İTB Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Uçak, 1 kilogram pamuk ile geçmişte alınabilen 1,5 kilogram kuru incirin bugün 300 grama, 1 litre zeytinyağının 0,33 litreye, 8 kilogram buğdayın ise 4,5 kilograma düştüğünü kaydetti
İzmir Ticaret Borsası (İTB) ekim ayı olağan meclis toplantısını İzmir Ticaret Odası Meclis Salonu’nda gerçekleştirdi. Ömer Gökhan Tuncer’in başkanlığını gerçekleştirdiği toplantıda İTB Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Bülent Uçak ve İTB Yönetim Kurulu Üyesi Şeref İyiuyurlar pamuk hakkında konuşmalar yaptı. İTB Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Bülent Uçak, pamuk fiyatlarının en yüksek olduğu 2022 yılının ekim ayından bu yana, dolar kurunun yüzde 125, tarımda girdi fiyatları endeksinin yüzde 131, tüketici fiyat endeksinin yüzde 211 artarken pamuk fiyatlarındaki artışın sadece yüzde 68 olduğunu dile getirdi. Pamuğun değer kaybettiğini anlatan Uçak, “1 kilogram pamuk ile geçmişte alınabilen 1,5 kilogram kuru incir bugün 300 grama, 1,7 kilogram kuru üzüm 570 grama, 1 litre zeytinyağı 0,33 litreye, 8 kilogram buğday 4,5 kilograma ve 350 gram sığır eti ise 140 grama gerilemiş durumda” dedi.
Meclis Başkanı Ömer Gökhan Tuncer, ekim ayında alınan hazine destekli tarım kredilerinde faiz oranı sübvansiyonunun yüzde 50 düşürülme kararı ile üreticinin finansman maliyetinin iki katına çıktığını dile getirirken, kararın Cumhurbaşkanlığı kararı ile iptal edilmesinden duyduğu memnuniyeti paylaştı. Toplantı kapsamında Borsa danışmanı Dr. Tolga Uysal “Finansal Piyasalardaki Güncel Gelişmeler” konulu sunum ile dünya piyasalarındaki son durumu aktarırken yansımaların Türkiye’ye olan etkilerini aktardı.
“Pamuk fiyatlarındaki artış 3 yılda sadece %68”
Meclis toplantısında konuşan İTB Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Bülent Uçak, tarımda girdi fiyatlarının, dolar kurunun ve tüketici fiyat endeksinin pamuk fiyatlarındaki artışın çok üzerinde olduğunu kaydetti. Uzun dönem fiyat analizinde ilginç verilerin ortaya çıktığını söyleyen Uçak, “Pamuk fiyatlarının en yüksek olduğu 2022 yılının ekim ayından bu yana, dolar kuru yüzde 125, tarımda girdi fiyatları endeksi yüzde 131, Tüketici Fiyat Endeksi yüzde 211 artarken pamuk fiyatlarındaki artış sadece yüzde 68 oldu” dedi.
Pamukta durum kötü
Bu durumun 1998-2000 arasındaki üç yılın ortalama fiyatları ile 2025’in, yani bu yılın ilk 10 aylık fiyatları dikkate alınarak hesaplanan ürün fiyat paritelerinde açıkça görüldüğünü aktaran Uçak, “Buna göre, 1 kilogram pamuk ile geçmişte alınabilen 1,5 kilogram kuru incir bugün 300 grama, 1,7 kilogram kuru üzüm 570 grama, 1 litre zeytinyağı 0,33 litreye, 8 kilogram buğday 4,5 kilograma ve 350 gram sığır eti ise 140 grama gerilemiş durumda” ifadelerini kullandı.
