Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu (TGDF) 2023 yılının ekim ayına ilişkin dış ticaret verilerini açıkladı. Özel Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayınlanan dış ticaret verilerine göre, Temmuz, ağustos ve eylül ayından sonra ekim ayında da en dikkat çekici gelişme sığır ithalatındaki artış oldu. Bu ayda sığır ithalatı yüzde 961 oranında arttı.
Yılın ilk 10 ayında toplam 859,6 milyon dolar tutarında sığır ithalatı yapılırken, sadece ekim ayındaki sığır ithalatının tutarı 154,1 milyon dolar oldu. Ekim ayındaki sığır ithalatında en büyük pay 67,3 milyon dolarla Brezilya’ya ait olurken, bu ülkeyi 34,7 milyon dolarla Uruguay ve 11,5 milyon dolarla Çekya izledi.
İlk 10 ayında ihracatta %5,64, ithalatta %7,43 artış
Yılın ilk 10 ayında ihracat geçen yıl aynı döneme kıyasla yüzde 5,64, ithalat ise yüzde 7,43 arttı. Ekim 2023 itibarıyla aylık temelde ise ihracat geçen yıl aynı döneme kıyasla yüzde 14,49 artışla 2,57 milyar dolar olurken, ithalat ise geçen yıl aynı döneme göre yüzde 7,73 azalarak 1,41 milyar dolar oldu. Ekim ayında buğday ithalatı yüzde 14,3 artarken, soya fasulyesi ithalatı yüzde 18,2 düştü.
Yılın ilk 10 ayında tarım, gıda ve içecek sektöründe dış ticaret dengesi fazla verdi. Dış ticaret dengesi ocak-ekim döneminde 3,03 milyar dolar fazla verdi. Geçen yıl ocak-ekim döneminde Dış Ticaret Dengesi 3,15 milyar dolar fazla vermişti. Ekim ayı itibarıyla aylık bazda ise dış ticaret dengesi 1,16 milyar dolar fazla verdi. Yılın ilk 10 ayında birim ihracat değeri geçen yıl aynı döneme kıyasla yüzde 4,6 düşüşle bin 145 dolar/ton oldu. İthalat birim değeri ise geçen yıl aynı dönemle karşılaştırıldığında yüzde 9,4 azalarak 630 dolar/ton oldu.
İhracatta öne çıkan ürünlerde ilk sırayı un aldı
2023 yılının ilk 10 ayında ihracatta öne çıkan ürünlerde ilk sırayı 1 milyar 237,6 milyon dolar ile un aldı. Bu ürünü 800,8 milyon dolar ile rafine ayçiçeği yağı ve 728,2 milyon dolar ile fındık içi izledi. Bu ürünler, ocak-ekim dönemi itibarıyla toplam ihracatın yaklaşık yüzde 12,9’unu oluşturdu. Aynı dönemde ithalatta ise en fazla ithal edilen ürün 2 milyar 989,9 milyon dolar ile buğday oldu. Buğdayı 1 milyar 521 milyon dolar ile soya fasulyesi ve 1 milyar 173,7 milyon dolar ile ham ayçiçeği yağı takip etti. Bu üç ürün, ocak-ekim dönemi itibarıyla toplam ithalatın yüzde 31,1’ini oluşturdu.
Aylık temelde değerlendirildiğinde, ekim ayında ihracatta öne çıkan ürünlerde ilk sırayı 148,5 milyon dolar ile durum buğdayı alırken, bu ürünü 135,2 milyon dolar ile buğday unu ve 130,9 milyon dolar ile mısır danesi izledi. Aynı ayda en fazla ithal edilen ürünler ise 157,5 milyon dolar ile buğday, 154,1 milyon dolar ile sığır ve 98,9 milyon dolar ile soya fasulyesi olarak sıralandı.
İthalatta Rusya ve Ukrayna ilk sıradaki yerini korudu
Bu yılın ilk 10 ayında yapılan ithalatta ilk sırayı 2 milyar 989,9 milyon dolar ile buğday aldı. Rusya ve Ukrayna, buğdayın en fazla ithal edildiği ilk iki ülke olmayı sürdürdü. Bu dönemde, Rusya’dan 2 milyar 234,8 milyon dolar ve Ukrayna’dan 711,4 milyon dolar tutarında buğday ithalatı yapıldı. Bu iki ülkenin toplam buğday ithalatındaki payı yaklaşık yüzde 98,5 oldu. Aylık temelde bakıldığında ise Ekim ayındaki 157,5 milyon dolarlık buğday ithalatının 146 milyon dolarlık kısmı Rusya’dan yapıldı. Rusya’nın ardından Ukrayna’dan 59,2 milyon dolarlık buğday ithalatı yapıldı.
Yılın ilk 10 ayında buğdaydan sonra 1 milyar 521 milyon dolar tutarında soya fasulyesi ve 1 milyar 173,7 milyon dolar tutarında ham ayçiçeği yağı ithal edildi. Soya fasulyesi ithalinde ilk sırayı 936,6 milyon dolar ile Brezilya alırken, bu ülkeyi 443,2 milyon dolarla Ukrayna ve 116,3 milyon dolarla ABD takip etti. Ayçiçeği yağı ithalatında ise sıralama 760 milyon dolar ile Ukrayna, 393 milyon dolar ile Rusya ve 15,7 milyon dolar ile Bulgaristan oldu. Türkiye’nin ithalatında ilk 3 sırada yer alan 3 üründe ithalatın büyük bölümünün Rusya ve Ukrayna’dan yapılmasına devam edildi.
