Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan 2023 Aralık ayı Tarım Girdi Fiyat Endeksi’ni (Tarım-GFE) değerlendirdi. Tarım-GFE’nin aralık ayında aylık yüzde 2,62 ilan edildiğini belirten Çandır, “Bu rakam, endeksin ölçülmeye başladığı 2015 yılından itibaren yüzde 2,6 olan aralık ayları ortalamasının yüzde 27 üzerinde oldu” dedi. Tarım-GFE’nin aralıkta yıllık yüzde 41,43 ilan edildiğini kaydeden Çandır, “Bu yıllık rakam, yüzde 32,40 olan son 9 yılın aralık ayları ortalamasının yüzde 28 üzerinde oldu. Aralık ayı tarımsal girdi fiyat enflasyonu, aylık ve yıllıkta ortalamaların üzerinde ilan edildi” diye konuştu. Aralık ayı Tarım-GFE’nin alt kalemlerini de değerlendiren Çandır, “Tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatlarında aylıkta yüzde 2,82 ve yıllıkta ise yüzde 37,64’lük artış ilan edildi. Aralık ayları itibariyle aylıkta 2021 yılından, yıllıkta ise 2021 ve 2022 yıllarından sonraki en yüksek değer kaydedildi” dedi.
“Veterinerlik hizmetlerinde aşırı artış var”
Aralık’ta aylık, tohumda yüzde 2.24, enerjide yüzde -2.26, gübrede yüzde -0.74, ilaçta yüzde 1.91, veteriner hizmetlerinde yüzde 1.26, yemde yüzde 5.21 ve diğer kalemlerde ise yüzde 6.37 olarak aylık değişimler ilan edildiğini belirten Çandır, aralık ayındaki yıllık değişimlerin ise tohumda yüzde 44.15, enerjide yüzde 47.45, gübrede yüzde 9.69, ilaçta yüzde 24.75, veteriner hizmetlerinde yüzde 151.60, yemde yüzde 27.21 ve diğer kalemlerde ise yüzde 89.31 artış kaydedildiğini belirtti. Veterinerlik hizmetlerinin son 4 aydır ciddi artış gösterdiğini, aralık ayında da bu artışın devam ettiğini söylerken Çandır, “Yıllık yüzde 151,60’lık artış, tüm zamanların rekoru oldu. Diğer bir dikkat çekici olan gübrede ise aylık azalış ve yıllık tek haneli yükseliş, son 3 yılın en dikkat çekici düşüşü oldu” ifadelerini kullandı.
“İmalat sanayiindeki enflasyon tarımdan daha yüksek seyrediyor”
TÜİK tarafından Aralık ayı tarımsal üretici fiyat endeksi Tarım-ÜFE’nin aylık yüzde 6.81, yıllık ise yüzde 60.62 olarak ilan edildiğini kaydeden Çandır, tarımsal faaliyetlerde bulunanlar açısından son bir yıllık eğilimin, genel olarak üretici aleyhine seyrederken mayıs ve haziran aylarında aylık ve yıllık düzeyde Tarım-GFE, Tarım-ÜFE’nin altında kalarak üretici lehine döndüğünü bildirdi. Çandır, “Aralık ayında bu durum yeniden aylıkta ve yıllıkta üretici lehine ilan edilmiştir. 2024 yılında aylık ve yıllık eğilimin böyle devam etmesi, üretici kesimin birikmiş zararlarının azalmasına katkı sağlayacak” dedi.
Yurtiçi ve yurtdışı üretici enflasyonlarının tarımı dolaylı olarak etkilediğini belirten Çandır, yurtdışı üretici enflasyonu YD-ÜFE’nin aralıkta aylık yüzde 2,28, yıllıkta yüzde 58,40 arttığına dikkat çekti. Çandır, yurtiçi üretici enflasyonu Yİ-ÜFE’nin aylıkta yüzde 1,14, yıllıkta yüzde 44,22 arttığını belirtirken, “Üretici düzeyindeki gıda kalemi ise aylık yüzde 2,58 ve yıllık ise yüzde 63,75 arttı. Bu durum aralık ayında da tarıma dayalı imalat sanayiindeki enflasyonun tarımdan daha yüksek seyrettiğini gösteriyor” dedi.
“Tüketici enflasyonu üreticiye göre daha yüksek”
Aralık ayında üretici kesimdeki bu enflasyonlara karşılık tüketici enflasyonu TÜFE’nin aylık yüzde 2,93, yıllık yüzde 64,77 arttığını belirten Çandır, “Tüketici taraftaki gıda enflasyonu ise aralık ayında aylık yüzde 4,81 ve yıllık yüzde 72,1 olarak ilan edildi. İşlenmemiş gıda enflasyonu aralıkta aylık yüzde 7,24, yıllık yüzde 91,23 düzeyinde ilan edildi. Yaş meyve sebze enflasyonu aralıkta aylık yüzde 11,39 ve yıllık 81,29 artış olarak ilan edilmişti. Tüketici taraftaki bu rakamlar, üreticilerin maruz kaldığı enflasyonun üzerinde bir tüketici enflasyonu olduğunu göstermeye devam ediyor” dedi.
