“Üretimde verimliliği artırmadıkça çıkış yok”

Erkan Zandar, 2023 yılında yaptıkları ihracatın neredeyse 3’te 1’ini kaybettiklerini dile getirdi

Ege Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği 2024 yılı mali genel kurul toplantısı gerçekleştirildi. Genel kurul toplantısının ardından, Birliğin 2024 yılında gerçekleştirdiği 165 milyon dolarlık ihracatın yüzde 62’sini oluşturan 103 milyon dolarlık ihracata imza atan 31 üyesi için “İhracatın Yıldızları Ödül Töreni” düzenledi. Törende konuşan Ege Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Erkan Zandar, 2023 yılında yaptıkları ihracatın neredeyse 3’te 1’ini kaybettiklerini belirterek, katma değer ve üretimde verimliliği artmadıkça bir çıkış yolunun olmadığını söyledi.

Mali genel kurulda Ege Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği’nin 2024 yılı gelirlerinin 8 milyon 481 bin 803 TL, giderlerinin ise 8 milyon 478 bin 69 TL olduğu açıklandı. Birliğin 2025 yılı tahmini gelir bütçesi 10 milyon 500 bin TL, gider bütçesi ise 10 milyon 500 bin TL olarak kabul edildi.

2024 yılı derinin en büyük kayıp yılı

Erkan Zandar, 2024 yılının bugüne kadar Türkiye deri dünyasının yaşadığı en büyük kayıp yılı olduğunu dile getirdi. Bütün sektörler içinde en çok kaybı verenin kendileri olduğunu söyleyen Zandar, “2024 yılını eksi yüzde 18 ile kapatan bir deri sektörü; 2025 yılına, 2024 yılına göre daha eksi bir rakamla devam ediyor. İyileşmeyle ilgili bir şey şu an için görmüyoruz” diye konuştu.

Firma sayısının çok azaldığını kaydeden Zandar, “Ege Bölgesi’nde fiili ihracat yapan herhâlde 650-700’e yakın firma vardı. Şu anda 300’lerin altına düştü. Firma sayısı ve kapasiteler azalıyor. Firmaların yaptığı ihracatların oranı ciddi anlamda azalıyor. 2025’i, 2024 ile eşdeğer kapatırsak ‘ne mutlu bize’ dedik” ifadelerini kullandı. 

Dışarıda giyinilen ürünlerle ilgili çok ciddi bir karamsarlık olduğunu da ifade eden Zandar, spor giyim markalarının hayatta çok ciddi bir yer aldığının altını çizdi. Kimsenin belli başlı spor giyim markaları dışında ayakkabıya, dış giyime eğilim göstermediğini vurgulayan Zandar, “İnsanların giyimi özellikle Avrupa bölgesinde çok sınırlandı. Spor giyim markaları çok pazar payı alıyor” dedi. 

2025’in ilk aylarında deride yüzde 4’lük düşüş

2025 yılının ilk aylarında deride yüzde 4’lük bir düşüş yaşandığını söyleyen Zandar, “Deride en büyük grup hala ayakkabı. Ayakkabıda kayıp aşağı yukarı 2024’ten 2025’e yüzde 8. Asıl en büyük sıkıntı 2023’ten 2025’e kadar ki rakamlar. 2023’te yaptığımız ihracatın neredeyse 3’te 1’ini kaybettik. 2023 yılında pandemiden sonra Türkiye’de çok talep vardı. Özellikle ayakkabıda belli fiyat gruplarında talep yaşandı” diye konuştu.

2023 yılında ciddi anlamda asker postalı ihracatı yapıldığını da kaydeden Zandar, sonra asker postalına yasak geldiğini ifade etti. Yasak gelince 2024’te elde ettikleri ihracat rakamlarının da geri gittiğini vurgulayan Zandar, “2023’te gerçekleşen ani yükseliş, bir anda 2024’te çok hızlı şekilde tersine döndü. Bu tersine dönüş sonucunda kaybettiğimiz firma sayısı ve kapasite oranları bize 2025 yılında da eksi olarak yansımaya devam ediyor” ifadelerini kullandı.

