ABD konut piyasasında toparlanmanın düzensiz ve zorlu olması bekleniyor
NAZ TÜKEL
ABD konut piyasası, yüksek ipotek oranları ve artan konut fiyatlarının birçok potansiyel alıcıyı kenarda beklettiği bir yıl daha geçirdi. Ev sahipleri de pandemi sırasında elde ettikleri ultra düşük ipotek oranlarını kaybetmek istemedikleri için gayrimenkullerini satışa çıkarmakta tereddüt ettiler. Bu durum, büyük ölçüde durgun bir piyasa yarattı. Ancak, Federal Rezerv’in yakında faiz oranlarını düşüreceği beklentisi, konut sektörüne yeni bir soluk getirmeye başladı.
CNN’in habere göre; Mortgage finans devi Freddie Mac’in verilerinde, standart 30 yıllık sabit faizli ipotek oranı bu yılın başlarında düştü ve geçtiğimiz yılın en düşük seviyesine ulaştı. Bu düşüş, ev sahiplerinin ipoteklerini yeniden finanse etme yönünde bir artışa neden oldu. Geçtiğimiz cuma günü, yeni konut satışları geçen ay yüzde 10’dan fazla artarak Mayıs 2023’ten bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. Bu durum ABD Nüfus Sayım Bürosu ve Konut ve Kentsel Gelişim Departmanı tarafından rapor edildi. Mevcut konut satışları, Ulusal Emlakçılar Birliği’ne (NAR) göre daha mütevazı bir artış olan yüzde 1,3 ile dört aylık düşüş eğilimini durdurdu.
NAR, mevcut konut fiyatlarının geçen yıla göre temmuz ayında yüzde 4,2 daha yüksek olduğunu ve fiyatların art arda 13. ay arttığını bildirdi. Mevcut tek ailelik bir evin ortalama fiyatına uygun olabilmek için bir hanenin yaklaşık 110 bin dolar gelirine sahip olması gerekiyor. Bu rakam üç yıl önce sadece 59 bin dolardı. Wells Fargo ekonomistlerine göre, konut arzı güçlü talebe yanıt vermediği için, konut edinilebilirliği sorunlarının devam etmesi ön görülüyor. Wells Fargo ekonomistleri “Soğuyan iş gücü piyasası ve durgun ücret artışı ile birleştiğinde, bu faktörler konut piyasasının tam anlamıyla toparlanmasını muhtemelen engelleyecektir” açıklamasında bulundu.
Düşük ipotek oranları konut piyasasındaki baskıyı hafifletebilir, ancak anlamlı bir etki yaratacak kadar düşmeleri zaman alabilir. Federal Rezerv Başkanı Jerome Powell, yaklaşan bir faiz indirimi sinyali vermesine rağmen, faiz oranlarının ne kadar ve ne hızla düşeceği hâlâ belirsizliğini koruyor. Şu anda, ortalama ipotek oranının bu yıl yüzde 6’nın altına düşüp düşmeyeceği belirsiz. Federal Rezerv, ipotek oranlarını doğrudan belirlemese de 10 yıllık ABD Hazine getirisi üzerinden dolaylı olarak etkiliyor. İpotek oranları bu ayın başlarından bu yana nispeten sabit kaldı ve gelecekteki hareketlerin, ek veriler veya merkez bankacılarından faiz oranlarıyla ilgili daha fazla sinyal alınmasına bağlı olması muhtemel.
Mortgage Bankers Association (MBA) Baş Ekonomisti Mike Fratantoni, Powell’ın son yorumlarına piyasa zaten olası faiz indirimlerini fiyatlandırdığı için ipotek oranlarında önemli bir değişiklik beklemediğini ifade etti. Fratantoni, ipotek oranlarının önümüzdeki yıl içinde yüzde 6’ya daha yakın seyredeceğini öngörüyor.
İpotek oranları yüzde 6’nın altına düşse bile, Amerikalılar hâlâ tarihin en pahalı konutları için ödeme yapmaya devam edecekler. Konut fiyatlarında önemli bir faktör, mevcut konut arzı olup, bu hâlâ talebe yetişemiyor. Bununla birlikte, cesaret verici bazı işaretler de var: Temmuz ayı sonunda toplam konut envanteri 1,33 milyon birim olup, haziran ayına göre yüzde 0,8 ve bir yıl öncesine göre yüzde 19,8 artış gösterdi. NAR verilerine göre, konut envanteri bu yıl her ay iyileşme kaydetti ve piyasa için umut ışığı sundu.
Piyasada kronik konut yetersizliği, erişilebilirlik ve genel piyasa istikrarını etkileyen ana sorun olarak kalmaya devam ediyor. Her iki başkan adayı da konut arzı sorununu çözmeye yönelik önerilerde bulundu. Eski Başkan Donald Trump, konut sıkıntısını gidermek için federal arazilerin kullanılmasını önerirken, Başkan Yardımcısı Kamala Harris üç milyon yeni konut birimi inşasını savundu.
