IPUD ve Ulusal Pamuk Konseyi Yönetim Kurulu Üyesi Fuat Tanman, Türkiye’nin pamuk ithalatını dşürebilmesi için en az 1 milyon tonluk pamuk üretilmesi gerektiğini söyledi
SEREN KARAŞAHİN / SÖKE
Türkiye’de ve dünyada stratejik ürünlerin başında gelen pamuk, değerini göstermek istiyor. Uluslararası Pamuk İstişare Kurulu (ICAC) verilerine göre 2024-2025 sezonunda dünya genelinde 30 milyon 692 bin hektar pamuk ekim alanında 25 milyon 287 bin ton pamuk üretimi yapıldı. Türkiye, pamuk ekim alanında 465 bin hektarla 12’nci sırada yer alırken, pamuk üretiminde ise 840 bin ton ile 7’nci sıraya oturdu. Türkiye’de pamuğun daha görünür kılınması ve pamuk üretiminde standartların iyileştirilmesi amaçlarıyla sektör temsilcileri bir araya geldi. Dünya Pamuk Günü kapsamında pamuk sektörünün temsilcileri Aydın’da buluştu. Dünya çapında “iyi pamuk” standardını belirleyen ve denetleyen bir girişim olan Better Cotton Initiative (BCI) ve pamuk üretiminde sürdürülebilirlik için çalışan İyi Pamuk Uygulamaları Derneği (IPUD) iş birliğinde pamuk sektörünün önde gelen temsilcileri bir araya geldi. Etkinlikte konuşan İyi Pamuk Uygulamaları Derneği (IPUD) ve Ulusal Pamuk Konseyi Yönetim Kurulu Üyesi Fuat Tanman, bu yıl üretilmesi beklenen yaklaşık 650 bin ton lif pamuğun yaklaşık 100 bin tonunun “iyi pamuk” olarak sertifikalandırılmasının beklendiğini dile getirdi.
650 bin ton lif pamuk üretimi bekleniyor
Etkinlikte konuşan Fuat Tanman, yaklaşık 13 sene önce iyi pamuk uygulamasının Türkiye’de başladığını söyleyerek dünya çapında bu uygulamanın bir standart olduğunu dile getirdi. Türkiye’deki iyi pamuk üretim oranları hakkında bilgi veren Tanman, “Dünyadaki bütün pamuk üretiminin yüzde 25’i iyi pamuk. O bakımdan Türkiye’de daha katedeceğimiz yol olduğuna inanıyoruz. Bu sene yaklaşık 650 bin ton lif pamuk üretimi bekleniyor. Yaklaşık 100 bin tonunun iyi pamuk olarak sertifikalandırılmasını bekliyoruz” dedi.
Fiyatlar üreticiyi memnun etmiyor
Türkiye’nin pamukta ithalata ağırlık verdiğini söyleyen Tanman, “Biz ithalatçı bir ülke olduğumuz için bizim Türkiye’deki pamuk fiyatları yurtdışı pamuk fiyatları ile ilintili. Arz talep dengelerinden dolayı dünya genelinde pamuk fiyatlarında bir gevşeklik var ama üretici olarak fiyatlarla hiçbir şekilde inisiyatifimiz olmadığı için tarlada en yüksek verimliliği alarak sürdürülebilirliği sağlamak istiyoruz. Fiyatlar şu an üreticiyi memnun edecek seviyede değil” diye konuştu.
Kuraklık ve maliyetler pamuk üreticisini zorluyor
Kuraklığın hem üretim hem de ürün bazında pamukta en büyük problemlerden biri olduğunu dile getiren Tanman, özellikle Aydın’da ve bölgede bunun son 2 senedir ciddi bir şekilde hissedildiğini söyledi. Devlet Su İşleri (DSİ) Su Birlikleri’nin iki yıldır sadece 2 kere su vereceklerini ilan ettiğini dile getiren Tanman, normalde 3 kez sulama yapılması gerektiğini paylaştı. Kışın yağmurun bol olmamasının bir sonraki sene için risk teşkil ettiğini belirten Tanman, “En büyük gündemimizde olan şey kuraklık. Aynı zamanda maliyetlerin yüksekliği de gündemde. Sadece pamukta değil bütün ürünlerde bu yaşanıyor. O bakımdan bizim en büyük görevimiz çiftçi olarak alabildiğimiz en yüksek rekolteyi, verimi almak ki bu diğer dezavantajların önüne geçelim” ifadelerini kullandı.
