Kemeraltı Çarşısı kira zamlarının gölgesinde zor günler yaşıyor
ESLEM TÜRKOĞLU
İzmir’in hem kültürel mirası hem de önemli ticaret yerlerinden olan Tarihi Kemeraltı Çarşısı’nda esnaf, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün 1 Ocak 2025 tarihi itibarıyla kıdem ve bölgeye göre farklılık gösterecek şekilde yaptığı kira zammının olumsuz etkilerini hissetmeye devam ediyor.
Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne ait taşınmazlardan olan İzmir Tarihi Kemeraltı Çarşısı, İzmirlilerin en uğrak yerlerinden biri olmanın yanında turistlerin de gözde mekanları arasında bulunuyor. Son yıllarda yaşanan ekonomik sorunlardan etkilenen yerlerden olan Tarihi Kemeraltı Çarşısı’nda esnaf, zor günler geçirirken Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün yılbaşında yaptığı zamdan da olumsuz etkileniyor. İzmir Kemeraltı Esnaf Derneği (İTKED) Başkanı Semih Girgin, esnafın ayakta kalmak için yapılan zammı müşteriye yansıtmasına rağmen İzmirlilerin Kemeraltı esnafına sahip çıktığını söyledi.
“Esnafın yapabileceği bir şey olmuyor”
Semih Girgin, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün her sene yılbaşında kiralara zam yaptığını söyleyerek geçmiş dönemde yüzde 200-300 oranında zam yapıldığını aktardı. Bu sene de esnafın farklı oranlarda yapılan zamlarla karşı karşıya kaldığını belirten Girgin, “Normal kiracılara enflasyon oranında yüzde 60’ın üzerinde zam yapılırken uzun zamandır kiracı olan esnafa piyasa koşullarına göre farklı oranlarda zam yapıldı. Vakıflar Genel Müdürlüğü yaptığı bu zammı, Kemeraltı’nın çevresindeki mevcut kiracılara sorarak kendi malının da söylenen kira fiyatında olduğunu düşünerek yapıyor. Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün kira fiyatına zam yapmasında haklı olduğu taraflar var. Ancak bizim daha çok haklı olduğumuz taraf mevcut. Biz bir yıllık kira kapsamında Kemeraltı’nda esnaflık yapıyoruz. Biz burada birer yıl kirayla oturuyoruz” diye konuştu.
Kemeraltı’nda esnaflık yapmak isteyen bir kişinin ona göre yatırım yapıp müşterisini dükkanına alıştırdığını söyleyen Girgin, “Esnaf bir yıl sonunda kirayı ödeyemediğinde ya da Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün başka bir hakkı nispetinde çık denildiğinde esnafın yapabileceği bir şey olmuyor. Ayrıca Vakıflar Genel Müdürlüğü zam konusunda esnafla iletişime geçmiyor. Ankara bunu organize ediyor ve alınan kararlara göre uyguluyor. Ekonomik duruma göre bölgelere yapılan zam değişiklik gösteriyor. Yapılan zamlarla ilgili esnaf hakkını kullanamıyor. Mahkemeye gideyim dediği zaman davayı kaybederse dükkandan çıkmak zorunda ve davayı kazanmak çok zor. Esnaf da buna güvenemiyor. Bu nedenle herkes bu durumu kabul ediyor” ifadelerini kullandı.
“İzmirliler Kemeraltı esnafına sahip çıkıyor”
Esnafın Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün yaptığı zammı ayakta kalmak için müşterisine yansıttığını dile getiren Girgin, esnafın elektriğini, suyunu ödemenin yanında kâr da elde etmek zorunda olduğunu söyledi. Girgin, “Soğuk ve yağmur olduğunda, çarşıda esnaf olmuyor. Hava güzel olduğunda ise çarşı kalabalık oluyor ancak bu sefer insanın cebinde para yok. O kadar zor bir dönem yaşıyoruz ki. Kemeraltı gibi bir yerde müşteri bizim ayağımıza geliyor ve bu çok büyük bir nimet. Ama bizim birçok çözülmeyen sorunumuz var. Sorunlarımıza rağmen İzmirliler, Kemeraltı esnafına sahip çıkıyor. Biz de ayakta kalmak için inadına mücadele ediyoruz” diye konuştu.
