Ayın Tarihi dergisinin Temmuz 2025 sayısında, Dünya Gündemi Kronolojisi bölümü yer aldı. Buna göre; 1 Temmuz 2025’te Avrupa Birliği (AB) Dönem Başkanlığı’nı Polonya’dan devralan Danimarka’nın, 2025’in ikinci yarısında Birlik gündemini savunma, yeşil dönüşüm ve genişleme öncelikleri çerçevesinde şekillendireceği belirtildi. Ayrıca ABD Başkanı Donald Trump, Suriye’ye yönelik genel yaptırımları kaldıran başkanlık kararnamesini imzaladı.
2 Temmuz 2025’te ise; ABD Başkanı Donald Trump, İsrail’in Gazze’de 60 günlük bir ateşkes için gerekli tüm koşulları kabul ettiğini duyurdu. 4 Temmuz’da; Hamas, Gazze’de İsrail ile ateşkes ve esir takası anlaşmasına ilişkin teklife olumlu yanıt verdiğini ve müzakerelere başlamak için hazır olduğunu duyurdu. Filistinli gruplarla yapılan istişarelerin ardından alınan kararın arabuluculara iletildiği belirtildi. 5 Temmuz 2025’te İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy, Esed rejiminin çöküşünün ardından Suriye’ye resmî ziyarette bulunarak 14 yıl aradan sonra diplomatik ilişkileri yeniden başlattı. 6-7 Temmuz 2025 tarihlerinde Rio de Janeiro’da düzenlenen BRICS Zirvesi’nin sonunda liderler, İsrail güçlerinin Gazze ve işgal altındaki tüm Filistin topraklarından tamamen çekilmesi çağrısında bulundu.
7 Temmuz 2025’te; İsrail ordusu, Esed rejiminin yıkılmasının ardından Suriye’nin güneyinde yer alan Dera ve Kuneytra illerinde son üç ayda altı yeni askerî üs inşa etti. 8 Temmuz’da Japonya ve Güney Kore’den ithal edilen tüm ürünlere yüzde 25 ek gümrük vergisi uygulanacağını açıklayan ABD Başkanı Donald Trump, aralarında Malezya, Kazakistan, Endonezya ve Sırbistan’ın da bulunduğu 12 ülkeye yönelik yeni tarife oranlarını içeren mektupları yayımladı. 1 Ağustos’tan itibaren geçerli olacak tarifeleri duyuran Trump, olası misillemelere karşı oranların artırılabileceğini belirtti.
Yeni gümrük tarifeleri yayımlandı
9 Temmuz 2025 tarihinde; ABD Başkanı Donald Trump, Filipinler, Brunei, Moldova, Cezayir, Irak, Libya ve Sri Lanka’ya yönelik yeni gümrük tarifelerini içeren mektupları yayımladı. Pazartesi günü 14 ülkeye gönderdiği mektupların ardından bu kez 7 ülkeyi daha kapsayan oranları açıklayan Trump, 1 Ağustos itibarıyla geçerli olacak tarifelerin yüzde 20 ila 30 arasında değişeceğini bildirdi. Yeni uygulamanın, sektörel tarifelere ek olarak tüm ürünleri kapsayacağı ifade edildi. 10 Temmuz’da; Avrupa Parlamentosu, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen hakkında verilen gensoru önergesini reddederek görevde kalmasına onay verdi. 360 milletvekilinin desteğini alan von der Leyen, güven tazeleyerek koltuğunu korudu.
11 Temmuz 2025’te, ABD Başkanı Donald Trump, Ukrayna’ya yönelik silah sevkiyatının NATO üzerinden gerçekleştirileceğini ve tüm maliyetin ittifak tarafından karşılanacağını duyurdu. ABD Başkanı Donald Trump, 1 Ağustos’tan itibaren Kanada’dan ithal edilen ürünlere sektörel tarifelere ek olarak yüzde 35 gümrük vergisi uygulanacağını açıkladı. Trump, Kanada’nın iş birliği yerine misillemeyi tercih ettiğini savunarak, başka ülkeler üzerinden yönlendirilen malların da daha yüksek tarifelerle karşılaşacağını ifade etti. 13 Temmuz 2025 Gazze’ye insani yardım ulaştırmayı amaçlayan Özgürlük Filosu Koalisyonu, İsrail tarafından alıkonulan “Madleen”in ardından yeni yardım gemisi “Handala”yı İtalya’nın Syracusa Limanı’ndan hareket ettirdi. Gemi, İsrail’in ablukası altındaki Gazze’ye yönelik sivil dayanışma girişimlerinin devamı niteliğinde yola çıktı.