“1 milyon ton pamuk üretirsek ithalat düşer”
Tekstil sektörünün en stratejik ürününün pamuk olduğunu söyleyen Tanman, Türkiye’de pamuk üretilmezse yurtdışından dövizle bunun alınacağını dile getirdi. İyi pamuk standardı olmadan önce ülkede pamuk üretilse bile standardize olmuş pamuk elde etmek için ithalat yapıldığını aktaran Tanman, “Şu anda better cotton sertifikalı pamuk olduğu için o ithalatın önüne geçildi. Bundan birkaç sene önce 1 milyon ton lif pamuk üretimini yakalamıştık. 650 bin tonlara geriledi. Çiftçinin ekonomik sürdürülebilirliğini sağlayarak tekrar pamuk üretim alanlarını artırıp 1 milyon tonları yakalayalım ki ithalatımız azalsın” ifadelerini kullandı.
“Better Cotton standartları yenileniyor”
Dünyada da şeffaf bir şekilde izlenebilirliğin yükselişte olduğunu ifade eden Tanman, “Better Cotton dünyadaki gelişmelere ayak uydurarak kendi standartlarını yeniliyor. Şu anda izlenebilirlik dünya çapında önemli bir konsept. Better Cotton da kendi sertifikalandırdığı pamuğun izlenebilirliğini bu seneden itibaren sağlamaya başlıyor. Bütün tedarik zinciriyle paylaşılıyor” diye konuştu.
Bakanlık ile ortaklıkla, üretim yüzdesi artacak
Tanman, IPUD’un çiftçilere direkt maddi bir katkı sağlamadığını fakat Tarım ve Orman Bakanlığı’nın kendi iyi tarım uygulamaları standardını uygulayan çiftçilere ekstra bir prim desteği verdiğini söyledi. Bakanlık ile beraber yaklaşık bir yıldır ortak bir çalışma yürütülmesi için çalışıldığını aktaran Tanman, “Tarım Bakanlığı ile birlikte Uluslararası Better Cotton standardı ile bizim yerli iyi tarım uygulamaları standardının eşdeğerini sağlamak üzerine bir çalışma yapılıyor. Bir tanesini yapmış olan diğerini de yapmış olarak sayılacak. Bu gerçekleşirse de better cotton çiftçileri de devlet desteğinden faydalanmış olacak. Bu da çok büyük bir motivasyon olacak. Üretim yüzdesinin de artıracağını düşünüyoruz” ifadelerini kullandı.
Uyumlandırma çalışması sürüyor
Geçen yıl başlayan uyumlandırma çalışması hakkında konuşan Tanman, “Yakın bir zamanda sonuçlanacak. Çalışmayı önümüzdeki pamuk sezonundan önce bitirirsek gelecek yıl uygulamaya girmiş olur. Bu bir süreç. İki tane değişik standardı birbiriyle uyumlandırma süreci var. Gelecek seneye bitiririz diye düşünüyoruz” dedi.
Bakanlığın iyi tarım uygulamasının, better cotton uygulamasından daha az olduğunu söyleyen Tanman, better cotton standardının uluslararası bir tanınırlığı olduğu için pamuk tedarik zincirinde de talep edildiğini dile getirdi. Üretilen tekstil ürünlerinin ihraç edildiğini belirten Tanman, markaların da better cotton ürünlerinden tercih ettiğini ifade etti.
Değerli ürün “pamuk”
Better Cotton Initiative (BCI) Türkiye Kıdemli Koordinatörü Şeyma Karaçay Lokmacı ise her yıl dünya pamuk gününde marka üyelerine pamuğun tedarik yolculuğunu gösterdikleri bir gezi düzenlediklerini ve bu yolculukta pamuğun ürün haline nasıl dönüştüğünün aktarıldığını söyledi. Pamuğun değerinin ürün zincirinin en başında olduğunu ifade eden Karaçay Lokmacı, pamuğun diğer ürünlere göre daha az görünür olduğunu dile getirerek problemleri görmezden gelinen bir sektör olduğunu belirtti.
“Dünya pamuk üretiminin %24’ü BCI lisanslı”
Çiftçileri programın merkezine aldıklarını söyleyerek problemleri ortadan kaldırmayı amaçladıklarını aktaran Karaçay Lokmacı, “BCI, 16 ülkede aktif olarak üretimde yer alıyor. 60’tan fazla yerel ortakla çalışıyoruz. Dünya pamuk üretiminin yüzde 24’ü 2023-2024 sezonunda BCI cotton olarak lisanslandı. 1,39 milyon çiftçiyi BCI çiftçisi olarak lisansladık. Bu ürettiğimiz 5,87 milyon tonluk pamuğun da yaklaşık yarısı her yıl üye markalarımız tarafından talep ediliyor. Kalan pamuk ise dünya pazarına aktarılıyor. Şu an dünyanın en büyük sürdürülebilir pamuk standardına sahibiz” ifadelerini kullandı.
