Çiftçi, İzmir’de 2020 yılında salçalık domates dekar alanının 115 bin 659 iken, 2023 yılında ise bu dekar alanının 97 bin 267’ye düştüğünü belirtti
BERFİN DURMAZ
Türkiye’nin önemli tarım havzalarından İzmir’deki ovalarda yetiştirilen salçalık domatesin tarladan toptan satış fiyatı, üretimdeki artış nedeniyle geçen yılın altına geriledi. Salçalık domatesin toptan satış fiyatı 2 TL’ye kadar düştü. İzmir’de geçen yıla göre üretimi artan domatesin tarla fiyatı, geçen yılın altına gerilediğini söyleyen Yüksek Ziraat Mühendisi Ferdan Çiftçi, geçen yıl 4,5 TL bandında olan domatesin fiyatının şu anda 2,30 TL olduğunu belirtti.
İzmir’in önemli salçalık domates üretim yerlerden biri olduğunu ifade eden Çiftçi, “Son 15 yıla göre Türkiye’de salçalık domates üretiminin yüzde 14’ünü İzmir karşılıyor. 2020 yılında salçalık domates dekar alanı 115 bin 659 iken, 2023 yılında ise bu dekar alanı 97 bin 267’ye düştü. Verilere göre, İzmir’de üç yılda 20 bin dekara yakın azalma söz konusu. 2020 yılında salçalık domates üretimi ise 891 bin 115 ton, 2023 yılında 770 bin 34 ton olarak gerçekleşti” dedi.
“2023 yılında sofralık domates üretimi 120 bin 647 tona geriledi”
İzmir’de 2020 yılında 30 bin 103 dekar alanda sofralık domates üretildiğini, 2023 yılında ise 17 bin 816 bin dekar alanda üretilerek dekarda azalma olduğunu söyleyen Çiftçi, “Üç yılda ciddi bir azalış söz konusu var. Yüzde 40’a yakın bir düşüş yaşandı. İzmir’de sofralık domates üretim ise 2020’de 201 bin 190 ton yapılırken, 2023 yılında 120 bin 647 tona yapılarak üretim geriledi” ifadelerini kullandı. Türkiye’de önceki yılla göre sofralık domates üretiminde yakın bir değişim var. İzmir’de ise salçalık domates ve sofralık domateste fazla azalmanın olduğunu görüyoruz” diye konuştu.
Türkiye’de sofralık domates üretiminin azaldığını belirten Çiftçi, salçalık domates üretenimin de ise artış olduğunu aktardı. Türkiye’de 2020 yılında 1 milyon 116 bin 588 dekar alanında 8 milyon 656 bin 435 ton sofralık domates üretildi. 2023 yılında ise sofralık domates 958 bin 116 dekara, üretim ise 7 milyon 749 bin 152 tona düştü. 2020 yılında salçalık domatesinde dekar 627 bin 784 iken, 2023 yılında dekar 775 bin 118 çıktı. Salçalık domatesi üretimi 2020 yılında 4 milyon 547 bin 580 tondaydı 2023 yılında ise bu rakam 5 milyon 550 848 tona çıktı” ifadelerini kullandı.
“Domatesin üretim maliyeti yaklaşık 40 bin TL’yi buluyor”
Salçalık domates fiyatında çok ciddi sıkıntılar yaşandığını vurgulayan Çiftçi, “Şu anda sözleşmeli üretim 3,30 TL’den yapıldı. Bu fiyat üreticinin maliyetini ancak karşılayabilir. Çünkü bir dekar domatesin üretim maliyeti yaklaşık 40 bin TL’yi buluyor. Girdi maliyetleri yükselmiş durumda. Mazot, bütün koruma giderleri, tarım ilaçları, gübre ve nakliye fiyatları bunların hepsini düşündüğümüzde çiftçinin alın terini ve emeğini karşılamaktan çok uzak. Kâr edildiğini söylemek mümkün değil. Kalitesine ve fire oranlarına göre çiftçi mağdur oluyor. Çiftçi 3,30 TL’den yaptığı sözleşmeyi fabrikaya götürdüğünde fire oranları üzerinden yüzde 50 fire çıkabiliyor. Böyle giderse ileride salça ve domates üretiminde sıkıntı yaşayacağız” dedi.
“Üretimde sulamaya dikkat etmeliyiz”
İklim krizinin olumsuz etkilerini azaltmak için çaba göstermemiz gerektiğini belirten Çiftçi, özellikle domates üretiminde sulama yöntemlerine önem vermemizin altını çizdi. Mevcut üretim sistemleri içerisinde suyu doğru yönetmemiz gerektiğini ifade eden Çiftçi, “Su kaynaklarımızı temiz tutmamız gerekiyor. Çiftçilerimiz açısından artık salma sulama dediğimiz sulama yöntemlerinden vazgeçmeliyiz ve damlama sulamanın doğru yapılması için dikkat etmeliyiz. Bu planlamanın ve suyun tasarruflu değil verimli kullanması lazım. Tasarruf başka bir şey, verimli kullanmak başka şeydir. Yani suyu kullanmamak değil, suyu doğru kullanarak artırmak gerekiyor. Bunun için de damlama sulama sistemlerinin daha da yaygınlaşması ve bunun desteklemelerinin artırılması gerekiyor. Belli oranda desteklemeler var ama bu desteklemelerin artırılması gerekiyor” diye konuştu.
