Üretici satamıyor, tüketici alamıyor

Üretici, dalında 2-3 TL’lere düşen mandalina fiyatı sebebiyle ürünlerini satmazken 35 TL’den başlayan ürünün kilogram fiyatı pazar ve marketlerde 60 TL’ye kadar çıkıyor 

SEREN KARAŞAHİN

Mandalinanın kilogram fiyatı aralık ayı içerisinde 20 TL’den 35-40 TL’ye ulaştı. Tüketici her geçen gün daha pahalı mandalina yerken, üretici ürününü satamıyor. Geçen haftalarda mandalinanın üreticiden çıkış fiyatının 2-3 TL’lere kadar düşmesi, mandalina üreticilerinin tepkilerine sebep oldu. Geçen haftalarda dalında 2-3 TL iken halde 7-8 TL’den başlayan fiyatlarla satılan mandalinanın tarladaki fiyatı yeni mahsullerle beraber arttı. Üretici ürünü yok pahasına satarken, tüketici mandalinaya 35 TL’den başlayan fiyatlarla ulaşıyor. Mandalina fiyatları pazar ve marketlerde 35 TL’den başlayarak 60 TL’ye kadar çıkıyor. 

Mandalina üreticilerinden eylem

Menderes’te bir araya gelen mandalina üreticileri, geçen haftalarda mandalinanın dalda kaldığını ve satmadıklarını söyleyerek eylem yaptı. Bir araya gelen üreticiler, maliyetler, borçlar ve artan diğer giderleri karşılayamadıklarını söylerken, ürünlerin dalda kaldığını ifade etti. Öte yandan Türkiye, mandalina ihracatında kendi rekorunu kırdı. Mandalina ihracatı yılın ilk 11 ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 61 arttı. İhracat artışının sebepleri olarak tarladan çıkış fiyatının az olması gösterilirken, Avrupa’daki rakip ülkelerle yarışmaya gelecek senelerde de devam edileceği belirtildi. 

Menderes Ziraat Odası Başkanı Mehmet Pala, Mersin Ziraat Odası Başkanı Musa Yılmaz ve Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Hayrettin Uçak, konuyla ilgili TİCARET Gazetesi’ne açıklamalarda bulundu.

Menderes’te üretici dertli

İzmir’in Menderes ilçesinde satsuma mandalina üretimi yapılıyor. Masraflarını karşılayamayan mandalina üreticileri kentte eylem yaparak, mandalinadan kazanç sağlayamadıklarını belirtti. Menderes Ziraat Odası Başkanı Mehmet Pala, mandalina üreticisinin kazanamadığını ve bu nedenle yeni ürün gruplarına yöneldiğini söyledi. Bazı üreticilerin tarımı tamamen bırakarak, tarlalarını hobi bahçesine dönüştürdüklerini veya turistik faaliyetler için işletmeye çevirdiklerini dile getirdi. Mandalina üretiminin her yıl daha kötüye gittiğini belirten Pala, “Her geçen sene kaybedilen üretici sayısı artıyor, çiftçiyi kaybediyoruz. Bu şekilde devam ederse yakında tamamen dışarıya bağımlı olacağız” dedi. Pala, üreticiden tüketiciye aracısız bir şekilde ürünlerin ulaşmasının sağlanmasının altını çizdi. Pala, geçen ay 2-3 TL olan mandalinanın üreticiden çıkan kilogram fiyatının geçen haftalarda 8-10 TL’ye ulaştığını belirtti. 

Pala: Yeni bir sistem kurulmalı

Nakliye, aracı firmalar, hal fiyatları ve vergiler sebebiyle üreticinin cebine çok az miktarda rakam girdiğini söyleyen Pala, tüketicinin de yüksek fiyatlardan alım yaptığını dile getirdi. Yeni bir ürün ulaştırma sistemi kurularak tüketiciye ulaşılması gerektiğini belirten Pala, “Üreticiden tüketiciye direkt ulaşabilecek bir sistem kurabilsek daha iyi olur. Her bölgenin kendine yönelik hal sisteminde direkt üreticinin kendi mallarını toptan verebileceği bir sistem kurulmalı” dedi. 

Mandalinadan avokadoya yönelim 

Üreticinin ilacı ve gübreyi borçla aldığını söyleyen Pala, borcu olmayan üreticinin ürünü tarlada bıraktığını, borcu olan üreticilerin ise zararına satıp masrafını biraz kurtarmaya çalıştığını dile getirdi. Mandalina üreticilerinin devlet desteği olmadan ilerleyemediğini bu sebepten üretimi bıraktıklarını söyleyen Pala, üreticinin bir şekilde para kazanabileceği diğer alternatiflere yöneldiğini belirtti. Üreticilerin tarımdan çekildiklerini ve üretime devam edenlerin de mandalinayı bıraktıklarını söyleyen Pala, “Biz burada alternatif ürünlere de yönlendirme yapıyoruz. Gübre, ilaç, mazot masrafları arttı. Avokadoya yönlendiriyoruz. Biraz daha az su ve az emek istiyoruz. Avokado daha karlı, o da kilosu 25-30 TL civarında seyrediyordu” diye konuştu. 

