2023/24 zeytinyağı sezonunun zorlu geçeceğini öngören kanaat önderleri, sektöre yönelik finansman ve desteklerin artırılması çağrısında bulundu
Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği (EZZİB) 2023/2024 sofralık zeytin ve zeytinyağının yeni sezonuyla ilgili değerlendirme toplantısı düzenledi. Toplantıda konuşan EZZİB Yönetim Kurulu Üyesi ve Tariş Genel Müdürü Güngör Şarman, 2023/2024 zeytinyağı sezonunu ‘zorlu’ bir sezon olarak öngördü Şarman, “Zeytinyağı fiyatları ortalamada 8-9 dolar iken şu an ton başına fiyat 5 bin 500-5 bin 600 dolar mertebesinde. Sezonun özelliği itibariyle alıcının ‘nazlı’ olacağı bir dönemi yaşayacağız. Aynı durum üreticinin maliyeti açısından da geçerli. Üreticiyi de maliyetler açısından zor bir yıl bekliyor. Üreticinin de tüketicinin de mutsuz olmayacağı bir fiyat politikası belirlenmeli. Her zamankinden daha fazla desteğe ihtiyaç duyulan bir dönem yaşanıyor. Ayrıca fiyat tutturmak için kurların da desteklenmesi gerekiyor. Bu yıl tam bir sıkışmışlık yılı olacak” dedi.
Zeytinyağında devreden stoklarla birlikte 600 bin tonun üzerinde rekolte beklentisinin olduğunu ve ihracat sezonun çok dikkatli bir şekilde yürütülmesi gerektiğini vurgulayan Şarman, “Bu sene 475 bin zeytinyağı üretimiyle karşı karşıyayız ama geçen yıldan devreden stoku da hesaba katığımızda 575 bin ton üretimden bahsedebiliriz. Bu sene Suriye de iyi bir üretim var. 150 bin tonluk üretimin 30 bin tonu kendi iç tüketiminde kullanıldığını düşünürsek 50- 60 bin tonun bize geleceğini söyleyebiliriz” diye konuştu. Tariş’in kasım sonuna kadar zeytinyağı alım fiyatını açıklayacağını da belirten Şarman, “Çok dikkatli götürmemiz gereken bir sezon söz konusu. Üretimden nihai tüketim veya ihracat aşamasına kadar dikkat etmediğimiz takdirde sorunlar yaşayabiliriz” dedi.
“Destekler ihracatta hayati önem taşıyor”
Toplantıda konuşan EZZİB Yönetim Kurulu Başkanı Emre Uygun ise, Türkiye’nin önemli ihraç ürünlerinden olan sofralık zeytin ve zeytinyağında yeni sezonla ilgili değerlendirmelerde bulundu. Uygun, ekim ayı sonunda, 2023/24 sezonu zeytinyağı ihracatının 70 bin ton seviyesinde gerçekleşmesini öngördüklerini, bu ihracattan 500 milyon dolar döviz geliri beklediklerini söyledi. Katma değeri yüksek, ambalajlı ihracatı artırmanın birliğinin öncelikli hedefleri arasında yer aldığını aktaran Uygun, “Özellikle AB ülkeleriyle rekabet edebilmemiz için 2022 yılında kaldırılan ihracat sübvansiyonlarının, yeni bir destek yöntemi ile devam ettirilmesi, ambalajlı zeytin ve zeytinyağı ihracatımızın artırılması için hayati önem taşıyor. Ayrıca, sağlanacak desteklerin ihracatçı firmalarımızın enerji maliyetlerini ve kredi faizlerini karşılamada kullanılabilmesi gerekiyor. Bu destekler, özellikle KOBİ’lerin ayakta kalmaları ve sürdürülebilir ihracat yapabilmeleri için büyük önem taşıyor” dedi.
