Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD), Türkiye ekonomisinin temel ihracat pazarlarındaki maliyet bazlı rekabet şartlarının daha doğru anlaşılması, rekabet dinamiklerinin veri temelli tartışılması ve buradan yola çıkılarak politika önerilerinin oluşturulması amacıyla hazırlanan “TÜSİAD Maliyet Bazlı Rekabet Gücü Endeksi (TÜSİAD-RGE)” çalışmasını kamuoyu ile paylaştı. TÜSİAD-RGE, 2025 yılının ilk çeyreğinde bir önceki çeyreğe kıyasla önemli bir değişim kaydetmeyerek, 86,1 değerini aldı. TÜSİAD-RGE, ihracatçı sektörlerin maliyet bazlı rekabet gücünde özellikle 2022 yılından başlamak üzere önemli düzeyde gerileme yaşandığına işaret etti. Rakip ülkelere kıyasla yurt içinde dolar bazında birim üretim maliyetlerinde gözlenen yükselişler sonucunda endeks 2015 yılı değerinin altına indi.
Finansman maliyeti ivmesi yüksek kaldı
Yurt içi maliyet gelişmelerinin ortalamada yurt dışı maliyetlere kıyasla önemli bir değişim göstermediği yılın ilk çeyreğinde, iş gücü maliyetindeki değişim rakip ülkelerin sınırlı bir miktar altında, ara malı maliyetindeki değişim ise rakip ülkelerin bir miktar üzerinde seyretti. Finansman maliyeti ivmesi yavaşlamakla birlikte yüksek kalmaya devam etti. Enerji maliyeti ise belirgin olarak azaldı. Bu dönemde iş gücü verimliliği rakip ülkelere benzer eğilim göstererek firmaların rekabet gücü üzerinde belirgin bir etkide bulunmadı. 2025 yılının ilk çeyreğinde TÜSİADRGE yıllık yüzde 8,9 oranında azalırken, bu değişimin 4,8 puanı ara malı maliyeti, 3,2 puanı iş gücü maliyeti ve 0,9 puanı da finansman maliyeti artışlarından kaynaklandı.
TÜSİAD-RGE’nin önemli düzeyde azaldığı son altı çeyreklik dönemde ara malı maliyeti ve iş gücü maliyeti endekslerinde yaşanan yükseliş belirleyici oldu. 2025 yılının ilk çeyreğinde, imalat sanayi sektörlerinin genelinde ara malı maliyeti rakip ülkelerle benzer bir eğilim göstererek bir önceki çeyreğe göre azalış kaydetti. Ancak, bu dönemde yurt içi maliyetlerdeki yüzde 0,2 gerilemenin rakip ülke maliyetlerindeki yüzde 0,9 gerilemeye kıyasla daha düşük kalması ihracatçı firmaların göreli maliyetlerine sınırlı da olsa olumsuz yansıdı. Yurt içi iş gücü maliyeti ise 2018-2021 dönemindeki düşüşün ardından 2022 yılının birinci çeyreğinden başlamak üzere dolar bazında belirgin artış gösterdi. Yurt içi iş gücü maliyeti, 2025 yılı ilk çeyreğinde yüzde 1 oranında sınırlı bir azalış kaydetti.
Yurt içi finansman maliyeti endeksi yüzde 0,8 arttı
Finansman maliyetinin de endeksteki azalışa belirgin katkısı oldu. 2025 yılının ilk çeyreğinde yurt içi finansman maliyeti endeksinin artış hızındaki yavaşlama belirginleşti, endeks bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,8 oranında arttı. Önemli ölçüde yatay bir seyir izleyen enerji maliyetinin genel endekse etkisi ise sınırlı kaldı. Yurt içi enerji maliyet endeksi 2025 yılı ilk çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 6,3 oranında düştü. Böylelikle son iki çeyrekte enerji maliyetleri rakip ülkelerde değişim göstermezken yurt içinde yüzde 11 oranında azalarak Türkiye ihracatçı imalat sanayi sektörlerinin rekabet gücüne olumlu katkıda bulundu.
İş gücü verimliliği gelişmeleri dâhil edilerek hesaplanan verimlilik düzeltilmiş endeks (TÜSİAD-RGEV) de hesaplama dönemi genelinde TÜSİAD-RGE endeksinin altında seyretti. Bu eğilim, ihracatçı sektörlerdeki iş gücü verimliliği gelişiminin rakip ülkeler genelinin altında kaldığına ve sektörler üzerindeki maliyet baskısını hafifletmediğine işaret ediyor.