Mandalina üretimi her sene kötüye gittiğini söyleyen Pala, “Burada en büyük sıkıntı üreticinin cebine gerçek fiyatların girmemesi ve aracıların büyük pastaya sahip olup üreticinin cebine komik bir rakam kalması. Pazarlama sorunu var, tüccarlara bağımlılık var. Yeni pazarlar açılsa ve kooperatifler almış olsa, çiftçi kendi malını bir şekilde kendi değerlendiriyor olsa daha farklı olur” ifadelerini kullandı. 

“Üretici kaçıyor”

Üreticilerin para kazanamadıkları için mandalinadan kaçtıklarını söyleyen Pala, “Üreticiler tarlasını satıyor. Yazlık bir bölge olduğu için hobi bahçesi yapıyor veya yazlık villa tarzında turistik işletme yapılabilecek yerlere veriyorlar. Para kazanılmadığı için gençler de tarımdan uzaklaştı. Burada tarıma daha büyük bir destek verilirse hem genç nesli kaybetmeyiz hem de çiftçi kazanarak üretime devam eder. Her geçen sene kaybedilen üretici sayısı artıyor, çiftçiyi kaybediyoruz. Bu şekilde devam ederse yakında tamamen dışarıya bağımlı olacağız” dedi. 

Mandalina dalında kaldı

Mersin Ziraat Odası Başkanı Musa Yılmaz, geçen hafta mandalinanın halde 7-8 TL’den satıldığını ve yeni hasatların fiyatlarının ise 15 TL seviyesinden başladığını söyledi. Bazı mandalina çeşitlerinin dalında kaldığını ifade eden Yılmaz, “Şu anda mandalina satılmıyor. Çiftçi dalında 2-3 TL seviyesinde satamıyor. İşçi maliyetleri kurtarmıyor. Geçen hafta 7-8 TL seviyelerindeydi. Hasadı yeni gelen değişik çeşitlerin fiyatları biraz yükseliyor. Dalında 15-20 TL’ye çıkıyor. Satsuma ve Rize mandalinası dalında kaldı” dedi. 

Kooperatif önerisi

Mersin Ziraat Odası Başkanı Yılmaz, Tarım Kredi Kooperatifleri’nin üreticinin elinde kalan ürünleri alıp tüketiciye uygun fiyatla ulaştırması gerektiğine dikkati çekti. Yerli üreticinin desteklenmesi gerektiğini söyleyen Yılmaz, “Tarım Kredi Kooperatifleri zincir marketlerinin sayısı ülke genelinde 4 bin 500 seviyesinde. Bu kooperatiflerin kurulma amacı zor dönemlerde yerli üreticiyi desteklemek ve üretimin devamlılığını sağlamaktır. Bu zincir marketler neden bu kriz dönemlerinde üreticinin satılmayan ürünlerini alıp tüketiciye uygun fiyatla sunmazlar? Sesimizi yükseltiyoruz” ifadelerini kullandı. Tarım Kredi Kooperatifleri’nin yaş meyve ve sebze alımlarında zarar ettiği gerekçesini söylediklerini ifade eden Yılmaz, mandalinanın üreticiden alınıp tüketiciye uygun fiyatla satılması ve gerekirse zarar edilmesi yönünde fikir belirtti. 

Yılmaz: Fiyatlar abartılı

Üreticinin elinde kalan ürünlerin olduğunu ve üreticinin kazanamadığını ifade eden Yılmaz, tüketicinin de pahalı ürünle buluştuğunu belirtti. Yılmaz, zincir marketlerin maliyetlerinin yüksek olduğunu fakat üreticinin elinden çıkan ile tüketiciye ulaşan ürün arasındaki fiyat farkının çok yüksek olduğunu dile getirdi. Yılmaz, “Bizim üretim maliyetlerimizin yüksekliği gibi bu zincir marketlerdeki maliyetler de yüksek. Nakliye, işçilik ve ürünün halden alınıp raflara gelene kadar olan masrafları tahmin edebiliyoruz. Bu fiyatların abartılı olduğunu söyleyebiliriz. Bir ürün 1 TL’ye alındıysa en fazla 2 TL’ye satılmalı. Ürünler 3 katı fazla fiyata satılıyor” ifadelerini kullandı.