Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan 2025 yılının Ekim ayı bütçe rakamlarına göre, ilk on ayda bütçe gelirleri %48,12 artarken, bütçe giderleri %42,87 artış gösterdi. Bu gelişme sonucu bütçe açığındaki artış %14,30’da kaldı. 2024 yılının ilk on ayında 1.048,9 milyar olan faiz giderleri 2025 yılının aynı döneminde %73,49 artarak 1.819,8 milyara yükseldi. .
Bütçenin Eylül ayında 309,6 milyar olan açıığı Ekim’de 223,2 milyara geriledi. Ekim ayı gelirleri 1.147 milyar, giderleri ise 1.370 milyar olarak gerçekleşti. Gelirlerin %85’i 976 milyar lira olarak vergi gelirlerinden oluşurken faiz dışı giderler 1.212,8 milyar, faiz giderleri de Eylül’de 236,6 milyar iken Ekim’de 157,4 milyara düştü. Faiz giderleri artış oranı 2024’e göre %15,6 oldu. Ekimde bütçe faiz dışı 65,8 milyar açık verdi. Bütçe giderleri %42,87 artarken, gelirler %48,12 arttı ve açığın artışının azalmasına neden oldu.
Yılın ilk on ayında yukarıda belirttiğim gibi bütçe giderleri %42,87 artarken gelirleri %48,12 arttı. Faiz giderleri geçen yıla göre %73,49 artarak 1.048,9 milyardan 1.819,8 milyara yükselmiş bulunuyor. 2025 yılı bütçesinde toplam faiz giderleri 1.254 milyar’dan 1.950 milyara %55,5 oranında artacak şekilde programlanmış durumda. Bu da yaklaşık aylık 162,5 milyar lira faiz gideri anlamına geliyor. İlk on ayın ortalaması ise 182 milyar oldu ve planlananın üzerinde gerçekleşti. 2025 bütçe açığı ise 1.930,7 milyar açık olarak bütçelenmiş bulunuyor. Bu açığın %74’ü ilk on ayda gerçekleşmiş durumda. Bu oran bütçe açığının planlananın altında kalabileceğini gösteriyor.
2025 yılının ilk on ayında giderlerin iki büyük kalemini %64 ile personel giderleri ve cari transferler oluşturuyor. Personel giderleri %36,6 artarak 2.248 milyardan 3.071 milyara yükselerek giderlerin %26,49’unu; cari transferler ise %40,04 artarak 3.090 milyardan 4.328 milyara yükselerek toplam giderlerin %37,33’ünü oluşturdu. Giderler içinde faiz giderlerinin payı da %15,69 oldu. Diğer bir deyimle bu üç kalem bütçe giderlerinin %79,5’ini oluşturuyor.
Bütçenin toplamda %48,12 oranında artan gelirleri içinde vergi gelirleri %51,09 artarak 5.777 milyardan 8,729 milyara yükselirken, toplam gelirlerin %85,98’ini oluşturdu. Geçen yıl bu oran %84,29 idi.
Aşağıdaki tabloda 2024 ve 2025 yıllarına ait Ocak Ekim ayı bütçe kalemlerindeki gerçekleşmeler ve artış oranları yer alıyor.
