Enflasyon rakamları, gerek tüketici gerekse de üretici fiyatlarında artmaya devam ediyor. Tüketici fiyatları 2023’ün ilk beş ayında %15,26 artmışken, bu yılın ilk beş ayındaki artış %48,8 artış ile %22,72’ye ulaştı. Keza üretici fiyatları da 2023’ün ilk 3 ayında %7,11 artarken, bu yıl %119,5 yükselerek %15,61 oranında arttı.
Tüfe geçen yılın Mayıs ayında %0,04 artarken, bu yılki artış %3,37 oldu. Üretici fiyatları da aynı dönemde %0,81’den %3,60’a yükseldi. Bu gelişmeler sonucu yıllık bazda TÜFE %75,45 artarak 2022 Kasımından beri en yüksek seviyesine ulaştı. ÜFE de %55,66 ile Mart 2023’den beri en yüksek seviyeyi gördü. Önümüzdeki ay fiyatların gerilemesi için TÜFE’nin Haziran’da %3,92; ÜFE’nin de %0,65’den az artması gerekiyor. Kira ve benzeri artışların hesabında kullanılan oniki aylık ortalamalara göre değişim oranları da TÜFE’de %62,51; ÜFE’de ise %45,83 oldu.
2024 yılındaki gelişmeler bir önceki aylık artışların altında ya da üstünde kalınacağına göre değişim gösterecek. Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül ayları 2023 yılında sırasıyla %3,92; %9,49; %9,09 ve %4,75 olarak gerçekleşmiş ve Eylül sonunda enflasyon %61,53 olarak gerçekleşmişti. Bu yıl Haziran ayına geldiğimizde enflasyon rakamı %75’i geçmiş bulunuyor.
Önümüzdeki 6 ay içinde yıl sonu enflasyonunun bu şartlar altında %50’inin üzerinde gelirse şaşırmamak gerekecek. Bunun için önümüzdeki 7 ayın ortalaması aylık %2,88 olması gerekiyor. Yıl sonu %40 için 7 ayda fiyatların %14 artması gerekecek ki bu da aylık ortalama %1,8 seviyesinde bir artış olması durumunda mümkün olacak.
Ancak, geçen yılın Temmuz ve Ağustos aylarındaki %9,49 ve %9,09 aylık artışlar devre dışında kaldığında Eylül ayında büyük olasılıkla enflasyon rakamının gerilediğini görebileceğiz ancak bu gerileme yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde nereye kadar iner şimdiden bir şey söylemek zor.
Alttaki tabloda 2022 yılından itibaren aylık artışlar ve onun yanında da bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranları yer alıyor. Bu tabloyu her ay enflasyon verileri açıklandıkça güncelleyip sizlerle paylaşmaya devam edeceğim. Veriler ve değerlendirmenin TUİK rakamlarında göre yapıldığını da hatırlatmak isterim.
TÜKETİCİ ENFLASYONU TABLOSU
| 2022 | 2023 | 2024 | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Aylık Artış | Bir önceki yıla göre artış | Aylık Artış | Bir önceki yıla göre artış | Aylık Artış | Bir önceki yıla göre artış |
| Ocak | 11,10 | 48,69 | 6,65 | 57,68 | 6,70 | 64,86 |
| Şubat | 4,81 | 54,44 | 3,15 | 55,18 | 4,53 | 67,07 |
| Mart | 5,46 | 61,14 | 2,29 | 50,51 | 3,16 | 68,50 |
| Nisan | 7,25 | 69,97 | 2,39 | 43,68 | 3,18 | 69,80 |
| Mayıs | 2,98 | 73,50 | 0,04 | 39,59 | 3,37 | 75,45 |
| Haziran | 4,95 | 78,62 | 3,92 | 38,21 | ||
| Temmuz | 2,37 | 79,60 | 9,49 | 47,83 | ||
| Ağustos | 1,46 | 80,21 | 9,09 | 58,94 | ||
| Eylül | 3,08 | 83,45 | 4,75 | 61,53 | ||
| Ekim | 3,54 | 85,51 | 3,43 | 61,36 | ||
| Kasım | 2,88 | 84,39 | 3,28 | 61,98 | ||
| Aralık | 1,18 | 64,27 | 2,93 | 64,77 |
Yukarıdaki tabloyu incelediğimiz zaman Hükümetin baz etkisi ile ilgili açıklamalarının ümit verici açıklamaları neye dayanarak yaptıklarını da görmek mümkün.
