Engelli bireylerin toplumda daha fazla farkındalık kazanması amacıyla Engelliler Haftası her yıl 10-16 Mayıs tarihleri arasında kutlanıyor. Ülkemizde ve dünyada engelli bireylere yönelik farkındalığın her geçen gün artması, bu kişilerin sorunlarını daha fazla görünür kılıyor ve onların yaşam kalitesini artırmaya yönelik çözüm arayışlarını hızlandırıyor.
Engelli bireylerin yaşam kalitesini artırmanın yolu ülkede uygulanacak politikaların bütüncül biçimde ‘engelli dostu’ niteliğinde olmasından geçiyor. Bu nedenle engelli bireylerin haklarının insan hakları hukukunun ayrılmaz bir parçası olduğu anlayışı hem bir insan hakları sözleşmesi hem de bir kalkınma belgesi niteliğinde olan ülkemizin de tarafı olduğu Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme (EHİS)’yle de somutlaştırıldı. Sözleşme, engelli bireylerin insan hak ve özgürlüklerinden tam ve eşit şekilde yararlanmasını temin ve teşvik etmeyi amaçlıyor. Sözleşme, ülkemizin politika ve uygulamaları açısından engellilik konusunun uluslararası dayanağını oluştururken; Anayasa ve engellilik alanında çerçeve kanun niteliğinde olan Engelliler Hakkında Kanun ise ulusal dayanağını oluşturuyor. 2005 yılında yayımlanan Engelliler Hakkında Kanun’la birlikte ülkemizde bin 500 maddelik engelliler hukuku oluşturuldu. Bununla birlikte, 2030 Engelsiz Vizyon Belgesi’nde ‘İçermeci ve Erişilebilir Toplum’, ‘Hakların Korunması ve Adalet’, ‘Sağlık ve İyilik Hali’, ‘Kapsayıcı Eğitim’, ‘Ekonomik Güvence’, ‘Bağımsız Yaşam’, ‘Afet ve İnsani Bakımdan Acil Durumlar’ ve ‘Uygulama ve İzleme’ olarak 8 politika alanı üzerine inşa edilen 8 amaç, 31 hedef ve 107 eylem alanı belirlendi. 2030 Engelsiz Vizyon Belgesi’nin eylem planları ile hayata geçirilmesi planlandı.
| Türkiye’de ve dünyada engelliler |
| Türkiye’de engelli nüfusu net olarak bilinmemekle birlikte, Türkiye’de engelli sayısına ilişkin bazı araştırma sonuçları mevcuttur. Türkiye genelinde engelli bireylerin il bazında dağılımını tahmin eden son araştırma ‘2011 Nüfus ve Konut Araştırması’dır. Nüfus ve Konut Araştırması sonuçlarına göre, en az bir engeli olan (3 ve daha yukarı yaş) nüfusun oranı yüzde 6,9 (4 milyon 876 bin kişi). Erkeklerde yüzde 5,9 olan bu oran kadınlarda yüzde 7,9. Yaş grubu arttıkça en az bir engeli olan nüfus oranının artma eğiliminde olduğu görülüyor. 35-39 yaş grubundan itibaren en az bir engeli olan kadınların oranı erkeklerden yüksek olduğu gözlemleniyor. Engel gruplarına göre engelli nüfus oranları incelendiğinde bir şeyler taşımada /tutmada zorluk yaşayanlar ile yürümede, merdiven çıkmada / inmede zorluk yaşayanların oranları diğer gruplara göre daha yüksek. Engelsiz Yaşama Derneği’nin (EyDer) verilerine göre; OECD-AB (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü-Avrupa Birliği) ve Türkiye’de yapılan araştırmalar sonucunda elde edilen sonuca göre dünya nüfusunun yaklaşık yüze 15’i engelli bireylerden oluşuyor. Bu kapsamda dünyada 1 milyar engelli bulunuyor. Elde edilen bu sonuç dünyadaki ‘en büyük azınlık’ olarak nitelendiriliyor. Türkiye’de ise Ulusal Engelli Veri Taban’ına göre engelli birey sayısı 1 milyon 559 bin 222 olarak biliniyor. Bunların yüzde 27’si 0-21 yaş, yüzde 36’sı 22-49 yaş, yüzde 37’siyse 50-64 yaş arasında. |
