Enflasyon rakamları, baz etkisinin görülmeye başlayacağı bilinen Temmuz ayından itibaren gerek tüketici gerekse de üretici fiyatlarında beklendiği şekilde gerilemeye devam etti. Tüketici fiyatları 2023’ün ilk yedi ayında %43,05 artmışken, bu yılın ilk yedi ayındaki artış %31,94 oldu. Keza üretici fiyatları da 2023’ün ilk 7 ayında %31,59 artarken, bu yıl %23,86 oranında arttı.
TÜFE geçen yılın Ağustos ayında %9,09 artarken, bu yılki artış beklenenin altında %2,47 oldu. Üretici fiyatları da aynı dönemde %5,89’dan %1,68e geriledi. Bu gelişmeler sonucu yıllık bazda TÜFE %51,97’ye gerileyerek azalma eğilimini devam ettirdi. Geçen sene Eylül ayında enflasyon %4,75 olarak gerçekleşmişti. Dolayısıyla bu yılın Eylül ayında bu rakamın altında kalacak enflasyon, azalma eğiliminin devamını sağlamış olacak.
ÜFE de %35,75’e inerek gerilemeye devam etti. Kira ve benzeri artışların hesabında kullanılan oniki aylık ortalamalara göre değişim oranları da TÜFE’de %64,91; ÜFE’de ise %46,23 oldu. 12 aylık ortalamalara göre enflasyon yılbaşından beri ilk kez geriledi. Yılbaşında bu oran %54,72 idi.
2024 yılındaki gelişmeler bir önceki aylık artışların altında ya da üstünde kalınacağına göre değişim gösterecek. Eylül, Ekim ve Kasım ayları 2023 yılında sırasıyla %4,75; %3,43 ve %3,28 olarak gerçekleşmiş ve Ekim sonunda enflasyon %61,36 seviyesine gelmişti. Gerilemenin devam etme olasılığı yüksek. Ancak bu gerileme uygulanan politikaların sonucu duraklayan ekonomi nedeniyle ortaya çıkmış olacak. Herkesin farkında olduğu gibi tasarruf yönünde atılmış herhangi bir ciddi adım gözükmüyor. Vergileri arttırıp, ekonomiyi daraltarak enflasyonla mücadele etmenin tercih edildiği görülüyor.
Önümüzdeki 4 ay içinde yıl sonu enflasyonunun %50 seviyesine gelmesi için dört ayda fiyatların %13,68 artması gerekecek. Bu rakam ise aylık ortalama %3,26 artışa tekabül ediyor. Yıl sonu %40 için 4 ayda fiyatların %6,11 artması gerekecek ki bu da aylık ortalama %1,49 seviyesinde bir artış olması durumunda mümkün olacak. Geçen yıl son dört ayda fiyatlar aylık ortalama %3,59 artarak son dört ayda toplamda %15,18 artmıştı.
Aylık %1,5 seviyesinde bir ortalama artışı yakalamak mevcut konjonktür ve uygulanan yöntemler kapsamında zor olacak gibi gözüküyor. Dolayısıyla yıl sonu enflasyonunun %40’ın üzerinde olacağını tahmin ediyorum. %2 ortalama artış, yıl sonu enflasyonunun %42,82’ye gerileyebileceğine işaret ediyor.
Alttaki tabloda 2022 yılından itibaren aylık artışlar ve onun yanında da bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranları yer alıyor. Bu tabloyu her ay enflasyon verileri açıklandıkça güncelleyip sizlerle paylaşmaya devam edeceğim. Veriler ve değerlendirmenin TUİK rakamlarında göre yapıldığını da hatırlatmak isterim.
