektörü, enerji sektörü, ulaştırma sektörü, tarım sektörü, start-up ve dijitalleşme başlıkları altında sıralanıyor.
Yatay konular, “Enerji yönetim sistemlerinin kurulması ve etkinliğinin artırılması, enerji verimliliği finansman imkanlarının geliştirilmesi, enerji verimliliği yatırım ortamının geliştirilmesi, enerji verimliliği projelerinin enerji verimliliği yarışmaları ile desteklenmesi, enerji verimliliği portalının net sıfır hedefleri doğrultusunda geliştirilmesi, farkındalık, eğitim ve bilinçlendirme faaliyetlerinin yürütülmesi, kamuda sürdürülebilir işletme ve satın alma yaklaşımının benimsenmesi, Enerji Verimliliği Yükümlülük Programı’nın geliştirilmesi, ısı pompası kullanımının yaygınlaştırılması için idari tedbirler alınması, enerji verimliliğinin artırılması için Ar-Ge faaliyetlerinin güçlendirilmesi” olarak sıralanıyor.
“Kamu binalarında enerji verimliliği geliştirilmeli”
Bina ve hizmetler sektöründe, “İnşaat sektöründe kullanılan enerji verimli malzeme ve teknolojilere ilişkin uygulama kapasitesinin artırılması, binalarda enerji verimliliği potansiyeline yönelik detaylı analiz çalışmaları yürütülmesi, kamu binalarında enerji verimliliğinin geliştirilmesi ve enerji dönüşümünün sağlanması, belediye hizmetlerinde enerji verimliliğinin artırılması, mevcut binaların rehabilitasyonu ve enerji verimliliğinin geliştirilmesi, merkezi ve bölgesel ısıtma/soğutma sistemlerinin kullanımının özendirilmesi, sürdürülebilir yeşil binalar ile yerleşmelerin belgelendirilmesinin özendirilmesi,yeni binalarda minimum enerji performans kriterlerinin artırılması, binalarda yenilenebilir enerji kullanımının yaygınlaştırılması, mevcut binaların yenilenmesine yönelik finansal teşviklerin tanımlanması, binalarda enerji verimliliği uygulamaları konusunda teknik kapasitenin geliştirilmesi” maddeleri yer alıyor.
“Sanayide döngüsel ekonomi yaklaşımları yaygınlaştırılmalı”
Sanayi sektöründe öneriler, “Isı kullanan büyük endüstriyel tesislerde kojenerasyon sistemlerinin yaygınlaştırılması, sanayide yenilikçi enerji verimliliği projelerinin sayı ve çeşitliliğini artırmak için destek sağlanması, sanayi sektöründe düşük karbonlu, yeşil ve dijital bir dönüşüm için enerji verimliliği uygulamalarının yaygınlaştırılması, ürün ve cihazlarda enerji verimliliği performans standartları ve çevre duyarlı tasarım, üretim, etiketleme sisteminin uygulanması, sanayide enerji tasarruf potansiyeli haritasının çıkarılması, sanayide karbon yoğunluğu ve spesifik enerji tüketimi azaltımının desteklenmesi, sanayi sektörünün enerji verimliliğini artırmak amacıyla döngüsel ekonomi yaklaşımlarının yaygınlaştırılması, sanayi sektöründe başarılı enerji verimliliği uygulamalarının yaygınlaştırılması için kapasite geliştirme ve paylaşım faaliyetlerinin güçlendirilmesi, sanayide enerji verimli ürünlerin yaygınlaştırılması, sanayide enerji tüketimi izleme sistemlerinin yaygınlaştırılması, enerji verimliliği ile emisyon ticaretinin birlikte ele alınmasını sağlayacak faaliyetlerin yürütülmesi” olarak belirtiliyor.
“Etkin işleyen bir ısı piyasası kurulmalı”
Enerji sektöründe, “Enerji dönüşümü hedefleri çerçevesinde etkin işleyen bir ısı piyasası kurulması, doğal gaz altyapısı için verimlilik standartları uygulanması, fatura bilgileri ve tarifeler yoluyla enerji verimliliğinin özendirilmesi, akıllı sayaçların yaygınlaştırılması, genel aydınlatmada enerji verimliliğinin artırılması, elektrik iletim ve dağıtım faaliyetlerinde enerji verimliliğinin artırılması, elektrik üretim santrallerinde verimliliğin artırılması, talep tarafı katılımı ve toplayıcılık faaliyeti için piyasa altyapısının oluşturulması, hidrojen teknolojisinin ulusal enerji hedefleriyle uyumlu biçimde geliştirilmesi için tedbirler alınması” maddeleri yer alıyor.
“Akıllı ulaşım sistemleri geliştirilmeli”
Ulaştırma sektöründe, “Ulaştırma sektöründe enerji verimliliğinin artırılması için etkin teşvik mekanizmalarının geliştirilmesi, ulaştırma sektörü verilerinin dijitalleştirilerek etkin izleme sistemlerinin kurulması, karayolu yük taşımacılığında enerji verimliliğinin artırılması, kent içi ulaşımda mikro-mobilitenin geliştirilmesi, kent içi ulaşımda enerji verimliliğini artıracak mobilite önlemlerinin geliştirilmesi, toplu taşımanın etkinliğinin artırılması ve enerji dönüşümünün hızlandırılması, denizyolu taşımacılığının güçlendirilmesi, demiryolu taşımacılığının güçlendirilmesi ve sektörde enerji verimliliğinin artırılması, elektromobilitenin yaygınlaştırılması, hava yolu taşımacılığında enerji verimliliğinin artırılması, akıllı ulaşım sistemlerinin ve dijitalleşmenin enerji verimliliğine yönelik olarak bütünleşik biçimde geliştirilmesi, çok modlu ve bütünleşik ulaşım sistemlerinin yaygınlaştırılması” ifadeleri yer alıyor.
“Tarımsal üretimde yenilenebilir enerji kaynakları kullanımı özendirilmeli”
Tarım sektöründe, “Traktörlerin ve biçerdöverlerin enerji verimlileri ile yenilenmesinin özendirilmesi, tarımsal sulamada enerji verimliliğinin iyileştirilmesi, tarım sektöründe enerji verimliliği projelerinin desteklenmesi, tarımsal üretimde yenilenebilir enerji kaynakları kullanımının özendirilmesi geliştirilmesi” maddeleri sıralanıyor.
“Start-up’lara yeni teşvikler kurgulanmalı”
Start-up ve dijitalleşmede, “Enerji verimliliği ile ilgili yerli ve yenilikçi nitelikteki ürünlerin kamu alımları yoluyla desteklenmesi, start-up’ların enerji verimliliğine yönelik projelerdeki uygulama kapasitesinin geliştirilmesi, enerji verimliliğine yönelik start-up faaliyetlerini sistematik bir biçimde desteklemek üzere kurumsal altyapının güçlendirilmesi, start-up’ların enerji verimliliğine yönelik katkılarının artırılması için yeni teşvikler kurgulanması” ifadeleri belirtiliyor.
