Fındıkta bu yıl özel bir sene olarak tarihe geçiyor. Küresel ısınma, iklim değişimi, kahverengi kokarca riskleri önümüzdeki yıllarda da fiyatları artıracak gözüküyor
SEDA GÖK
Fındık rekoltesinde bu yıl beklenmedik gelişmeler yaşanıyor. Rekoltede ihracatçılar ilk defa yanıldılar. Bu yıl için 400 bin ton ve üzeri rekolte beklenirken, kasım ayı itibariyle 350 bin ton seviyesine düştü. Yaşanan zirai don ve kahverengi kokarca sorunundan dolayı rekolte düştü. Fındıkta fiyat beklentisi büyüdü. Elinde fındık olanlar da satmayınca piyasa kilitlendi ve fiyatlar tarihi bir noktaya geldi. Ancak son dönemde fiyatlarda nisbi ölçüde gevşeme yaşanıyor.
Fındıkta bu yıl özel bir sene olarak tarihe geçiyor. Küresel ısınma, iklim değişimi, kahverengi kokarca riskleri fındıkta beklentileri önümüzdeki yıllarda da artıracak gözüküyor. Türkiye’den en fazla fındık alımı yapan şirketin “Türkiye’de fındık çok pahalı ucuz ülkelere yöneldik” açıklamaları ve sonrasında Rekabet Kurumu’nun süreci incelemesi paralelinde “Türkiye pazarına bakacağız” yönünde evrilmesinin de fındık fiyatlarının düşmesine neden olduğu ifade ediliyor.
Fındık fiyatında ise son dönemde gevşeme dikkat çekiyor. Geçen ay 350 TL olan kabuklu fındık serbest piyasada 290-300 TL’den alıcı buluyor. Geçtiğimiz cuma günü Fındık Tarım Satış Kooperatifleri Birliği (FİSKOBİRLİK) fındık alım fiyatında güncelleme yaptı. FİSKOBİRLİK, cuma günü gerçekleştirdiği güncelleme ile fındık alım fiyatında düşüş yaptığını duyurdu.
FİSKOBİRLİK’ten yapılan açıklamaya göre fındık fiyatları şu şekilde oldu: 50 randıman gelen fındıkta 302 TL’den 297TL, 53 randıman 320,12 TL’den 314,82 TL, 55 randımanda ise 332,20 TL’den 326,70 TL FİSKOBİRLİK, fındık fiyatını ortalama 5 TL aşağı çekecek şekilde revize etmiş oldu. FİSKOBİRLİK’in açıkladığı bu fiyat, ortakları için geçerli olup, ortak olmayan üreticilerin fındıklarını randımana göre belirlenen fiyattan 5 TL düşük bir fiyattan alım yapıyor. Ayrıca FİSKOBİRLİK “Coğrafi İşaretli Giresun Tombul Fındığı Üretici Belgesi” olan üreticilerin fındıklarını 3 TL fark ile alıyor. FİSKOBİRLİK satın aldığı fındıkların ücretini 3 iş günü içinde üreticinin hesabına yatırıyor. Fındık, FİSKOBİRLİK alım merkezlerinde randımana göre değişen fiyatlardan işlem görüyor.
Fındık ihracatında gerileme
2025 yılının Ocak-Ekim döneminde ülkemizden 206 bin ton fındık ihracatı gerçekleştirilerek 1 milyar 813 milyon 830 bin dolar tutarında döviz girdisi elde edildi. Söz konusu ihracat gerçekleşmeleri bir önceki yılın aynı dönemi ile kıyaslandığında miktarda yüzde 19, değerde ise yüzde 12 oranında düşüş gerçekleşti.
Doğu Karadeniz İhracatçılar Birliği (DKİB) Fındık ve Fındık Mamulleri Sektör Komitesi Başkan Yardımcısı Sebahattin Arslantürk, Eylül ayında gerçekleştirilen ihracatta; önceki yılın aynı ayı ile kıyaslandığında miktar bazında yüzde 56 değer bazında ise yüzde 36 oranında düşüş yaşandığını söyledi. Eylül ayında başlayan fındık ihraç sezonunun ikinci ayında 17 bin 304 ton fındık ihracatı karşılığında 205 milyon 97 bin dolar tutarında döviz girdisi sağlandığını belirten Arslantürk, gerçekleştirilen ihracatta; önceki yılın aynı ayı ile kıyaslandığında miktar bazında yüzde 56 değer bazında ise yüzde 36 oranında düşüş yaşandığını belirtti.
Trabzon ilinden yapılan fındık ihracatı hakkında da bilgi veren Arslantürk, 2025’in ilk 10 ayında Trabzon’dan yapılan 55 bin 756 ton fındık ihracatı karşılığında 500 milyon 377 bin dolarlık döviz girdisi sağlandığını, bir önceki yılın aynı dönemi ile kıyaslandığında ihracat miktarında yüzde 22, değerde ise yüzde 19 oranında düşüş yaşandığını belirtti. Fındık ihracatında Trabzon ilinin 2. sırada yer aldığını belirten Arslantürk, 2025 yılı Ocak-Ekim döneminde ülkemizden gerçekleştirilen fındık ihracatının yüzde 28’lik kısmının Trabzon ilinden gerçekleştirildiğini belirtti. Fındık ihraç sezonunun ikinci ayında ise Trabzon’dan 2 bin 449 ton karşılığı 28 milyon 537 bin dolarlık ihracat yapıldığını belirten Arslantürk, önceki sezonun aynı dönemine göre miktarda yüzde 75, değerde ise yüzde 19 oranında düşüş yaşandığını sözlerine ekledi.
“Tarımsal enflasyon riski kapıda”
Ulusal Fındık Konseyi Başkanı Cem Şenocak ise kahverengi kokarca zararlısının Karadeniz tarımına büyük bir tehdit oluşturduğunu belirterek topyekûn mücadele çağrısı yaptı. Cem Şenocak, Karadeniz Bölgesi’nde yayılımı hızla artan kahverengi kokarca (Halyomorpha halys) zararlısının fındık başta olmak üzere tüm tarım ürünlerine ciddi ekonomik zararlar verebileceğini belirterek, “Tarımda ülkemiz bir Covid sorunuyla karşı karşıyadır. Bu mücadele, pandemi sürecindeki seferberlik anlayışıyla yürütülmelidir” dedi. Zararlının yalnızca fındıkla sınırlı kalmadığını, meyve, sebze ve tahıl dahil birçok ürünü tehdit ettiğini belirten Şenocak, “Fındıktan doğrudan 2,5–3 milyar dolar, ülke genelinde ise 35–40 milyar dolarlık tarımsal ihracat gelirinin risk altında olduğunu bilmemiz gerekiyor” dedi.