Üretici fiyat endeksleri ve değişimler de çok önemli. Zira üretici fiyatları bir şekilde tüketici fiyatlarına belli bir gecikme ile olsa da yansımak zorunda. O nedenle yukarıdaki tüketici enflasyonu tablosunun aynı dönemi kapsayan üretici enflasyonu tablosunu da aşağıya ekledim.
ÜRETİCİ ENFLASYONU TABLOSU
| 2022 | 2023 | 2024 | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Aylık Artış | Bir önceki yıla göre artış | Aylık Artış | Bir önceki yıla göre artış | Aylık Artış | Bir önceki yıla göre artış |
| Ocak | 10,45 | 93,53 | 4,15 | 86,46 | 4,14 | 44,20 |
| Şubat | 7,22 | 105,01 | 1,56 | 76,61 | 3,74 | 47,29 |
| Mart | 9,19 | 114,97 | 0,44 | 62,45 | 3,29 | 51,47 |
| Nisan | 7,67 | 121,82 | 0,81 | 52,11 | 3,60 | 55,66 |
| Mayıs | 8,76 | 132,16 | 0,65 | 40,76 | 1,96 | 57,68 |
| Haziran | 6,77 | 138,31 | 6,50 | 40,42 | ||
| Temmuz | 5,17 | 144,61 | 8,23 | 44,50 | ||
| Ağustos | 2,41 | 143,75 | 5,89 | 49,41 | ||
| Eylül | 4,78 | 151,50 | 3,40 | 47,44 | ||
| Ekim | 7,83 | 157,69 | 1,94 | 39,39 | ||
| Kasım | 0,74 | 136,02 | 2,81 | 42,25 | ||
| Aralık | -0,24 | 97,72 | 1,14 | 44,22 |
Tabloya baktığımızda, Üretici fiyat artışının Mayıs 2023’de %0,65 iken bu yıl %1,96’ya yükseldiği, dolayısıyla da Ocak sonu %44,20 olan yıllık üretici fiyat artışının Mayıs 2024’de %57,68’e yükseldiğini görüyoruz. Sonuçta Üretici Fiyatlarının Kasım 2023’den beri istikrarlı bir şekilde yükseldiğini görmek mümkün. Burada da 2023’ün Haziran ayından itibaren sırasıyla %6,50; %8,23; ve %5,89’luk aylık yüksek artışlar szö konusu. Dolayısıyla burada da baz etkisinin önemli bir rol oynayacağını söyemek mümkün.
Hükümetin kaybettiği yerel seçim sonrası izlediğini öne sürdüğü sıkı para politikasının devam edeceği, ancak bu yaklaşımda tasarruf önlemleri konusunda ciddi adımların atılmayacağını varsayıyorum. Bu nedenle de devletin harcamaları ve bütçe açığının büyümesi enflasyonu geriletmede aksi yönde etki yapacaktır kanaatindeyim.
Üretici fiyatlarında yıl sonları dikkate alındığında 2022’de %97,72 ile 2006’dan beri en yüksek rakama ulaşılmış. 2024’de ilk beş aylık artış %15,61 olarak gerçekleşmiş bulunuyor. Halen yıllık olarak %55,66 seviyesinde olan Üretici Fİyat Enflasyonunun geçen seneki %44,22 seviyesinin altında gerçekleşme olasılığının yüksek olduğunu söylemek mümkün.
