Prof. Dr. Yeniocak, dövizle yapılan sözleşmelerde anlaşmazlık durumunda mahkemenin 2018’deki kur üzerinden TL’ye çevrilerek ödenmesine karar verebildiğini açıkladı
Altınbaş Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi, Sözleşmeler ve Borçlar Hukuku Uzmanı Prof. Dr. Umut Yeniocak, Cumhurbaşkanı Kararıyla önemli ölçüde yasaklansa da hala devam eden döviz kuruyla yapılan gayrimenkul sözleşmelerine dair açıklamalarda bulundu. Dövizle yapılan sözleşmelerde anlaşmazlık durumunda mahkemenin sözleşme tarihindeki ya da eski tarihli bir sözleşme ise 2 Ocak 2018’deki kur üzerinden TL’ye çevrilerek ödenmesine karar verebildiğini belirten Pof. Dr. Yeniocak, ev sahibinin alacaklı iken borçlu duruma düşebildiğini vurguladı.
1567 sayılı Kanun’un konuyla ilgili ayrıntılı düzenlemelerin yer aldığını söyleyen Prof. Dr. Yeniocak, bu maddeye bakıldığında genel olarak satış, kira, iş, eser ve danışmanlık, aracılık, taşımacılık ile diğer iş görme sözleşmelerinde bedelin dövizle belirlenmesinin kural olarak yasaklandığını belirtti. Ancak Prof. Dr. Yeniocak, hangi sözleşmelerin bu yasak kapsamına girdiği ve istisnaların neler olduğu konusunun karmaşık olduğunu kaydetti.
“Alacaklıyken borçlu hale gelebilirsiniz”
Bahsi geçen yasak ve yasağın istisnalarının, Bakanlık tebliğleriyle düzenlendiğini anlatan Prof. Dr. Yeniocak, bununla birlikte yasağın yürürlüğe girdiği tarihten bu yana da ihtiyaca göre çok sayıda değişiklik yapıldığına dikkat çekti. Prof. Dr. Yeniocak, “Kira sözleşmenizde bedel, bahsi geçen yasağa aykırı olarak, dövizle belirlenmişse alacak iddiasıyla konu yargıya taşındığında bir anda alacaklıyken borçlu hâle gelebilirsiniz. Zira Yargıtay’ın bu kararlarından, mahkemenin alacak hesabını yaparken döviz üzerinden değil TL üzerinden hesap yapması gerektiği anlaşılıyor” dedi.
Prof. Dr. Yeniocak, Yargıtay 12. Hukuk Dairesi’nin alacak iddiasıyla icra mahkemelerinin önüne gelen kira sözleşmesinin dövizle sözleşme yasağına aykırı olarak akdedilmiş olması halinde mahkemenin bunu resen dikkate alması ve geçerlilik denetimi yapması gerektiği yönündeki bozma kararlarının da tartışmalı olduğunu belirtti. Prof. Dr. Yeniocak, bu yasağa aykırı olarak dövizle yapılan sözleşmelere uygulanacak yaptırım kararlarının tartışmalı hale geldiğini dile getirdi.
“Yeni bir yaptırım uygulanmamalı”
2018’de yürürlüğe giren dövizle sözleşme yapma yasağına aykırılık hâlinde uygulanacak yaptırım 1567 sayılı Kanun’un 3. maddesinde para cezası olarak düzenlenirken, Prof. Dr. Yeniocak bunun ötesinde bir yaptırımın uygulanmaması gerektiğini aktardı.
12. Hukuk Dairesi’nin kararlarında, dövizle belirlenen kira bedelinin TL’ye çevrileceği tarih bakımından bir açıklama yer almadığına dikkat çeken Prof. Dr. Yeniocak, 13 Eylül 2018 itibariyle yürürlükte olan kira sözleşmelerinde taraflar bedelin TL’ye dönüştürülmesi için anlaşamazlarsa, bedelin 2 Ocak 2018 tarihli kur üzerinden TL’ye çevrileceği düzenlemesinin Anayasaya ve Kanuna aykırı olduğunu söyledi. Prof. Dr. Yeniocak, “2018 Eylül ayında yapılan düzenlemeyle sözleşme bedelinin 2018 Ocak ayındaki kurdan TL’ye çevrilmesi hukuken açıklanabilir bir durum değil. Bu kararın iptali mümkün” yorumunu yaptı.
“Yasağa aykırı sözleşmelere bu müdahale yanlış”
2018’den sonraki tarihlerde, yasağa aykırı olarak dövizle kira sözleşmesi yapılmış olması hâlinde bir yaptırım olarak bedelin mahkeme tarafından TL’ye çevrilmesinde hangi tarihin esas alınacağı sorusunu da gündeme getiren Prof. Dr. Yeniocak, “Yasağa aykırı sözleşmelere bu şekilde müdahale edilmesi yanlış. 1567 sayılı Kanun’un 3. maddesine göre idari para cezası ödenmesi dışında bir yaptırım olmamalı. Ancak Yargıtay konuya böyle yaklaşmıyor. Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nin bir kararı bu soruya dolaylı bir cevap olarak yorumlanabilir. Karara göre, Eylül 2018’den sonra yasağa aykırı olarak dövize endeksli olarak belirlenmiş kira bedeli, sözleşme tarihi itibariyle TL üzerinden yeniden belirlenmeli ve kiraya verenin alacak iddiası buna göre hesap edilmeli. Görüldüğü gibi, bu olayda da kiraya veren, alacak iddiasıyla açtığı davada, kira bedeli TL üzerinden hesapladığı için birden borçlu pozisyonuna düşmüş durumda” diye konuştu.