TÜKETİCİ ENFLASYONU TABLOSU
| Aylar | 2022 Aylık Artış | 2022 Bir önceki yıla göre artış | 2023 Aylık Artış | 2023 Bir önceki yıla göre artış | 2024 Aylık Artış | 2024 Bir önceki yıla göre artış |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ocak | 11,10 | 48,69 | 6,65 | 57,68 | 6,70 | 64,86 |
| Şubat | 4,81 | 54,44 | 3,15 | 55,18 | 4,53 | 67,07 |
| Mart | 5,46 | 61,14 | 2,29 | 50,51 | 3,16 | 68,50 |
| Nisan | 7,25 | 69,97 | 2,39 | 43,68 | 3,18 | 69,80 |
| Mayıs | 2,98 | 73,50 | 0,04 | 39,59 | 3,37 | 75,45 |
| Haziran | 4,95 | 78,62 | 3,92 | 38,21 | 1,64 | 71,60 |
| Temmuz | 2,37 | 79,60 | 9,49 | 47,83 | 3,23 | 61,78 |
| Ağustos | 1,46 | 80,21 | 9,09 | 58,94 | 2,47 | 51,97 |
| Eylül | 3,08 | 83,45 | 4,75 | 61,53 | ||
| Ekim | 3,54 | 85,51 | 3,43 | 61,36 | ||
| Kasım | 2,88 | 84,39 | 3,28 | 61,98 | ||
| Aralık | 1,18 | 64,27 | 2,93 | 64,77 |
2023’ün Temmuz ve Ağustos’un yüksek baz etkisi devreden çıktı. Şimdi önümüzdeki ayları bekleyeceğiz ve yukarıdaki son paragraftaki açıklamalarımıza ne kadar uyulduğunu göreceğiz.
Üretici fiyat endeksleri ve değişimler de çok önemli. Üretici fiyatları artışı yıllık bazda %35,75 seviyesine gerilemiş durumda. ÜFE’deki yedi aylık artış %23,86. Yıl sonu yüzde 30 seviyesine inmesi için önümüzdeki 4 aylık artışı %4,95 olması gerekiyor. Bu da aylık ortalama olarak %1,21’lik bir artışa denk geliyor. Aralık 2023’den beri bu derece düşük bir aylık üretici enflasyonu görmedik. Bakalım bu yıl gelişmeler ne gösterecek.
ÜRETİCİ ENFLASYONU TABLOSU
| Aylar | 2022 Aylık Artış | 2022 Bir önceki yıla göre artış | 2023 Aylık Artış | 2023 Bir önceki yıla göre artış | 2024 Aylık Artış | 2024 Bir önceki yıla göre artış |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ocak | 10,45 | 93,53 | 4,15 | 86,46 | 4,14 | 44,20 |
| Şubat | 7,22 | 105,01 | 1,56 | 76,61 | 3,74 | 47,29 |
| Mart | 9,19 | 114,97 | 0,44 | 62,45 | 3,29 | 51,47 |
| Nisan | 7,67 | 121,82 | 0,81 | 52,11 | 3,60 | 55,66 |
| Mayıs | 8,76 | 132,16 | 0,65 | 40,76 | 1,96 | 57,68 |
| Haziran | 6,77 | 138,31 | 6,50 | 40,42 | 1,38 | 50,09 |
| Temmuz | 5,17 | 144,61 | 8,23 | 44,50 | 1,94 | 41,37 |
| Ağustos | 2,41 | 143,75 | 5,89 | 49,41 | 1,68 | 35,75 |
| Eylül | 4,78 | 151,50 | 3,40 | 47,44 | ||
| Ekim | 7,83 | 157,69 | 1,94 | 39,39 | ||
| Kasım | 0,74 | 136,02 | 2,81 | 42,25 | ||
| Aralık | -0,24 | 97,72 | 1,14 | 44,22 |
Yukarıda yer alan üretici fiyatları ile ilgili tabloya baktığımızda, üretici Fiyatlarının son dört ayda %2’nin altında kalmış olması sevindirici. Burada da 2023’ün Eylül ayından itibaren sırasıyla %3,40; 1,94 ve %2,81’lik aylık artışlar söz konusu. Geçen yıl son dört ayda üretici fiyatları %9,60 oranında artmış. Yukarıda belirttiğim gibi yıllık %30’un altına düşmesi için son dört ayda %4,95 artış olması gerekiyor. Şimdilik pek kolay olacağa benzemiyor. Ancak üretici kesimin sıkı para politika karşısındaki tutumu, üretici fiyat endeksinin de yıllık %30’un altına gerilemesine neden olabilir. Dolayısıyla, gerek TÜFE, gerekse de ÜFE’de son dört ay, önemli bir baz etkisi sözkonusu olmayacağı için gerilemede zorlanabilecek gibi gözüküyor.
