Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2022 yılına ait Girişim Özelliklerine Göre Dış Ticaret İstatistikleri’ni paylaştı. Dış ticaret istatistikleri ve iş kayıtları sistemi kullanılarak elde edilen verilere göre, 2022 yılında 114 bin 155 girişimi ihracat, 173 bin 302 girişimi ithalat yaptı.
Dış ticaret verileri ile iş kayıtları sisteminde yer alan girişimlerin ana faaliyet türü ve çalışan sayısı bilgileri eşleştirilerek, dış ticaret yapan girişimlerin özellikleri elde ediliyor. Yapılan eşleştirmede, ihracat ve ithalat yapan girişimlerin yaklaşık yüzde 100 bilgilerine ulaşıldı. Bu girişimler toplam ihracatın ve ithalatın yaklaşık yüzde 100’ünü gerçekleştirdi. İthalattaki girişim sayısındaki artış, Basitleştirilmiş Gümrük Beyannamesi sistemindeki girişim sayısı artışından kaynaklanıyor.
Toplam ithalatın %11,3’ünü mikro ölçekli girişimler yaptı
Toplam ihracatın yüzde 19,4’ünü yapan 1-9 kişi çalışanı olan mikro ölçekli girişimler, toplam ihracat yapan girişimlerin yüzde 64,2’sini oluşturdu. İhracatta, 10-49 kişi çalışanı olan küçük ölçekli girişimlerin payı yüzde 18,9, 50-249 kişi çalışanı olan orta ölçekli girişimlerin payı yüzde 19,4, 250’den fazla çalışanı olan büyük ölçekli girişimlerin payı ise yüzde 42,3 oldu. Toplam ithalatın yüzde 11,3’ünü 1-9 kişi çalışanı olan mikro ölçekli girişimler yaptı. İthalatta, 10-49 kişi çalışanı olan küçük ölçekli girişimlerin payı yüzde 10,7, 50-249 kişi çalışanı olan orta ölçekli girişimlerin payı yüzde 17,1 oldu. 250’den fazla çalışanı olan büyük ölçekli girişimlerin ithalattaki payı yüzde 60,9 olurken; bu girişimler toplam ithalat yapan girişimlerin yüzde 2,0’ını oluşturdu.
Sanayi sektörü ithalatında büyük ölçekli girişimler %79,3 payla öne çıktı
Girişimin ana faaliyetine göre ihracatın yüzde 55,4’ünü, ithalatın ise yüzde 49,5’ini sanayi sektöründe faaliyet gösteren girişimler yaptı. Ana faaliyeti ticaret olan girişimlerin ihracattaki payı yüzde 40,6, ithalattaki payı ise yüzde 32,4 düzeyinde gerçekleşti. Sanayi sektörünün ihracatında 250’den fazla çalışanı olan büyük ölçekli girişimler yüzde 66,7 pay ile öne çıktı. Ticaret sektörünün ihracatında ise yüzde 89,3 pay ile 1-249 kişi çalışanı olan küçük ve orta ölçekli girişimlerin hâkimiyeti devam etti. Sanayi sektörü ithalatında büyük ölçekli girişimler yüzde 79,3 pay ile öne çıktı. Ticaret sektöründe, büyük ölçekli girişimlerin payı yüzde 30,1’den yüzde 28,1’e düşerken, diğer sektöründe büyük ölçekli girişimler yüzde 69,2 pay ile önde olmaya devam etti.
Ana faaliyeti ticaret olan girişimler, en çok Asya’ya ihtilat gerçekleştirdi
Ana faaliyeti sanayi olan girişimler, ihracatlarının yüzde 45,3’ünü Avrupa Birliği (AB) 27 ülkelerine, yüzde 14’ünü, Yakın ve Orta Doğu ülkelerine ve yüzde 13,2’sini AB üyesi olmayan Avrupa ülkelerine gerçekleştirdi. AB 27 ülkelerine yapılan ihracatın yüzde 61,9’unu sanayi, yüzde 35,6’sını ticaret, yüzde 2,5’ini ise diğer sektöründeki girişimler yaptı. Ana faaliyeti sanayi olan girişimler, ithalatlarının yüzde 29,5’ini AB 27 ülkelerinden, yüzde 25,4’ünü Diğer Asya ülkelerinden, yüzde 18’ini ise AB üyesi olmayan Avrupa ülkelerinden gerçekleştirdi. Ana faaliyeti ticaret olan girişimlerin en çok ithalat yaptığı ülke grupları sırasıyla yüzde 30,4 ile Diğer Asya, yüzde 27,6 pay ile AB 27 ülkeleri ve yüzde 23,1 ile AB üyesi olmayan Avrupa ülkeleri oldu.
İmalat sanayi ürünleri ihracatının % 56,9’unu sanayi girişimleri yaptı
İmalat sanayi ürünleri ihracatının yüzde 56,9’unu ana faaliyeti sanayi olan girişimler, yüzde 39,5’ini ise ana faaliyeti ticaret olan girişimler gerçekleştirdi. Ana faaliyeti sanayi olan girişimlerin yaptığı ihracatın ise yüzde 96,7’sini imalat sanayi ürünleri, yüzde 1,4’ünü tarım, ormancılık ve balıkçılık ürünleri, yüzde 1,4’ünü de madencilik ve taş ocakçılığı ürünleri oluşturdu. İmalat sanayi ürünleri ithalatının yüzde 48,8’ini sanayi, yüzde 41,5’ini ticaret ve yüzde 9,8’ini diğer sektörlerdeki girişimler tarafından yapıldı. Ana faaliyeti sanayi olan girişimlerin ithalatının yüzde 70,5’ini imalat sanayi ürünleri, yüzde 5,4’ünü madencilik ürünleri, yüzde 4,4’ünü ise tarım, ormancılık ve balıkçılık ürünleri oluşturdu.
İhracatın %48,9’unu ilk 500 girişim yaptı
İhracatın yüzde 48,9’unu, ithalatın ise yüzde 67,5’ini ilk 500 girişim yaptı. En çok ihracat yapan ilk 5 girişim toplam ihracatın yüzde 8,1’ini, en çok ithalat yapan ilk 5 girişim ise ithalatın yüzde 20,6’sını gerçekleştirdi. Sanayi sektöründe en fazla ihracat yapan ilk 5 girişimin sanayi sektöründeki payı yüzde 12,6, ticaret sektöründe en fazla ihracat yapan ilk 5 girişimin ticaret sektöründeki payı ise yüzde 12,0 oldu. Sanayi sektöründe en fazla ithalat yapan ilk 5 girişiminin payı yüzde 20,5, ticaret sektöründe ise yüzde 13,1 oldu.
20’den fazla ülkeye ihracat yapan girişimlerin ihracattaki payı %59,2
Girişimlerin yüzde 43,4’ü tek ülkeye ihracat yaparken, yüzde 16,2’si iki ülkeye ihracat yaptı. 20 ve daha fazla ülkeye ihracat yapan girişimlerin oranı yüzde 5,1 iken, bu girişimlerin ihracattaki payı yüzde 59,2 oldu. Girişimlerin yüzde 61,8’i, tek ülkeden ithalat yaparken, yüzde 16,3’ü iki ülkeden ithalat yaptı. 20 ve daha fazla ülkeden ithalat yapan girişimlerin oranı yüzde 1,3 iken, bu girişimlerin ithalattaki payının yüzde 61,3 olduğu gözlemlendi.
