Pekin’in, sınırlı sayıda nadir toprak ihracat lisansını onaylaması küresel tedarik zincirleri için sınırlı bir rahatlama sağlasa da, düşük ihracat hacmi ve belirsiz prosedürler Avrupa’nın kırılganlığını sürdürüyor
NAZ TÜKEL
Çin, son aylarda uyguladığı ihracat kısıtlamalarının ardından sınırlı sayıda nadir toprak ihracat lisansını onayladı. Bu adım, özellikle otomotiv sektörü açısından, küresel üreticiler üzerindeki baskıyı bir miktar azaltabilir.
EuroNews’un haberine göre, 19 Haziran Perşembe günü düzenlenen basın toplantısında Çin Ticaret Bakanlığı, “belirli sayıda” lisansın onaylandığını açıkladı. Ancak hangi firmaların bu onayı aldığı açıklanmadı. Elektrikli araçlarda kullanılan yüksek verimli mıknatıslar için hayati olan bu mineraller hâlâ dünya genelinde kıt durumda.
Çin’in nadir toprak mıknatıs ihracatı mayıs ayında yıllık bazda yüzde 74 düştü. ABD’ye yapılan sevkiyatlar ise yüzde 93 azaldı. Mayıs ayındaki toplam ihracat hacmi yalnızca 1 milyon 200 bin kilogram ile COVID-19 pandemisinin başlangıcından bu yana en düşük seviyeye geriledi.
JL Mag Rare-Earth gibi bazı büyük tedarikçiler lisans almaya başlamış olsa da genel onay süreci hem sınırlı hem de şeffaflıktan uzak. Nisan ayından bu yana başvuruların sadece dörtte birinin onaylandığı, bazı firmaların ise prosedürel gerekçelerle ya da hassas bilgi talepleri nedeniyle reddedildiği bildiriliyor.
Bu kısmi gevşeme, siyasi açıdan da dikkat çekici bir zamana denk geliyor. Hem Pekin’de temmuz sonunda yapılacak AB-Çin zirvesi öncesine denk gelmesi, hem de artan ticaret gerilimleriyle birlikte değerlendirilmesi gerekiyor.
Ancak verilen yeni lisanslara rağmen Avrupa otomotiv sektörü hâlâ ciddi risk altında. Elektrikli motorlar, sensörler ve direksiyon sistemlerinde kullanılan nadir toprak mıknatıslarının yüzde 90’ından fazlası Çin’den geliyor. İstikrarlı erişim olmadan Avrupa tedarik zinciri aksama riskiyle karşı karşıya.
CLEPA Genel Sekreteri Benjamin Krieger, kısıtlamaların Avrupa’daki bazı tedarik zinciri noktalarını çoktan devre dışı bıraktığını belirtiyor. Çin’deki Avrupa Ticaret Odası da lisans onayı sonrası bile gümrüklerde gecikmeler yaşandığını vurguluyor.
Ekonomistler, nadir toprak elementlerinin jeolojik olarak nadir olmadığını, ancak çıkarımının maliyetli ve işlenmesinin büyük ölçüde Çin’e bağlı olduğunu hatırlatıyor.
Pekin’in son hamlesi sembolik bir rahatlama sunsa da yapısal dengesizlik sürüyor. Avrupa, stratejik baskılara açık kalmaya devam ediyor; Çin ise bu bağımlılıktan kaynaklanan küresel ticari gücünü pekiştiriyor.
