Perşembe, Eylül 19, 2024

Farklılığa Doğru 

Tarihi akışın zaman içerisinde çeşitli niteliklerde de olsa değişebilir tarifler ile vücut bulan güç merkezlerinin etkisinde bulunduğu açıktır. Gücü temsil eden, iradesine uyumlu nizamın esaslarını da empoze edecektir. Düzen içerisinde alternatif  olmanın, yapının güç kaybına bağlı şartlar ve ortaya çıkardığı rekabette, 17 ve 19 asırlar Avrupası kendi aralarındaki adeta sonu gelmez savaşlar ile 2. Dünya Savaşında bu hakimiyetini 20. yy’da Atlantik’in öte tarafına devretmek zorunda kaldı. 

Büyük savaşlardan sonra yeryüzü üzerinde şekillenen bölgesel güç merkezleri üzerinde yaşadıkları coğrafyanın sahip olduğu tabii yeraltı ve yerüstü zenginliklerinden, bazı gelişmeler sayesinde kontrollü bir ekonomi idaresine kavuşabilmişlerdir. Ortadoğu coğrafyası sahip olduğu enerji kaynaklarını sanayileşmiş ülkelere arz ederek, gelir kaynakları ile hegemonik güç ekonomilerini desteklemek zorunda kalmışlardır. 

Bu konu; enerji kaynaklarının tüketim mahallerine güvenle nakli sorununu öncelikle barındırır. Bu sebeple “Kuzey Akım” boru hattının devre dışı kalması kritik dönemeçtir. Bir süre sonra bu kez önemli deniz ticaret yollarından biri olan Kızıldeniz’de ortaya çıkan çatışmalar ile devam etti. Aynı zamanda bütünü ile enerji temelli alışverişin ticari kurallarının ve de güvenliğinin belirlenmesi ile ilgili sorunları da barındırır. 

Yaklaşık seksen yıldır en büyük ekonomi olan Birleşik Devletler; dünya yüzünde gücün temsili ve sürdürülürlüğü yolunda çok büyük çabalar harcamıştır. 

Küreselleşen sermayenin birey’e ulaşması, uluslararası kurumların, STK, eğitim, siyaset usullerinin ticari ilkeleri baz alma kapasitelerini arttırmıştır. 

Küreselleşme ile siyasi coğrafyanın 20 asırda ki asli idari unsurları ulus devlet’ler, dahil oldukları askeri ittifaklar, iktisadi ortaklıklar, diplomasileri, yönetim biçimleri önceleri bilhassa soğuk savaş dönemine kıyasla çoksesliliğin öne çıktığı belirsizlik ortamına doğru kaydılar.

Tek ve çift kutupluluk tartışmaları devam ederken; eski bütünlüğü tartışılabilir, yeni bir seçime doğru giden  Birleşik Devletler siyasetinde mevcut Başkan ile eski yönetim arasındaki çekişme devam etmektedir. Seçmenlerinin ülkenin demokrasisini özeleştiri süzgecinden hiç bir zaman böylesine yüksek sesle dillendirmemesinin nedeni geçmiş seçimlerde yaşananların, seçmen tercihinden olmayıp, Birleşik Devletler yapısı içerisindeki güç odakları mücadelesinden kaynaklı olduğu gerçeğidir.

Demir Uzun

Diğer Yazarlar