Dijitalleşmenin hayatın her alanına hızla nüfuz ettiği günümüzde teknoloji, sunduğu kolaylıkların yanı sıra bazı yeni riskleri de beraberinde getiriyor. Telefon, tablet, bilgisayar gibi cihazların yoğun kullanımı ve internete erişim; bilgiye ulaşımı hızlandırıyor, iletişimi kolaylaştırıyor, eğlenceyi artırıyor ancak diğer taraftan ekrana bağlı bir yaşam biçimine sürüklüyor. Bu durumun ‘dijital bağımlılık’ olarak tanımlandığını açıklayan Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi’nden Uzman Psikolog Ezgi Dokuzlu Tezel, “Artık sadece gençler değil, her yaştan insanın günlük hayatındaki kontrolsüz dijital içerik tüketimi, uyku düzeninden sosyal ilişkilere kadar bireylerin hem fiziksel hem de psikolojik bütünlüğüne ciddi şekilde zarar veriyor” açıklamasında bulundu.
Dijitale düşkünlük bağımlılık sinyali
Dijital bağımlılığın belirtilerini tanımanın erken müdahale ve tedavi açısından önemli olduğunu vurgulayan Dokuzlu, bağımlılıkta dikkat edilmesi gereken bazı ortak belirtiler ve davranış örüntüleri olduğunu ifade etti. Dijital cihazlara ve çevrim içi aktivitelere aşırı düşkünlük, olumsuz etkilerine rağmen dijital dünyada geçen zamanı kontrol edememe ya da sınırlayamama gibi alışkanlıkların olmasının bağımlılığın işaretlerinden olduğunu belirten Dokuzlu, cihaza erişim olmadığında sinirlilik, kaygı, huzursuzluk gibi yoksunluk belirtileri yaşama, kişisel hijyen, uyku düzeni veya beslenmenin ihmal edilmesi ve dijital etkinliklerle meşgul olunmadığında mutsuz olmanın da bağımlılıkla ilgili olduğunu söyledi.
Kısa süreli bile olsa dijital detoksun bireylerin sosyal medya kullanımına dair kontrol duygusunu artırabildiğini vurgulayan Dokuzlu, dijital detoksun aile bağlarını güçlendirip sosyal etkileşimi artırdığını ve ruhsal sağlığı iyileştirdiğini ifade etti. Dijital cihazlardan uzaklaşmak ya da kullanım süresini azaltmanın yaşam kalitesini artırdığına dikkati çeken Dokuzlu, “Araştırmalar, belirli aralıklarla teknolojik cihazlardan uzak kalmanın stresi azalttığı, odaklanmayı kolaylaştırdığı ve genel ruh halini iyileştirdiğini gösteriyor. Ayrıca uzun süreli ekran maruziyeti; göz yorgunluğu, baş ağrısı ve duruş bozuklukları gibi sorunlara da zemin hazırlıyor. En azından zorlayıcı olmayan uyku öncesi yani kısa süreli dijital detokslarla bağımlılık kontrol altına alınabilir. Ek olarak yatmadan hemen önce telefona bakmak melatonin salınımını geciktirir ve uyku düzenini bozar. Dijital detoks, bu döngüyü de düzene sokar” dedi.
Anadolu Sağlık Merkezi Hastanesi’nden Uzman Psikolog Ezgi Dokuzlu Tezel, dijital bağımlılıktan kurtulmak için 6 öneriyi paylaştı:
Duygularınızı fark edin: Telefonu neden bu kadar sık kullandığınızı gözlemleyin. Sıkıldığınızda mı? Bir şeylerden kaçmak için mi? Telefonunuzu sürekli kontrol etmenin size nasıl hissettirdiğini anlamaya çalışın.
Kendinize mola zamanları belirleyin: Örneğin, telefonunuzu her 15 ya da 30 dakikada bir kontrol etmek yerine belirli zaman dilimlerinde göz gezdirin.
Yemek sırasında telefonunuzu uzak tutun: Cihazı göz önünden kaldırmak, ana odaklanmanızı kolaylaştırır.
Ekran sürenizi takip eden uygulamalar kullanın: Telefon sürenizi ölçen ve sosyal medya erişimini kısıtlayan uygulamalar, farkındalık yaratabilir.
Gece yatmadan önce bağlantıyı kesin: Her akşam belirlediğiniz bir saatte telefonu veya sesini kapatmak bir uyku rutini oluşturmanıza yardımcı olur.Bildirimleri kapatın: Sürekli uyarılar dikkatinizi dağıtır. Gereksiz bildirimleri devre dışı bırakmak, kullanım ihtiyacını azaltır.