“Vakıf, Kemeraltı’nın kira rayiç bedelini belirliyor”
Kemeraltı Hayat Platformu Sözcüsü Cem Ceylan ise pandemiden itibaren Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün kira zammına yüksek zamlar yaptığını söyleyerek, “Esnaf için kira, maliyet kalemlerinden sadece biri. Hem iş gücü hem de enerji fiyatlarındaki maliyetler hammaddeleri etkileyerek onların fiyatını artırıyor. Biz elektrik, su ücretlerini çıkarmaya çalışırken yüzde 300-500 oranında artan kiralar, esnafı ayakta duramaz hale getirdi. Çarşıyı ayakta tutan esnaftır. Vakıflar dediğimiz de vakfedilmiş mülklerdir. Vakfiyenin devamlılığı için esnafın önceliklendirilmesi gerekiyor. Ayrıca Kemeraltı Çarşısı’na has olarak Vakıf Genel Müdürlüğü’ne ait 600’e yakın mal kirada. Çarşıdaki kira konusunda biz mülk sahipleriyle anlaşmaya çalışsak da mülk sahipleri, ‘Vakıflar bile yüzde 300 oranında zam yapmış. Ben nasıl yapmayayım?’ diyor. Bu şekilde Vakıf, Kemeraltı Çarşısı’nın kira rayiç de belirlemiş oluyor ve rayiç de yükselmiş oluyor” diye konuştu.
Kemeraltı Çarşısı’nda kepenk kapatan çok esnaf olduğunu belirten Ceylan, “Anafartalar Caddesi’nde kepengi kapalı olan dükkanları göreceksiniz. Hala daha çalışmaya devam eden küçük esnaf da zorlukla devam ediyor. Bir yandan maliyetler bir yandan da çarşının özel koşulları var. Çarşı, akşam çok fazla iş yapmaz, gece insanlar buraya girmez ve güvenlik kaygısı yaşar. Ayrıca yollardan, altyapıdan, otoparktan kaynaklı çok problem var. Bu problemler Kemeraltı’nı dezavantajlı hale getiriyor. Öte yandan Kemeraltı Çarşısı, tüm olumsuzluklara rağmen binlerce yıldır İzmir ve Ege’nin hem toplumsal hafızasını korumaya hem de kültürel mirasını yaşatmaya çalışan bir çarşı. Halihazırda işlevini sürdürürken kentin de en büyük ekonomik ve sosyalleşme alanı. Çarşı’da üretilen katma değerde çok yüksek” ifadelerini kullandı.
“Ramazan alışverişi için hareketlenme yok”
Ramazan ile ilgili hareketlilik olmadığını kaydeden Girgin, “Ramazan’ın ilk 2 haftası sakin geçer bayrama doğru hareketlilik başlar. Eski bayramlar yok dediğimizin arkasında bu var. Bayrama son birkaç gün kala hareketlilik olursa olur. Onun öncesinde bir beklentimiz de yok. Normal rutin işimiz olsun yeter” ifadelerini kullandı.
Ceylan ise girdi maliyetleri ve ekonomik dalgalanmaların küçük esnafı ciddi sıkıntıya soktuğunu söyleyerek, “Bayramlar bayram gibi geçmiyor. Ramazan yaklaşıyor ve insanların hazırlık yapması gerekiyordu. Ramazan alışverişi için çarşının hareketli olması lazım. Ama maalesef eski hareketlenmeler yok. İnsanların alım gücünün yüksek olduğu dönemlerde çarşıda yapılan alışveriş, cirolarımızı 2-3’e katlardı. Oysa şimdi ciro katlamayı bırakın, normal yapılması gereken cirolar bile esnafın kasasına giremiyor” dedi.
