Uluslar arası münasebetlerde siyasi, sosyal, kültürel alanlar içerisinde kalan karar ve tercihlerde, değişim ve kritik dönüşümlerin neticeleri görünürde farkedilemeyen, pratikte nispeten kısa zaman aralıklarında meyvalarını veren etkilere haizdir. İktisadi açıdan cesametine göre bir ekonominin yerine göre yapısal istikametindeki bir değişimin küreselleşen bağımlılık ilişkilerini ne şekilde etkileyeceği ise bilhassa üretim bazında uzun zaman alabilen zincirleme niteliklere sahiptir.
Katma değerli üretim üssü ekonomileri ile tabii kaynaklara sahip klasik ekonomiler arasında yaptırımlar, hemen tüm ülkeler ulusal tedarik sistematiğindeki aksamalar ile pek çok ülkenin borç tabloları sarkacında konumlanan sürdürülemezlik ve güvensizlik, münasebetlerde belirsizliği körüklüyor.
Mevcut verilerin ve bilindik uygulamaların dünya üzerindeki değişebilir vaziyet alışları sosyal, kültürel, siyasi, ekonomik alanlarda yarattığı telafi edilemez neticeler ortadadır. Kaçınılamaz bir dönüşümün küllerinden yeniden doğan Anka kuşu gibi hayat bulması, yakın denilebilecek son üç asırlık tarihinde ‘üretim’ efsanesinin, başta tabiatta meydana getirmiş olduğu tahribatı ile insan yaşamını tehdit edebilir hale gelmesinin telafi edilebilirliğine bağlıdır.
21.asır dünya ekonomileri ve gelecek ile ilgili küresel nitelikli tasarımlar için ‘karbonsuz ayak izi’, ‘yeşil mutabakat’ vb jargonların telaffuzu ile altyapısının iktisadi yüklem yönünden mevcut dünya profilini adeta yeni bir ‘büyük sıfırlama’ ile karşı karşıya kalacağı kaygısı taşıyor ve gelenekçi genel kanı, gerçekleşmesinin, dünya nüfusunun büyük kesimi için tahammülfersa şartlar ihtiva edeceğidir.
Hemen bütün ekonomilerde sosyal ve iktisadi ilişkilerde yavaş yavaş oluşan dengeleri, eğilimleri mümkün olduğu ölçüde muhafaza etme ve değişme eğilimlerini engelleme ve herhangi bir değişme çıktığı takdirde, tekrar eski dengeye dönmek üzere değişmeyi ortadan kaldırma iradesinin hakim olması geleneği mevcuttur.
Gelenekçiliğin tüm nitelikleri ile mücehhez olunan bu ikliminde, küresellikten çok ‘küresel güç’ sıfatına havi güç unsurlarının farklılıklar üzerinden nasbedilen planlı(designed), ezkaza(accidentally) ve doğaçlama(improvisation) yollu her türlü krizleri (ihtilaflar, savaşlar dahil) yoğun çıkar guruplarının lehine fırsata dönüştürmek becerisi geçerlidir. Bir bakıma ‘ulus devlet’ kurgusunun, mevcut sistemin kontrolünün güç hiyerarşisi üzerinden tanzimi böylece sağlanır.
Münasebetler açısından belirsizlik tünelinden geçen bir dönemde, piramit yapının üst noktasından her iki taban noktasına misalinde olduğu kadar ‘Dünya Alem’in gelenekçi düşünce ve uygulamalar ile küresel format arasında nasıl bir denge kurulabileceği sorusuna aranan cevaplar ile yoğrulması normaldir.