Adalar ‘devlet statüsü’ kazanacak
14 Temmuz 2025 Fransa, Yeni Kaledonya ile yürüttüğü 10 günlük müzakereler sonucunda, adaların Fransa’ya bağlı kalacağı ancak “devlet statüsü” kazanacağı bir anlaşmaya imza attı.
15 Temmuz’da; AB ülkeleri, Ukrayna’nın 1 Ocak 2026 itibarıyla Birlik genelindeki roaming sistemine dâhil edilmesine karar verdi. 16 Temmuz 2025 ABD Başkanı Donald Trump, Ukrayna’ya gönderilecek Patriot hava savunma sistemlerinin Almanya’dan sevk edilmeye başlandığını açıkladı. 17 Temmuz’da; Fransa, Dakar’daki Camp Geille askerî üssü ile havalimanındaki hava üssünü resmî törenle Senegal’e devretti. Törende konuşan Fransız General Pascal Ianni, Afrika’daki askerî varlığın yeniden şekillendirilmesi gerektiğini vurgulayarak, kalıcı üslerin artık zorunlu olmadığını fakat stratejik ortaklığın süreceğini belirtti.
18 Temmuz 2025’te; BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Kıbrıs sorununa ilişkin New York’ta yapılan genişletilmiş gayriresmî toplantının ardından yaptığı açıklamada, güven inşa sürecinde adım adım ilerlediklerini belirtti. 20 Temmuz 2025’te; İngiltere, Fransa ve Almanya, İran’la 2015 tarihli nükleer anlaşmanın yeniden canlandırılması amacıyla dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde görüşmelere başlama kararı aldı. Müzakerelerin esasları üzerinde uzlaşı sağlanırken, zaman ve yer konusundaki istişarelerin sürdüğü bildirildi. 21 Temmuz’da BM İnsani İşler Koordinasyon Ofisi, Gazze Şeridi’nin yüzde 88’inin, Filistinlilerin zorla yerinden edilmesini öngören İsrail’in sözde “tahliye emri” kapsamında kaldığını bildirdi.
İran’a yönelik yaptırımlar konuşuldu
22 Temmuz 2025’te; ABD Başkanı Donald Trump, haziran ayında İran’a yönelik düzenlenen hava saldırılarında hedef alınan nükleer tesislerin yok edildiğini savunarak, “Gerekirse yeniden yaparız.” dedi. İranlı yetkili Erakçi’nin tesislerde ciddi hasar oluştuğu yönündeki açıklamasını teyit eden Trump, saldırıların etkisini küçümseyen haberleri ise eleştirdi. 23 Temmuz’da; İran, Rusya ve Çin, Tahran’da gerçekleştirdikleri üçlü görüşmede nükleer müzakereler ve İran’a yönelik yaptırımlar konusunu ele aldı. Dışişleri Bakanlığı Genel Müdürleri düzeyinde yapılan toplantıda, benzer temasların önümüzdeki haftalarda da sürdürülmesi konusunda uzlaşı sağlandı.
Türkiye’nin ev sahipliğinde düzenlenen Rusya-Ukrayna müzakerelerinin üçüncü turunda, taraflar barış koşullarını ele alarak 1200 askerin değişimi ve cenazelerin karşılıklı teslimi konusunda uzlaşıya vardı. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, görüşmelerin katılım niteliğinde olmadığını ancak insani gelişmeler açısından yapıcı geçtiğini belirtti. 24 Temmuz’da Tayland ile Kamboçya arasında 19. yüzyıldan bu yana süren sınır ihtilafı, çıkan çatışmayla yeniden alevlendi. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Filistin devletini tanıma kararı aldığını duyurarak bu kararı eylül ayında BM Genel Kurulu’nda resmen açıklayacağını bildirdi.