“Kromlu deri en az katma değerli ürün”

Kromlu deri ihracatının Ege bölgesinin çok önemli bir unsuru olduğunu söyleyen Zandar, şöyle konuştu: “Şu anda fiyat sıkıntısı var. Kromlu deri, aslında en az katma değerli deri ürünü. En az katma değerli üründe kayıp, bir o kadar büyüyor. Türkiye’yi terk eden müşteri kitlesine bakıldığında düşük katma değerli ürün gruplarının hepsinde Hindistan’a, Bangladeş’e ve Pakistan’a doğru kayma olduğunu görüyoruz.”

Katma değer düştükçe müşterinin Türkiye’den uzaklaştığını ifade eden Zandar, “Çünkü biz pahalı kalıyoruz. Biz katma değeri, verimliliği artırmazsak bu işten bir çıkış yolumuz yok. Bizim üretimle ilgili çok ciddi değişime gitmemiz gerekiyor. Saraciye ve deri konfeksiyonu, en katma değerli ürün. İkisi de pozitifte. Biz katma değer koyduğumuz sürece ürün satabiliyoruz” diye konuştu.

“Kromlu deri ihracatını en çok Ege yapıyor”

Ege’nin en çok mal sattığı pazarların Avrupa pazarları olduğunu belirten Zandar, ayakkabıda paritenin etkisiyle 0.4’lük bir artış olduğunu söyledi. Zandar, mamul deri ve kromlu deride kayıp olduğunun altını çizerek, “Kromlu deri ihracatını en çok Ege yapıyor. Saraciyedeki ve deri konfeksiyonundaki pozitif artış Ege’ye yansıdı. Saraciye ve deri konfeksiyonu sebebiyle ABD’ye ihracatta yüzde 32’lik artış söz konusu. İngiltere ile serbest ticaret anlaşmamız var. Fiyat tutturamıyoruz, çok sıkıntı yaşıyoruz. İngiltere gibi çok kolay mal satabileceğimiz bir pazara maalesef fiyat tutturamadığımız için mal veremiyoruz” ifadelerini kullandı.

“Tek çıkış yolu üretimde verimlilik”

İstanbul’da sektör kurulu ile ortak toplantı düzenlediklerini aktaran Zandar, toplantıda tek çıkış yolunun üretimde verimlilik olduğunu fark ettiklerini söyledi. Türkiye genelinde bütün deri sektörünün önümüzdeki yıllarda yapacakları bütün planların organizasyon görevinin kendilerine verildiğini belirten Zandar, bu kapsamda orta vadeli bir program hazırladıklarını ifade etti. 

3 tane eksikleri olduğunu vurgulayan Zandar, “Birinci eksiğimiz profesyonellikten uzak bir stok yönetim programımız var. İkincisi, üretim verimliliği. Bu maalesef düzgün bir şekilde hesaplanmamış. 20 yıllık eski Alman, İtalyan teknolojileri ile üretim yapan tesislerimiz var. Üçüncüsü, katma değer” diye konuştu. 

“Çin’den program bekliyoruz”

Bu üç maddeden ilk olarak stok yönetimi ve üretim verimliliği üzerine odaklanacaklarını dile getiren Zandar, “Bu işi iyi yapan Çinliler diye Çin seyahati yaptım. Şu anda Çin tarafından bir program bekliyoruz. Amaç şu; alt sektörler bazında dernekler üzerinden Ur-Ge çalışmaları açıp, Uzak Doğu’da bu işi profesyonelce yapan teknik personeli buradaki işletmelere getirip, işletmelerin mevcut fiziksel durumlarını raporlamak” ifadelerini kullandı. Zandar, gerekli olan teknolojik ve altyapı eksiklikleri, stok yönetimdeki eksiklikler hammadde tedariğinde yaşanılan sorunlar ve bunların çözümleri üzerine bir rapor hazırlanacağını belirtti. 

Verimli bir şekilde çalışmayı öğrenmek, bunun için de işin içine teknolojiyi entegre etmek zorunda olduklarına dikkat çeken Zandar, “İlk çalışmaları başlattık. Teklifler gelecek, bunları derneklere vereceğiz. Dernekler URGE çalışmalarını yapacaklar. Ur-Ge çalışmalarına dahil olacak bütün firmalar bu destek kapsamında süzgeçten geçecek” diye konuştu. Eksik olan teknolojik altyapıları ile ilgili de finansman kaynağı yaratacaklarını ifade eden Zandar, “Bununla ilgili Türk Ticaret Bankası ile konuştuk. Bu şekilde elimizde bulunan üretim tesislerini yok olmaktan kurtarmayı düşünüyoruz. Bizce başka bir çıkış yolu yok” dedi.