Sertifikasyon programı dönemi
Karaçay Lokmacı, bu yıldan itibaren BCI’ın bazı değişiklikler geçirdiğini söyleyerek sertifikasyon programı haline geldiklerini dile getirdi. Sürdürülebilir ürünlerden birinin de BCI ürünleri olacağını ifade eden Karaçay Lokmacı, “Hem BCI çiftçisi hem de üreticileri pamuğunu artık son ürüne kadar takip edebiliyorlar. Her dönemde tedarik zinciri sertifika sürecinden geçiyor. Bunun sonucu olarak da artık markalarımız ürünleri üzerinde BCI etiketi kullanabilir haline geliyor” dedi. Bu işlemin doğrudan bir içerik beyanı olduğunu söyleyen Karaçay Lokmacı, “Avrupa Birliği’nde yönetmelikler değişiyor. Yeşil yönetmeliklerin birtakım zorunlulukları var. Yeni etiketimiz de bu direktiflerin tamamına yüzde 100 uygun bir şekilde tasarlandı. Dolayısıyla markette şu an oldukça az sürdürülebilir etiket göreceğiz ve BCI bunlardan biri olacak” dedi.
“Türk pamuğu için, Türkiye’de GDO’nun yasak olması iyi”
Etkinlikte konuşmacı olarak yer alan Ekolojik Tarım Organizasyonu Derneği (ETO) Başkanı Prof. Dr. Uygun Aksoy, Türkiye’de genetiği değiştirilmiş organizmaların (GDO) yasak olduğunu ifade ederken pamuğun küresel ölçekte düşünüldüğünde en büyük üreticilerinden olan Hindistan, Çin, Brezilya ve Amerika Birleşik Devletleri’nde GDO’nun serbest olduğunu dile getirdi. Hindistan’da GDO sebebiyle bütün denklik ve standartların iptal edildiğini ifade eden Aksoy, Türkiye’de GDO’nun yasak olmasının pamuk açısından avantaj sağladığını ve bu avantajın da better cotton ile organik tarım için geçerli olduğunu söyledi. Üretimde sürdürülebilir yönetim olmasının önemine değinen Aksoy, “Örneğin iyi bir ekim nöbeti yapılması, suyun doğru kullanılması veya iyi pamukta yüksek riskli pestisit dediğimiz doğada kalıcı etkileri olanların kullanılmaması çok önemli. Biz eğitimlerde onu vurguluyoruz” ifadelerini kullandı.
Çevreyi gözeten uygulamalar ön planda
Tarımın gıda veya gıda dışı konularda önünün açık olduğunu söyleyen Aksoy, tarımın da bilgiyle yapılmasının önem taşıdığını vurguladı. Çevreyi ön plana alan uygulamaların ön plana çıktığını ifade eden Aksoy, “Bu noktada artık çevreye rağmen tarım değil, çevreyle birlikte nasıl tarım yapabiliriz bu çok ön plana çıkıyor. Bu açıdan çevreyi gözeten iyi tarım, organik veya rejeneratif gibi uygulamalar ön plana çıkıyor” diye konuştu.
Sertifikanın avantajları
Sertifikasyon sisteminin avantajlarından bahseden Aksoy, yurtdışı alıcılarının sertifika sayesinde nasıl bir uygulama yapıldığının öğrenilip standartlara uygun üretim ve tarım uygulandığını gördüklerini dile getirdi. Türkiye’de ithalata dayalı olmakla beraber büyük bir tekstil sektörü olduğunu söyleyen Aksoy, “Sürdürülebilir bir biçimde, doğayı kirleterek ve suyu tüketerek değil; bilgiyi entegre ederek pamuk üretiminin teşvik edilmesi çok önemli” ifadelerini kullandı.
Pamuk tarlası ziyareti
Fuat Tanman ev sahipliğinde Aydın’ın Söke ilçesinde yer alan Tanmanlar pamuk çiftliğinde gerçekleşen etkinliğe BCI ve pamuk sektörü temsilcileri, tedarik zincirinin üyeleri ile markalar katıldı. Etkinlikte better cotton ve sürdürülebilirlikle ilgili olarak çiftçilerin uygulamada yaptıkları anlatıldı. Rejeneratif (onarıcı) tarımla ilgili bilgiler paylaşıldıktan sonra pamuk tarlası ziyaret edildi. Tarlada katılımcılara pamuğun tarladan tüketiciyle buluşana dek geçirdiği süreç aktarıldı. Etkinlikte gelecek sezon pamuk beklentisi hakkında konuşuldu.
Pamuk üretimi yetmiyor
Türkiye’de üretilen pamuğun ihtiyacı karşılamadığını ve ithal ürün arayışına gidildiğini belirten Karaçay Lokmacı, “Türkiye’deki pamuk ihtiyacı üretilenden çok fazla. Burada üretilen BCI pamuğu çoğunlukla Türk üreticiler tarafından kullanılıyor. Ama bazı üreticilerimiz BCI pamuğunu aynı zamanda ihraç ediyorlar. Bazı Türk üreticiler de ithal ürün alabiliyor. Özellikle Brezilya, Amerika en çok ithal BCI pamuğunun geldiği ülkeler” diye konuştu.
