Tüm algılama, düşünme, iletişim; dolayısı ile münasebetlerin etkileşiminde, Chomsky’nin “İnsanları pasif ve itaatkar tutmanın akıllıca yolu, kabul edilebilir görüş spektrumunu kesinlikle sınırlamak, ancak bu spektrum içinde çok canlı tartışmalara izin vermektir. Sistemin önsezileri, tartışma menziline koyulan sınırlarla pekiştirilirken, insanlara özgür düşünmenin devam ettiğini hissettirir”. biçimli metodolojinin cazip kılınıp uygulamaya konulan tüm modellemeler ile ilgisi olduğu gerçeğidir.
Düşünen beyinlere, yaşamın bir yerinde aniden ‘çoktan görüldü’-“dejavu” şeklinde duygu ve görüntüsü veren pek çok an ve bir çok şey; asırlar ve nesiller boyunca zamanın ruhuna uygun işleyen bu çeşitliliğin döngüsel sanrıları olabilir. Bir taraftan ‘tarih tekerrürden ibarettir’ fikriyatının salınımı diğer yandan ‘hafızayı beşer nisyan ile malüldür’ ibaresinin bileşenlerinden tebarüz eden bireysel, kurumsal farklılıklardan doğan karmaşa, ve olayların çarpıtılmasının tezahürüdür.
Son 50 senedir Ozon tabakasındaki delinmeden, İklim krizine vasıl olan insanlığın sırf iktisadi saiklerle hareket edilerekten ‘üretim ve tüketim’ esasında sevk olunduğu varılan noktada şimdiye kadar alınan karar ve tercihlerde dünya nüfusunun büyük bir kesiminin dahli olmamıştır. Bu kabil küresel nitelikli sorunların ortaya çıkmasında kaynak sebep teşkil etmedikleri halde azgelişmişlik ile addedilen ülkelerden başlayarak şimdi ‘gelişmişler’ tarafından ‘büyük sıfırlama’, ‘karbon ayak izi’ vb vazedilen çözüm biçimleri için gelecek nesilleri ipotek edebilecek borçlanma yükü altına alınma ironisi ile karşı karşıyadırlar.
Açıkçası öncelikle iktisadi faaliyetlerin ‘kıt kaynakların etkin kullanımı’ şeklindeki meşhur ilkesi ile ön aldığı orta ve uzun vadelerde eğitim, kültür, modernleşme hedeflerini destekleyen biçimde önce tasarruf- yatırım- üretim sonra kredi- borçlanarak harcama- tüketim tercihlerinin kullanılması nihayetinde hatası-ziyanı ile küresel mahiyette emsalsiz kriz dinamiğini kaçınılmaz surette dayatıyor. Güvenlik, sağlık, gıda, göç, terör, tedarik vb altbaşlıkları ile takibi, arayışları el yordamı kıvamında münasebetler ile türlü sürprizleri taşıyor.
Uluslar arası gündem gün geçmiyor ki dünya kamuoyu nezdinde, geçen asrın tecrübe edinilen dinamikleri ile kurumsal platformlarındaki hegemonik alışkanlıklardan bir kısmını muhafaza ederken, edilemeyecekleri de uygun manüpilasyonlarla geleceğe matuf sürdürülebilir emrivaki ve empozeler şeklinde mesajları verilen bir hengame görüntüsü vermesin. Küresel propagandanın uygulama alanlarının geçen asırdan farklı olarak gezegenin merkez ülkelerinden çeperlere doğru kaydırılması, ‘yeni dünya düzeni’ çerçevesinde türlü vasıtalar ile tahkim edilme aşamasında olduğu görünüyor.
