Son 75 yıllık zaman diliminde kitlelerin tarihi, geleneksel ve coğrafi özelliklerine göre değişen, kültürlerini de etkileyen ‘medeniyet’ ölçüsü üzerinden maruz kaldığı farklılıkların gittikçe azalmaya yüz tuttuğu küresel yaşam standardı alışkanlığı ortaya çıktı. 20 asırdan sonra özellikle toplumsal modernleşme ile toplu kültür olarak yayılan, kavram olarak kültürel gelişmeleri ve günlük uygulamaları kapsamakta, aynı zamanda genel ve tarafsız olarak eski halk kültürü kavramı yerine geçen yeni bir popüler kültürdür.
Çağın gereğine uygun olarak belli bir dönem için geçerli olan, hızlı üretilip hızlı tüketilen kültürel öğelerin bütünü detayları hayatın içerisine serpiştirerek sosyal, iktisadi çerçeveler üzerinden başta devletler arasındaki genel siyasi konjonktürü düzenleyebiliyor. Hegemonik unsurların bugüne dek bilindik tek veya çift kutuplu dünya düzeni yerine, bir takım mukayeseli avantajlara tabi hiyerarşik bir devletler modelinin ayrı ayrı ‘hodri meydan’ diyebildiği, ortak çıkarların tartışılıp, pazarlık konusu yapılabildiği, birliklerin ise çözülme riski taşıdığı görülüyor.
21. Asır, henüz ilk yirmi beş yılında iktisadi kronik krizlerin, küresel salgının, iklim değişimlerinin bugüne dek denenen yöntemler ile başa çıkılması güçleşen ve belirsiz yüklerini dayatırken bundan böyle karar ve tercihlerde güç dengesinin gelecekte yaygın kitleler adına daha makul kullanabileceği pek öyle gelip geçici, popüler kültüre tabi olmayan arayışların bazı çevrelerce tanzimi zamanıdır.
İkinci Dünya Savaşı sonrasında yükselen o zamanki adı ile Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET), soğuk savaş ertesi siyasi olarak Kuzey Atlantik formatında bu süreç boyunca ABD’nin sayesinde korunmuş ve yükselmiş bir tekel; refah toplumunun geri dönüşü ile karşı karşıya kalıyordu.
Bugün “Tekeller çığlık atarak ölmez, böyle ölür” başlıklı çarpıcı analizde “50 yıl boyunca sınır aşan neredeyse her şey dolar ile alınıp satıldı. Bunun nedeni doların sihirli olması değildi. Altyapı sadece dolarla çalışıyordu. Tüm uluslararası ödemeler SWIFT’ten geçiyor, SWIFT’te New York’tan yönetiliyordu. ABD bu altyapıyı silah olarak kullanmaya başladı, ülkeleri sistemden çıkarmaya başladı. İşte Çin’in inşa ettiği alternatif üzerinden CİPS (sınır ötesi bankacılık ödeme sistemi)2024’te geçen işlem hacmi 24 trilyon dolara ulaştı.
Yıllar sonra geçen de Brüksel’deki son AB Zirvesine değinen Victor Orban, AB’nin ciddi bir dağılma ve yönetim krizi yaşadığını savunarak Brüksel’in yetkileri merkezileştirmeye çalışırken kararlarını uygulatamaz hale geldiğini söyledi.
Diğer taraftan farklı vesileler ile Şi Cinping ve Vladimir Putin ortak bildirilerinin ihtiva ettiği başlıklara göz atıldığında AB toplantılarının aksine, zamanın her kişinin algılamasına bağlı olmakla beraber henüz üzerinde ortak noktaları gün ışığına çıkarabilecek kararlılığı fark edilebiliyor. Çin Halk Cumhuriyeti ile Rusya Federasyonu devlet temsilcileri başkanlar değindikleri konularda ille de bir kıyas gerekiyor ise satırbaşları ile konjonktürel, yakın ve uzak geçmiş bakışı ile geleceğe yönelik daha ciddi ve net bir bakışı ifade ediyorlar.