En fazla ihracat şeker ve şekerli mamullerde
Bu yılın 10 aylık dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde; en fazla ihracatın 2 milyar 294 milyon dolar ile şeker ve şekerli mamuller sektöründe yapıldığı görüldü. Bu sektörü sırasıyla 1 milyar 991 milyon dolarla bitkisel yağ sektörü, 1 milyar 797 milyon dolarla yaş meyve sektörü, 1 milyar 484 milyon dolarla sert kabuklu meyveler sektörü ve 1 milyar 411 milyon dolarla makarna sektörü takip etti. Şeker ve şekerli mamuller sektörünün toplam ihracat içindeki payı yüzde 12,56, bitkisel yağ sektörünün yüzde 10,9, yaş meyve sektörünün yüzde 9,84, sert kabuklu meyveler sektörünün yüzde 8,13 ve makarna sektörünün yüzde 7,72 oldu.
Yine aynı dönemde en fazla ithalat 4 milyar 584 milyon dolar ile hayvan yemi sektöründe yapıldı. Bu sektörün ardından en fazla ithalat yapan sektörler; 3 milyar 241 milyon dolarla un, 2 milyar 46 milyon dolarla bitkisel yağ, 883 milyon dolarla canlı hayvan ticareti ve 645 milyon dolarla kakao ve çikolata sektörleri olarak sıralandı. Hayvan yemi sektörünün toplam ithalat içindeki payı yüzde 29,78, un sektörünün yüzde 21,06, bitkisel yağ sektörünün yüzde 19,79, canlı hayvan ticareti sektörünün yüzde 5,73 ile kakao ve çikolata sektörünün yüzde 4,19 oldu.
İhracatı değer olarak en fazla beyaz et sektöründe düştü
Bu yılın ilk 10 ayında geçen yıl aynı döneme kıyasla ihracatı değer olarak en fazla artan sektörlerin başında yüzde 57,53 artarak 515 milyon dolarla makarna sektörü geldi. Bu sektörü yüzde 36,23 artarak 230 milyon dolar ile hayvan yemi sektörü, 214 milyon dolarla şeker ve şekerli mamuller sektörü, yüzde 10,27 artarak 213 milyon dolarla yaş meyve sektörü ve yüzde 29,99 artarak 202 milyon dolar ile sebze sektörü izledi.
Söz konusu dönemde ihracatı değer olarak en fazla düşen sektör yüzde 31,8 düşerek 250 milyon dolarla beyaz et sektörü oldu. Ayrıca süt ve süt ürünleri sektörü yüzde 45,08 düşerek 234 milyon dolara, salça ve konserve sektörü yüzde 13,56 düşerek 117 milyon dolara, canlı hayvan ticareti sektörü yüzde 50,74 düşerek 53 milyon dolara ve Ambalajlı Su sektörü yüzde 16,38 düşerek 40 milyon dolara geriledi.
İthalat değer olarak en fazla canlı hayvan ticaretinde arttı
2023’ün ilk 10 ayında geçen yıl aynı döneme göre, ithalatı değer olarak en fazla artan sektör yüzde 805,7 artarak 785 milyon dolarla canlı hayvan ticareti sektörü oldu. Bu sektörün ardından pirinç değirmenciliği sektörü yüzde 972,6 artışla 357 milyon dolar, un sektörü yüzde 12,2 artışla 352 milyon dolar, kakao ve çikolata sektörü yüzde 27,3 artış 138 milyon dolar ve bakliyat sektörü yüzde 22,6 artış 111 milyon dolar ile ithalatı değer olarak en fazla artan sektörler olarak sıralandı.
Bu dönemde ithalatı en çok düşen sektörler ise yüzde 7 düşerek 343 milyon dolarla hayvan yemi sektörü, yüzde 9,3 düşerek 314 milyon dolarla bitkisel yağ sektörü, yüzde 21,5 düşerek 142 milyon dolarla şeker ve şekerli mamuller sektörü, yüzde 31,3 15 düşerek milyon dolarla kuru meyve-sebze sektörü ve yüzde 4,6 düşerek 11 milyon dolarla balıkçılık ve su sektörü oldu.
En fazla ihracat yapılan ülke Irak
Yılın ilk 10 ayında dış ticaret verileri ülke bazında değerlendirildiğinde; en fazla ihracat yapılan ülke 2 milyar 564 milyon dolar ile Irak oldu. Irak’tan sonra en fazla ihracat, 1 milyar 524 milyon dolar ile Almanya’ya, 1 milyar 424 milyon dolar ile Rusya’ya, 1 milyar 295 milyon dolar ile ABD’ye ve 976 milyon dolar ile İtalya’ya yapıldı. Yılın ilk 9 ayında, bu 5 ülkeye yapılan ihracat toplam ihracatın yüzde 36,55’ini oluşturdu.
Aynı dönemde ülke bazında ithalat en fazla 4 milyar 365 milyon dolar ile Rusya’dan yapıldı. Bu ülkeyi, 2 milyar 526 milyon dolar ile Ukrayna, 1 milyar 698 milyon dolar ile Brezilya, 832 milyon dolar ile ABD ve 829 milyon dolar ile Malezya izledi. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 56,13’ünü oluşturdu. Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı ilk 2 ülke sıralamasında Rusya ve Ukrayna yerlerini korudu. Bu iki ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 38,73’üne denk düştü. Türkiye, yılın ilk 10 ayında en fazla ihracat yaptığı ülkelerden Irak’a un, dondurulmuş tavuk eti, kırmızı mercimek; Almanya’ya ambalajlı fındık, fındık içi, kiraz, Rusya’ya ise alabalık, şeftali ve mandalina ihraç etti. Türkiye aynı dönemde en fazla ithalat yaptığı Rusya’dan buğday, dane mısır, ham ayçiçeği; Ukrayna’dan buğday, ham ayçiçeği yağı, soya fasulyesi ve Brezilya’dan ise soya fasulyesi, sığır ve kahve ithal etti.