İsrail’den Fransa’ya tepki geldi
25 Temmuz’da; Fransa’nın Filistin devletini tanıma kararının ardından İsrail’de hem iktidar hem muhalefet tepki gösterdi. BM Avrupa, Orta Asya ve Amerika’dan Sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı Miroslav Jenca, haziran ayında Ukrayna’daki sivil kayıpların son üç yılın en yüksek seviyesine ulaştığını ve 2024’ün ilk yarısında 6.754 sivilin öldüğünü veya yaralandığını açıkladı. 27 Temmuz 2025’te; Özgürlük Filosu Koalisyonu, Hanzala gemisinde
bulunan 21 aktivistin uluslararası sularda İsrail güçleri tarafından yasa dışı şekilde kaçırılarak
Aşdod Limanı’na götürüldüğünü açıkladı. Geminin İsrail karasularına girmediği ve yalnızca Filistin’in tanınan karasularına yöneldiği belirtilirken, İsrail’in müdahalesinin uluslararası hukukun açık bir ihlali olduğu vurgulandı.
ABD Başkanı Donald Trump, Avrupa Birliği ile yürütülen ticaret anlaşması görüşmelerinin tamamlandığını ve AB ürünlerine yüzde 15 gümrük tarifesi uygulanacağını açıkladı. 28 Temmuz 2025 tarihinde Fransa ve Suudi Arabistan’ın eş başkanlığında BM Genel Merkezi’nde düzenlenen “Filistin Barışı için Yüksek Düzeyli Uluslararası Konferans” iki devletli çözüm arayışını yeniden gündeme taşırken, ABD yönetimi konferansa karşı çıktı. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Tammy Bruce, konferansın “verimsiz, zamansız ve barışı teşvik etmekten uzak” olduğunu savunarak, toplantının Hamas’ı cesaretlendireceğini ve savaşı uzatacağını ileri sürdü.
Suriye’de parlamento seçimleri 15-20 Eylül’de
29 Temmuz’da; Suriye’de Esad rejiminin sona ermesinin ardından ilk kez yapılacak parlamento seçimlerinin 15-20 Eylül tarihleri arasında düzenleneceği açıklandı. 61 yıllık tek parti döneminin ardından gerçekleşecek seçimlerde Halk Meclisi’nin sandalye sayısı 150’den 210’a çıkarılırken, vekillerin 70’inin devlet başkanı tarafından atanması kalanların ise halk tarafından belirlenmesi kararlaştırıldı. 30 Temmuz 2025 tarihinde ABD Başkanı Donald Trump, Rusya’ya Ukrayna ile barış anlaşması yapması için 10 gün süre verdiğini ve bu sürenin sonunda anlaşma sağlanmazsa gümrük vergileri dahil yeni yaptırımlar uygulayacaklarını açıkladı. Trump, Putin’in savaşı sürdürmek istediğini düşündüğünü belirterek, Rusya’nın barış için somut adım atmadığını ifade etti.
Avrupa Birliği, AB dışından Şengen bölgesine seyahat edenlerin giriş-çıkışlarını dijital olarak
kaydedecek Elektronik Giriş-Çıkış Sistemi’ni (EES) 12 Ekim itibarıyla devreye alacağını açıkladı. Yeni sistemin 6 aylık bir geçiş süreciyle kademeli olarak uygulanacağı, sonrasında tüm sınır noktalarında aktif hale geleceği belirtildi. 31 Temmuz 2025’te; Avustralya, Fransa, Kanada ve İspanya’nın da aralarında bulunduğu 15 ülke, yayımladıkları ortak açıklamayla Filistin Devleti’ni tanımayan tüm ülkelere bu yönde adım atma çağrısında bulundu. “New York Çağrısı” başlıklı açıklamada, Filistin’in tanınmasının iki devletli çözüm sürecinin önünü açacak kritik bir eşik olduğu vurgulandı. Dışişleri bakanları, bu adımın barışçıl çözüm için uluslararası sorumluluğun bir parçası olduğunu belirtti.
