Enflasyon rakamları, gerek tüketici gerekse de üretici fiyatlarında beklendiği şekilde gerileme gerçekleşti. Tüketici fiyatları 2023’ün ilk altı ayında %19,77 artmışken, bu yılın ilk altı ayındaki artış %24,73 oldu. Keza üretici fiyatları da 2023’ün ilk 6 ayında %14,82 artarken, bu yıl %19,49 oranında arttı.
Tüfe geçen yılın Haziran ayında %3,92 artarken, bu yılki artış beklenenin de altında %1,64 oldu. Üretici fiyatları da aynı dönemde %6,50’den %1,38’e geriledi. Bu gelişmeler sonucu yıllık bazda TÜFE %71,60 artarak gerileme eğilimine girdi. Önümüzdeki iki ay da baz etkisi ile gerileme büyük olasılıkla devam edecek. ÜFE de %50,09 ile gerilemeye başladığının bir işareti oldu. Kira ve benzeri artışların hesabında kullanılan oniki aylık ortalamalara göre değişim oranları da TÜFE’de %65,07; ÜFE’de ise %47,97 oldu. SGK kapsamındaki maaşlardaki artış da bu sonuçlara göre ilk 6 ay için %24,73 olarak uygulanacak.
2024 yılındaki gelişmeler bir önceki aylık artışların altında ya da üstünde kalınacağına göre değişim gösterecek. Temmuz, Ağustos ve Eylül ayları 2023 yılında sırasıyla %9,49; %9,09 ve %4,75 olarak gerçekleşmiş ve Eylül sonunda enflasyon %61,53 seviyesine gelmişti. Özellikle de Temmuz ve Ağustos’un %9’un üzerindeki rakamları devre dıya çıkacağı aş,kar. Ancak bu gerileme uygulanan politikalardan ziyade fiyat artışlarının tarii akışının bir yansıması olarak ortaya çıkmış olacak.
Önümüzdeki 6 ay içinde yıl sonu enflasyonunun %50seviyesine gelmesi için ikinci altı ayda fiyatların %20,3 artması gerekecek. Bu rakam ise aylık ortalama %3,1 artışa tekabül ediyor. Yıl sonu %40 için 6 ayda fiyatların %12,24 artması gerekecek ki bu da aylık ortalama %1,94 seviyesinde bir artış olması durumunda mümkün olacak. 2023’ün ikinci 6 ayında Temmuz ve Ağustos’daki %9,49 ve %9,09 oranlarının yüksekliğine rağmen artış %25,65 olarak gerçekleşmişti.
Aylık %2 seviyesinde bir ortalama artışı yakalamak mevcut konjonktür ve uygulanan yöntemler kapsamında zor olacak gibi gözüküyor. %3 ortalama olasılığı daha yüksek. Bu da yıl sonu enflasyonunun %45 ile %50 arasında olabileceğine işaret ediyor.
Alttaki tabloda 2022 yılından itibaren aylık artışlar ve onun yanında da bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranları yer alıyor. Bu tabloyu her ay enflasyon verileri açıklandıkça güncelleyip sizlerle paylaşmaya devam edeceğim. Veriler ve değerlendirmenin TUİK rakamlarında göre yapıldığını da hatırlatmak isterim.