Sofralık zeytin ihracatında, ortalama birim fiyatı %46 arttı
2023/2024 sofralık zeytin ihracatı sezonunun 30 Eylül 2024 itibarıyla tamamlandığını belirten Uygun, “Yeşil zeytin ihracatımız 17 bin ton karşılığında 47 milyon dolar seviyesinde gerçekleşmiş olup, en fazla ihracat yaptığımız ilk 3 ülke sırasıyla Almanya, Irak ve ABD oldu. Siyah zeytin ihracatımız ise 60 bin ton karşılığında 162 milyon dolara ulaşmış; bu kategorideki en büyük pazarlarımız ise Almanya, Irak ve Romanya olarak sıralanıyor. 2023/24 sezonunda toplam sofralık zeytin ihracatımız 78 bin ton seviyesinde gerçekleşmiş ve bu ihracattan 210 milyon dolar döviz geliri elde edildi. Sofralık zeytin ihracatında, ortalama birim fiyatın yüzde 46 oranında artarak 1,84 dolardan 2,69 dolara yükseldiğini görüyoruz” ifadelerini kullandı.
Ekim ayı sonunda, 2023/24 sezonu zeytinyağı ihracatının 70 bin ton seviyesinde gerçekleşmesini öngördüklerini aktaran Uygun, “Bu ihracattan 500 milyon dolar döviz geliri elde edilmesini bekliyoruz. Eylül ayı sonu itibariyle ise ortalama zeytinyağı ihraç fiyatımız ise kilogram başına 4,78 dolardan 7,22 dolara yükseldi. Tüm dünyada artan zeytinyağı fiyatları, ülkemizin ihracat birim fiyatlarının da yükselmesinde etkili olmuştur. Zeytinyağı ihracatımızda en fazla satış yaptığımız ilk üç ülke ise ABD, İspanya ve İtalya olarak sıralanıyor. Bir yılı aşkın süredir ihracat kısıtlamaları ve fon kesintileri ile mücadele eden sektörün toplam ihracatı, eylül ayı sonu itibarıyla, geçtiğimiz sezona kıyasla yüzde 25 düşüş yaşamış ve 907 milyon dolardan 726 milyon dolar seviyesine gerilemiş olsa da sektör paydaşlarımızın dayanışması ve sürdürülebilir büyüme hedeflerimiz doğrultusunda, önümüzdeki 5 yıl içinde ihracatımızı 1,5 milyar dolar seviyesine çıkarmayı hedefliyoruz” dedi.
Üretimde toparlanma beklentisi
2023/24 ihracat sezonumuzun sonuna geldiğimiz bu dönemde, tüm illerde yeni rekolte çalışmalarının tamamlandığını aktaran Uygun, “UZZK verilerine göre, bu sezon ülkemizde 200 milyonun üzerinde zeytin ağacından elde edilecek toplam zeytin rekoltesinin 3 milyon 600 ton, sofralık zeytin rekoltesinin 750 bin ton, zeytinyağı rekoltesinin ise 475 bin ton olması bekleniyor. İspanya dünya zeytinyağı üretiminin yaklaşık yarısını karşılıyor ve son yıllardaki kuraklık ile olumsuz hava koşullarının ardından, 2024/25 sezonunda üretimde toparlanma bekleniyor. Yunanistan’da da geçen sezona kıyasla daha iyi bir rekolte öngörülürken, İtalya’da ise kuraklık ve olumsuz hava koşulları nedeniyle düşük bir üretim tahmin ediliyor. 2024/25 sezonunda dünya genelinde zeytinyağı üretiminde bir toparlanma bekleniyor” diye konuştu.
EZZİB Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Mehmet Kadri Gündeş de “Bu sene rekolte yüksek. Tarım Bakanlığı’nın çiftçiye verdiği desteğin yüksek olması lazım. Prim olmazsa bu sene çok sıkıntı yaşanacak. İşçi maliyeti 34 bin TL. O yüzden Tarım Bakanlığı çiftçiye, Ticaret Bakanlığı da ihracatçıya destek sağlarsa bu rekoltenin altından kalkabiliriz” dedi.
