Türkiye’nin ilk ‘İklim Kanunu’, Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. TBMM Genel Kurulu’nda 2 Temmuz’da kabul edilen kanunla, sera gazı emisyonlarının azaltılması, iklim değişikliğine uyum çalışmaları, su ve gıda güvenliğinin artırılması ile şehirlerin ve sektörlerin iklim krizine karşı dayanıklı hale getirilmesine yönelik yasal düzenlemelerin hayata geçirilmesinin amaçlandığı ifade edildi. Bu kapsamda, kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerin, kamu yararı gözetilerek alınacak tedbir ve düzenlemelere uymak ve bunları uygulamakla yükümlü olacağı belirtildi. Öte yandan, yasayla birlikte günlük yaşamda daha sık duyulması beklenen 39 yeni kavram; ‘İklim Adaleti’, ‘Net Sıfır Emisyon’, ‘Adil Geçiş’, ‘Birincil Piyasa’, ‘Karbon Kredisi’, ‘Denkleştirme’, ‘Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)’ ve ‘Gömülü Sera Gazı Emisyonları’nın yer aldığı kaydedildi.
Yerel iklim değişikliği eylem planları oluşturulacak
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından uzun süredir hazırlıkları sürdürülen kanun kapsamında, her ilde vali başkanlığında İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu’nun kurulmasının planlandığına dikkat çekildi. Buna göre yerel ve ulusal düzeyde iklim eylem planlarının hazırlanmasının öngörüldüğü belirtilirken sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim değişikliğine uyum faaliyetlerine ilişkin gelişmelerin, yıllık olarak İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından izlenmesinin hedeflendiği bildirildi. Başkanlığın, karbon fiyatlandırmasına ilişkin piyasaya dayalı mekanizmaları düzenlemesinin ve gerekli gördüğü hallerde bilgi ile belge talep etmesinin mümkün hale getirileceği aktarıldı. Ayrıca Başkanlığın, ihtiyaç duyduğu verileri öncelikli olarak Ulusal Coğrafi Bilgi Platformu’ndan temin etmesinin ve bu verileri ilgili kurumlarla paylaşmasının planlandığı da ifade edildi. Millî güvenliğe ilişkin bilgi ve belgelerin paylaşım usullerinin ise ilgili bakanlıklarla birlikte belirlenmesinin öngörüldüğü kaydedildi.
Sınırda karbon düzenleme mekanizması kurulabilecek
Kanun kapsamında, Türkiye Gümrük Bölgesi’ne ithal edilen ürünlerin gömülü sera gazı emisyonlarını kontrol altına almak amacıyla Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması’nın (SKDM) kurulmasının planlandığı ifade edildi. Öte yandan, yeni kanunla birlikte Karbon Piyasası Kurulu’nun da oluşturulmasının hedeflendiği belirtildi. Kurulun, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı başkanlığında, ilgili bakanlık ve kurum temsilcilerinden oluşmasının planlandığı aktarıldı.
Cezai yaptırımlar uygulanacak
Yeni düzenlemeyle birlikte, iklim ve çevre kurallarına aykırı davrananlara ağır idari yaptırımların uygulanmasının öngörüldüğü aktarılırken, sera gazı emisyonlarının takibine ilişkin raporlarını istenilen süre içinde teslim etmeyenlere 500 bin TL ile 5 milyon TL arasında para cezası verilmesinin planlandığı ifade edildi. Ozon tabakasını incelten maddelerle ilgili mevzuata aykırı hareket edenlere ise daha yüksek tutarlarda cezaların öngörüldüğü kaydedildi. Bu kapsamda, söz konusu maddeleri kullanan, ithal eden, ticaretini yapan veya piyasaya sunanlara 2,5 milyon TL, bu ürünlere bakım, onarım ya da servis hizmeti verenlere 250 bin TL, etiketleme kurallarına uymayanlara ise 120 bin TL idari para cezası uygulanmasının planlandığı aktarıldı.