“Yağmurlar, pamuğu etkiledi”
Uzun ve kısa dönemli fiyat verilerini ve tekstil-konfeksiyon sanayinin durumu dikkate alındığında pamuk üreticisinin mutlu olmasını beklemenin imkânsız olduğunu dile getiren Uçak, iklim değişikliği ve kuraklık gibi doğal nedenlerin de etkisiyle pamuk ekim alanlarında azalışın sürpriz bir sonuç olmayacağını belirtti. Pamuk Rekolte Tahmini yaptıklarını belirten Uçak, “Bir önceki sezonla karşılaştırdığımızda; pamuk ekim alanlarının yüzde 18 azaldığını, verim miktarının ise yüzde 4 arttığını, bunun sonucunda da üretimin yüzde 15 gerilediğini tahmin ediyoruz” dedi. Bu tahminlerin hasadın yeni başladığı ekim başına kadar olan iklim ile yapıldığını dile getiren Uçak, son bir ayda bölgede yer yer kuvvetli yağışların meydana gelmesiyle pamuk hasadının bu durumdan olumsuz etkilendiğini ve etkilenmeye de devam ettiğini söyledi.
“Toparlanmak için üretim ve ticaret şart”
Meclis Başkanı Tuncer, Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı’nın son değerlendirmesindeki sözlerini hatırlatarak küresel ekonominin korkulandan daha iyi ama gerekenden daha kötü bir noktada olduğunu söyledi. Bu tablonun güçlü bir uyarı verdiğini dile getiren Tuncer, “Büyümenin sürdürülebilirliği ticaretin canlı tutulmasına bağlı” ifadesini kullandı. İçe kapanmanın uzun vadede tüm ekonomilerin dinamizmini zayıflatacağını dile getiren Tuncer, “Oysa ki iyileşmek, toparlanmak ve büyümek istiyorsak üretim ve ticaret yapma zorundayız. Çünkü üretim ve ticaret büyümenin motorudur” dedi. Tuncer, Avrupa Bölgesel Ekonomik Görünüm Raporu’na göre, Avrupa genelindeki büyümenin ılımlı bir seyir izlerken, gelişmekte olan ekonomiler arasında Türkiye’nin pozitif bir ayrışma gösterdiğini dile getirdi.
Türkiye, üç temel sütuna odaklanmalı
2025 yılı için büyümenin yüzde 3,5, 2026 için yüzde 3,7 seviyesinde gerçekleşmesinin öngörüldüğünü ifade eden Tuncer, enflasyonun ise 2024’teki yüksek oranlardan kademeli olarak gerileyerek 2026 itibarıyla yüzde 25’in altına düşmesi beklendiğini belirtti. Bu tablonun ekonomideki istikrarın yeniden inşa edildiğini fakat bu istikrarın kalıcılığı için yapısal reformların sürdürülmesi gerektiğini gösterdiğini dile getiren Tuncer, “Rapor, Türkiye’nin sürdürülebilir büyüme yolunda üç temel sütuna odaklanması gerektiğini belirtiyor. Birincisi iş gücü piyasasında esnekliğin artırılması, ikincisi bölgesel entegrasyonun derinleştirilmesi ve üçüncüsü ise yeni dünya düzeninin temel büyüme dinamikleri olan yeşil ve dijital dönüşüm” ifadelerini kullandı.
“Prim desteği kilogramda 10 TL olsun”
İTB Yönetim Kurulu Üyesi Şeref İyiuyurlar ise konuşmasında pamukta prim desteğine en çok ihtiyaç duyulan yıl olduğunu söyleyerek prim desteğinin kilogram başına 10 TL olması gerektiğini söyledi. Dünyada pamuk kullanımının yerini sentetik elyaflara bıraktığını dile getiren İyiuyurlar, 10 yıl öncesinde konfeksiyonda pamuk kullanım oranının yüzde 42’lerde olduğunu fakat bu oranın güncelde yüzde 22’lere düştüğünü belirtti. Yeni destekleme modelinde pamuk 13 stratejik üründen birisi olarak belirlendiğini aktaran İyiuyurlar, “Ancak, geçen yıllardaki en önemli destekleme kalemi olan prim desteğinin bu yıl verilip verilmeyeceği belli değil. Pamuk stratejik ürün ise prim desteğine en çok ihtiyaç duyulan yılda olduğumuzu söyleyebiliriz. Bugünkü maliyetler çerçevesinde prim miktarının kilogram da 10 TL olması gerektiğini düşünüyorum” dedi.