2024-2025 OCAK-EKİM BÜTÇE GERÇEKLEŞMELERİ
BÜTÇE GİDERLERİ
| (milyon) TL | 2024 | 2025 | Artış % |
|---|---|---|---|
| Bütçe Giderleri | 8.114.115 | 11.592.472 | 42,87% |
| Faiz Hariç Giderler | 7.065.211 | 9.772.683 | 38,32% |
| Personel Giderleri | 2.248.311 | 3.071.651 | 36,62% |
| SGK Devlet Primi | 275.599 | 377.370 | 36,93% |
| Mal ve Hizmet Alımları | 517.568 | 761.229 | 47,08% |
| Cari Transferler | 3.090.522 | 4.328.003 | 40,04% |
| Sermaye Giderleri | 636.751 | 895.591 | 40,65% |
| Sermaye Transferleri | 61.691 | 146.965 | 138,23% |
| Borç Verme | 234.769 | 191.875 | -18,27% |
| Faiz Giderleri | 1.048.905 | 1.819.788 | 73,49% |
BÜTÇE GELİRLERİ
| (milyon) TL | 2024 | 2025 | Artış % |
|---|---|---|---|
| Bütçe Gelirleri | 6.853.826 | 10.151.995 | 48,12% |
| Genel Bütçe Gelirleri | 6.677.540 | 9.873.283 | 47,86% |
| Vergi Gelirleri | 5.777.663 | 8.729.521 | 51,09% |
| Gelir Vergisi | 1.176.283 | 2.250.908 | 91,36% |
| Kurumlar Vergisi | 685.237 | 868.140 | 91,36% |
| Dahilde Alınan KDV | 799.150 | 1.264.992 | 58,29% |
| Özel Tüketim Vergisi | 1.137.835 | 1.580.346 | 38,89% |
| Banka Sigorta Mu. Ver. | 275.751 | 451.293 | 63,66% |
| İthalde Alınan KDV | 1.089.644 | 1.383.287 | 26,95% |
| Damga Vergisi | 117.295 | 178.984 | 52,59% |
| Harçlar | 154.103 | 254.478 | 65,14% |
| Vergi Dışı Gelirler | 1.076.163 | 1.422.474 | 32,18% |
| Bütçe Dengesi | -1.260.289 | -1.440.477 | 14,30% |
| Faiz Dışı Denge | -211.385 | 379.312 | -279,44% |
OCAK – EKİM GELİRLERDE İLK 5 GELİRİN TOPLAMDA PAYI
| Gelir Türü | 2024 | Pay | 2025 | Pay |
|---|---|---|---|---|
| Gelir Vergisi | 1.176.283 | 17,16% | 2.250.908 | 22,17% |
| ÖTV | 1.137.835 | 16,60% | 1.580.346 | 15,57% |
| Vergi Dışı | 1.076.163 | 15,70% | 1.422.474 | 14,01% |
| İthalde KDV | 1.089.644 | 15,90% | 1.383.287 | 13,63% |
| Dahilde KDV | 799.150 | 11,66% | 1.264.992 | 12,46% |
- Gelir kalemlerine baktığımızda birinci sırada 1.176 milyardan %91,35 artarak 2.250 milyara yükselen Gelir Vergisi,
- İkinci sırada %38,89 artarak 1.137 milyardan 1.580 milyara yükselen Özel Tüketim vergisi;
- Üçüncü sırada %32,18 artarak 1.076 milyardan 1.422 milyara yükselen vergi dışı gelirleri;
- Dördüncü sırada %26,94 artarak 1.089 milyardan 1.383 milyara yükselen İthalde Alınan KDV;
- Beşinci sırada da %58,29 artarak 799 milyardan 1.264 milyara yükselen Dahilde Alınan Katma Değer Vergisi yer alıyor.
- ÖTV tahsilatında petrol ve doğalgaz ürünleri ÖTV’si %31,78 artarak 322,9 milyardan 425,6 milyara; Motorlu Taşıtlar ÖTV’si %46,1 artarak 395,5 milyardan 577,8 milyara; Alkollü içeceklerden alınan ÖTV %36,9 artarak 85 milyardan 116,6 milyara; Tütün mamullerinden alınan ÖTV %38,69 artarak 252,5 milyardan 350,3 milyara; dayanıklı tüketim mallarından toplanan ÖTV de %32,1 artarak 71,9 milyardan 94,9 milyara yükselmiş bulunuyor.
- Gider kalemlerinde ise özellikle cari transferler %40,04 artarak 3.090 milyardan 4.328 milyara; KİT görevlendirme giderleri %89,28 artarak 191,1 milyardan 361,6 milyara; Hazine yardımları %29,8 artarak 1.456 milyardan1.889 milyara: Sağlık, emeklilik ve sosyal yardım giderleri %34,79 artarak 1.196 milyardan 1.612 milyara; bu kapsamdaki SSK 5 puan indirimi de %10,8 artarak 220,4 milyardan 244,1 milyara yükselmiş bulunuyor.
