2025 yılının ilk çeyreği için bankaların beklentisi, işletmelere verilen kredilere uygulanan standartlarda bir miktar gevşeme başlayacağı yönünde
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) 2024 yılı 4. çeyreğe ilişkin Banka Kredileri Eğilim Anketi’ni yayımladı. Bankaların 2024 yılının dördüncü çeyreğine ilişkin değerlendirmeleri ile 2025 yılının ilk çeyreğine ilişkin beklentilerini içeren Banka Kredileri Eğilim Anketi sonuçları incelendiğinde; 2024 yılının dördüncü çeyreğinde, bankaların genel olarak işletmelere kullandırdıkları kredilere uyguladıkları standartlardaki sıkılaşmanın sona erdiği görüldü. Alt kırılımlar incelendiğinde, yabancı para cinsinden açılan kredilere uygulanan standartlardaki sıkılaşmanın yerini gevşemeye bıraktığı, diğer işletme kredilerine uygulanan standartlardaki sıkılaşmanın da son bulduğu gözlendi. 2025 yılının ilk çeyreği için bankalarda, genel olarak işletmelere verilen kredilere uygulanan standartlarda bir miktar gevşeme başlayacağı yönünde beklenti oluştu. 2024 yılının dördüncü çeyreğinde konut ve taşıt kredilerine uygulanan standartlardaki sıkılaşmanın yerini gevşemeye bıraktığı, diğer bireysel kredi türlerine uygulanan standartlardaki sıkılaşmanın da sona erdiği görüldü. 2025 yılının ilk çeyreği için bankaların beklentisi, konut ve taşıt kredilerine uygulanan standartlardaki gevşemenin devam edeceği, diğer bireysel kredi türlerine uygulanan standartlarda ise bir miktar sıkılaşma olacağı yönünde. Anket sonuçları kredi talebi açısından incelendiğinde, genel olarak işletmelere verilen kredilere olan talepteki azalış, 2024 yılının dördüncü çeyreğinde yerini artışa bıraktı.
İşletme kredi türlerine olan talepte artış
Alt kırılımlar incelendiğinde, tüm işletme kredi türlerine olan talepte artış gözlendi. 2025 yılının ilk çeyreğinde, genel olarak işletmelere verilen kredilere olan talepteki artışın güçlenerek devam etmesi bekleniyor. 2024 yılının dördüncü çeyreğinde, bir önceki çeyrekte görülen konut kredi talebindeki artış yerini tekrar azalışa, taşıt kredi talebindeki azalış ise yerini tekrar artışa bıraktı. Diğer bireysel kredi talebinde görülen artış zayıflayarak devam etti. 2025 yılının ilk çeyreği için bankaların beklentisi, tüm bireysel kredi türlerinde talepte artış görüleceği yönünde. Bankaların fon sağlama imkânlarının gelişimi incelendiğinde, 2024 yılının dördüncü çeyreğinde yurt içi fonlama koşullarındaki sıkılaşma seyrinin yerini gevşemeye bıraktığı, yurt dışı fonlama koşullarındaki gevşeme yönlü seyrin devam ettiği görüldü. 2025 yılının ilk çeyreği için, yurt içi ve yurt dışı fonlama koşullarındaki gevşemenin devam edeceği bekliyor.
Bankaların beklentisi kredi taleplerinde artış
İşletmelerin banka kredilerine olan talebi incelendiğinde, genel olarak işletmelere verilen kredilere olan talepteki azalış, 2024 yılının dördüncü çeyreğinde yerini artışa bıraktı. Alt kırılımlar incelendiğinde, tüm işletme kredi türlerine olan talepte artış gözlendi. Satıcıların peşin alımlarda uyguladığı iskonto ve kolaylıklar talebi artırıcı yönde etkileyen en önemli faktör olurken, alternatif finansman olarak hisse senedi ihracı talebi azaltıcı yönde etkileyen en önemli faktör oluştu. 2025 yılının ilk çeyreğinde, genel olarak işletmelere verilen kredilere olan talepteki artışın güçlenerek devam etmesi bekleniyor.
2024 yılının dördüncü çeyreğinde, bir önceki çeyrekte görülen konut kredi talebindeki artış yerini tekrar azalışa, taşıt kredi talebindeki azalış ise yerini tekrar artışa bıraktı. Diğer bireysel kredi talebinde görülen artış zayıflayor. Konut kredilerinde konut alımı dışındaki tüketim harcamaları ile diğer bankalardan sağlanan krediler talebi azaltan en önemli faktörler olurken, taşıt kredilerinde taşıt piyasasına ilişkin beklentiler, diğer bireysel kredilerde ise menkul kıymet alımları talebi arttıran en önemli faktörler oldu. 2025 yılının ilk çeyreği için bankaların beklentisi, tüm bireysel kredi türlerinde talepte artış görüleceği yönünde oldu.
Bireysel krediler arttı, taşıt kredileri azaldı
İşletmelere kullandırılan kredilere uygulanan koşul ve kurallara bakıldığında, ortalama krediler ve daha riskli krediler üzerindeki kâr marjlarındaki artış seyrinin zayıflayarak devam ettiği gözlendi. Faiz dışında alınan ücret ve komisyonlara ilişkin koşul ve kuralların sıkılaştığı, diğer durum ve şartlara ilişkin koşul ve kuralların ise temelde aynı kaldığı görüldü. Bireysel kredilere uygulanan koşul ve kurallar incelendiğinde, ortalama krediler üzerindeki kâr marjında konut ve taşıt kredilerinde görülen azalış ile diğer bireysel kredilerde görülen artış bu çeyrekte de devam etti. Daha riskli krediler üzerindeki kâr marjında konut kredi türünde görülen artış yerini azalışa bırakırken, taşıt kredilerindeki azalış ile diğer bireysel kredilerdeki artış devam etti. Konut ve taşıt kredilerinde vadeye ilişkin koşul ve kurallar bir miktar gevşerken, diğer bireysel kredilerde teminat ihtiyacına ilişkin koşul ve kurallar bir miktar sıkılaşma yaşandı.
Fonlama koşullarında gevşeme bekleniyor
Bankaların fon sağlama imkânlarının gelişimi incelendiğinde, 2024 yılının dördüncü çeyreğinde yurt içi fonlama koşullarındaki sıkılaşma seyrinin yerini gevşemeye bıraktığı, yurt dışı fonlama koşullarındaki gevşeme yönlü seyrin devam ettiği görüldü. Yurt dışı fonlama maliyeti ile diğer koşul ve kuralların, yurt dışı fonlama koşullarına olan gevşetici etkisi devam etti. 2025 yılının ilk çeyreği için, yurt içi ve yurt dışı fonlama koşullarındaki gevşemenin devam edeceği bekleniyor.