TÜKETİCİ ENFLASYONU TABLOSU
| Aylar | 2022 Aylık Artış | 2022 Bir önceki yıla göre artış | 2023 Aylık Artış | 2023 Bir önceki yıla göre artış | 2024 Aylık Artış | 2024 Bir önceki yıla göre artış |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ocak | 11,10 | 48,69 | 6,65 | 57,68 | 6,70 | 64,86 |
| Şubat | 4,81 | 54,44 | 3,15 | 55,18 | 4,53 | 67,07 |
| Mart | 5,46 | 61,14 | 2,29 | 50,51 | 3,16 | 68,50 |
| Nisan | 7,25 | 69,97 | 2,39 | 43,68 | 3,18 | 69,80 |
| Mayıs | 2,98 | 73,50 | 0,04 | 39,59 | 3,37 | 75,45 |
| Haziran | 4,95 | 78,62 | 3,92 | 38,21 | 1,64 | 71,60 |
| Temmuz | 2,37 | 79,60 | 9,49 | 47,83 | ||
| Ağustos | 1,46 | 80,21 | 9,09 | 58,94 | ||
| Eylül | 3,08 | 83,45 | 4,75 | 61,53 | ||
| Ekim | 3,54 | 85,51 | 3,43 | 61,36 | ||
| Kasım | 2,88 | 84,39 | 3,28 | 61,98 | ||
| Aralık | 1,18 | 64,27 | 2,93 | 64,77 |
2023’ün Temmuz ve Ağustos rakamlarına bakınca, Hükümetin baz etkisi ile ilgili açıklamalarının ümit verici açıklamaları neye dayanarak yaptıklarını da görmek mümkün.
Üretici fiyat endeksleri ve değişimler de çok önemli. Üretici fiyatları artışı yıllık bazda %50,09 seviyesine gerilemiş durumda. Ancak bu rakam 2023’ün nisan ayından biraz düşük. yıl sonu yüzde 40 seviyesine inmesi için önümüzdeki 6 aylık artışı %17,16 olması gerekiyor. Bu da aylık ortalama olarak %2,67 lik bir artışa denk geliyor. Gerçekleşme olasılığını yüksek olarak kabul edilebilir. Aşağıdaki tablo da yukarıdaki tüketici fiyat gelişmelerinin üretici kısmını yansıtıyor..
ÜRETİCİ ENFLASYONU TABLOSU
| Aylar | 2022 Aylık Artış | 2022 Bir önceki yıla göre artış | 2023 Aylık Artış | 2023 Bir önceki yıla göre artış | 2024 Aylık Artış | 2024 Bir önceki yıla göre artış |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ocak | 10,45 | 93,53 | 4,15 | 86,46 | 4,14 | 44,20 |
| Şubat | 7,22 | 105,01 | 1,56 | 76,61 | 3,74 | 47,29 |
| Mart | 9,19 | 114,97 | 0,44 | 62,45 | 3,29 | 51,47 |
| Nisan | 7,67 | 121,82 | 0,81 | 52,11 | 3,60 | 55,66 |
| Mayıs | 8,76 | 132,16 | 0,65 | 40,76 | 1,96 | 57,68 |
| Haziran | 6,77 | 138,31 | 6,50 | 40,42 | 1,38 | 50,09 |
| Temmuz | 5,17 | 144,61 | 8,23 | 44,50 | ||
| Ağustos | 2,41 | 143,75 | 5,89 | 49,41 | ||
| Eylül | 4,78 | 151,50 | 3,40 | 47,44 | ||
| Ekim | 7,83 | 157,69 | 1,94 | 39,39 | ||
| Kasım | 0,74 | 136,02 | 2,81 | 42,25 | ||
| Aralık | -0,24 | 97,72 | 1,14 | 44,22 |
Tabloya baktığımızda, üretici Fiyatlarının Kasım 2023’den beri istikrarlı bir şekilde yükseldiğini görmek mümkün. Burada da 2023’ün Temmuz ayından itibaren sırasıyla %8,23; ve %5,89’luk aylık yüksek artışlar söz konusu. Dolayısıyla burada da baz etkisinin önemli bir rol oynayacağını söyleyebiliriz. Hükümetin kaybettiği yerel seçim sonrası izlediğini öne sürdüğü sıkı para politikasının devam edeceği, ancak bu yaklaşımda tasarruf önlemleri konusunda ciddi adımların atılmayacağını varsayıyorum. Bu nedenle de devletin harcamaları ve bütçe açığının büyümesi enflasyonu geriletmede aksi yönde etki yapacaktır kanaatindeyim.
