Sene ortasına doğru sorunlar yaşanmaya başladığında Yönetim Kurulunun endişelenmeye başladığını görünce hiç şaşırmadım. Ülkenin ekonomik gidişatına dair ufukta kara bulutlar oluşmaya, perşembenin gelişi bırakın çarşambayı, pazartesiden belli olmaya başlarken, yönetim kurulu toplantılarında, önümüzdeki dönemde yaşanması muhtemel sorunları, aşılması gereken dar boğazları gündeme getirerek, “Kriz zamanlarında farklı stratejiler yapmak gerekir” diye herkesi birden fazla kere uyarmıştım.
Danışmalık yaptığım şirketlerde çok önem verdiğim bir konuda geleceğe yönelik kısa, orta ve uzun vadeli stratejilerin yapılmasıdır. Gerçekten de bir şirketin bundan 10 sene sonra nerede olacağına bugünden karar vermesi ve bu 10 yılı nasıl yaşayacağını planlaması, sürdürülebilir bir büyüme için olmazsa olmazlardın en başında gelenidir.
Bu planlar yapılırken dikkat edilmesi gereken önemli konulardan biri de yaşanacak 10 sene içinde dünyamızın ve ülkenin siyasi, sosyal ve ekonomik gidişatında olumlu ya da olumsuz birçok değişimin olacağıdır. Buna ait olunan sektördeki gelişmeleri de katmak doğru bir hamle olacaktır.
Yöneticiler stratejik planlarını yaparken bazen bu hususları görmeyi atlayabilirler.
“Geleneksel strateji planlama modelini kullanan yöneticiler piyasalarda ne gibi değişimler yaşanacağını ve rakiplerinin bunlara nasıl yanıt vereceğini tahmin etmeye çalışıp gelecekte başarılı olmalarını sağlayacak çok yıllık bir plan hazırlıyorlar. Ardından, organizasyondan bu planı uygulamaya sokması bekleniyor. Görünürde de olsa hiç kimsenin bu rotadan sapmaması adına düzenli olarak performans takibi yapılıyor. Bu yaklaşım piyasaların daha istikrarlı olduğu, gelecekte büyüme ve kârlılığı etkileyecek faktörleri öngörmenin daha kolay olduğu dönemlerde işe yarar”
Harward Business Review’da yayınlanan, alıntı yatığım yukarıdaki paragrafın altına hiç düşünmeden imza atarım. Kanımca, yöneticilerin kriz dönemlerinde iyi bir stratejinin hangi özelliklere sahip olması gerektiğini yeniden düşünmeleri ve strateji geliştirmeyi yaşayan ve dinamik bir planı hayata geçiren, kesintisiz bir süreç olarak görmeleri gerekmektedir.
Kriz dönemlerinde stratejik planlama yapmak hem mevcut zorlukları yönetmek hem de uzun vadeli hedeflere ulaşmak için kritik öneme sahiptir. Böyle dönemlerde nelere dikkat etmeli ve süreci nasıl yönetmeliyiz, gelin şimdi de bunlara bakalım.
Durum Analizi ve Veri Toplama
İşe kriz dinamiklerini anlamakla başlayın. Krizin kaynağını, kapsamını ve etkilerini net bir şekilde analiz edin. Ekonomik, sektörel ve organizasyonel boyutları değerlendirin. Güncel ve doğru verilere dayalı kararlar alabilmek için iç ve dış çevreden bilgi toplayın.
Esneklik ve Uyum Sağlama
Olası en iyi, en kötü ve en olası senaryolar için alternatif planlar hazırlayın. Değişken koşullara uyum sağlamak için karar alma süreçlerini hızlandırın ve yetkiyi doğru bir şekilde dağıtın.
Kaynak Yönetimi
Kaynakları, stratejik önceliklere göre tahsis edin. Kritik olmayan harcamaları kısmayı değerlendirin. Likiditeyi artırmak ve finansal sürdürülebilirliği sağlamak için nakit akışını dikkatle yönetin.
Risk Yönetimi
Potansiyel tehditleri belirleyerek bunlara karşı önlemler alın. Ani durumlar için kriz müdahale planlarınızı hazır bulundurun.
Uzun Vadeli Perspektifi Koruma
Kriz dönemlerinde kısa vadeli hedeflerde esnek olun, ancak uzun vadeli stratejik vizyonunuzu kaybetmeyin. Karar alırken şirketin temel değerlerini ve misyonunu göz önünde bulundurun.
İletişim Stratejisi
Çalışanlar, paydaşlar ve müşterilerle açık ve düzenli iletişim kurun. Şeffaf olmak her zaman iyi ve faydalıdır. Kriz yönetiminde net bir liderlik sergileyerek güven verin. Kısacası, iletişiminiz şeffaf ve net olsun.
Teknoloji ve İnovasyon Kullanımı
Verimliliği artırmak ve maliyetleri düşürmek için teknolojiden yararlanın. Krizi, yeni ürün ve hizmetlerle pazara giriş için fırsat olarak değerlendirin. Yani krizi fırsata çevirmeye çalışın.
Çalışanlara Odaklanma
Kriz dönemlerinde çalışanların motivasyonlarını yüksek tutmak için destekleyici bir iş ortamı sağlayın. Moral ve motivasyon seviyesi düşmüş bir ekipte ilk olacak olan şey inancın yitirilmesidir. Buna asla müsaade etmeyin. Bunu engellemenin en etkin yolu, kriz gelmeden çok önceleri, çalışanları kriz yönetimi ve gelecekteki fırsatlar için gerekli becerilerle donatmaktır. Unutmayı, hazırlıksız yakalanmış çalışanlarla sorunları çözmek mümkün değildir.
Paydaşlarla İş birliği
Hatırlamanız gereken bir diğer önemli konuda, bu dünyada yalnız olmadığınızdır. Dünyada, ülkede veya sektörünüzde oluşan sorunlardan sadece siz değil aynı şekilde başkaları da etkilenecektir; buna paydaşlarınız da dahildir. Dolayısıyla kriz koşullarında ortaklıkları güçlendirmek ve müşterilerin güvenini kazanmak için iş birliğine dayalı yaklaşımlar geliştirin. Eğer var ise kamu ve sektör kuruluşlarından gelen destekleri değerlendirin.
Son söz
Belirsizlikle baş etmek adına ümit vadeden birçok araç geliştirilmiş olsa da çoğu yönetici daha iyi kararlar alma noktasında bu araçları düzenli bir şekilde kullanmakta zorlanıyor. Yukarıda özetleyerek yazdığım stratejik planlama ilkeleri, krizin etkilerini minimize etmek ve fırsatları değerlendirmek için güçlü bir temel oluşturabilir.
