Denetim, vergi ve danışmanlık hizmetleri sunan PwC Türkiye, ‘Geleceğin Çalışma Hayatına Dair Umutlar ve Endişeler’ araştırmasının 2023 sonuçlarını yayınladı. Araştırma sonuçlarına göre, Türkiye’deki çalışanların kariyerlerindeki ilerlemelerini etkileyecek ilk yetkinlik ‘eleştirel düşünme’ yeteneği oldu. Global ölçekte ise ilk sırayı ‘esneklik’ alırken, ‘eleştirel düşünme’ ikinci sırada yer aldı. Araştırmaya göre, Türkiye’deki çalışanlar, önümüzdeki beş yılda işlerinin gerektirdiği becerilerin önemli ölçüde değişeceğine, global tabloya göre daha fazla inanma eğilimde bulundu. Araştırmaya katılan çalışanların çoğunluğu değişim konusunda hemfikir kalırken, üçte birinin bu değişimin nasıl olacağına dair net bir fikri bulunmuyor. PwC uzmanlarına göre bu durum, çalışanların yeni becerileri kazanmaya yeterince hazırlıklı olmamalarına yol açabilir.
Rapora göre, iş birliği yeteneği, liderlik yeteneği, analitik/veri yetenekleri ilk beşi oluşturan diğer başlıklar olarak öne çıktı. İşverenlerin Z jenerasyonuna yönelik gelişim inisiyatiflerinin hedef kitle tarafından fark edildiği göze çarptı. İşverenleri tarafından önümüzdeki beş yıl içinde kendi kariyerleri için en önemli olacak yetenekleri uygulayabileceği iş fırsatlarının sıklıkla sağlandığını söyleyen Y jenerasyonu katılımcıların oranı yüzde 35 iken, X jenerasyonu katılımcıların oranı yüzde 47, Z jenerasyonu katılımcıların oranı ise yüzde 56 olarak gerçekleşti.
Hayat pahalılığı herkes için risk faktörü
PwC’nin çalışanların finansal sağlığına ilişkin yakın zamanda yaptığı global araştırma, ekonomik stresin insanların duygusal ve fiziksel sağlıklarına zarar vermenin yanı sıra üretkenliklerine ve bağlılıklarına da zarar verdiğini gösterdi. Ayrıca araştırma, finansal açıdan stresli çalışanların iş yerinde dikkatlerinin diğerlerine kıyasla 5 kat daha fazla dağıldığını ortaya koydu. Finansal durumlarıyla ilgili soruyu yanıtlayan ve finansal sorumluluğu bulunan katılımcıların yüzde 58’inin hane geliri, temel ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra birikim, tatil gibi harcamalar yapmaya yetmedi. Araştırmaya katılan çalışanların yüzde 11’i birden fazla işte çalıştığını söyledi. Bu oran, her ay faturalarını ödemekte zorlanan veya çoğu zaman ödeyemeyen kişiler için daha da yükseldi.
Yapay zekânın getirilerinde iyimserlik hakim
Araştırma sonuçlarında, ChatGPT gibi üretken yapay zekâ uygulamalarının şirketlerde kullanılmaya başlanmasına yönelik hem Türkiye özelinde hem de global ölçekte bir iyimserlik olduğu görüldü. Genel beklenti pozitif olmakla birlikte kullanım tarafında henüz yeterli oranda bir deneyim gerçekleşmedi. Araştırmada, katılımcılarının yarıdan fazlasının işlerini yaparken yapay zekâ araçlarını hiç kullanmadığı ya da nadiren tercih ettiği görüldü. Bu durum, yapay zekânın iş yaşamındaki potansiyelini gerçekleştirme noktasında Türkiye’de yolun başında olunduğunu gösterdi.
Çalışanların yapay zekâdan beklentilerinde ise verimlilik artışı dikkat çekti. Katılımcılar, büyük ölçüde yapay zekânın iş yerinde üretkenliği ve verimliliği artırmaya yardımcı olacağını düşündü. Yapay zekânın yeni beceriler öğrenme fırsatı yaratacağına inananlar da çoğunlukta yer aldı. Rapora göre, katılımcılar ayrıca yapay zekânın, normalde öğrenebileceklerinden emin olmadıkları yeni becerileri öğrenmelerini gerekli kılacağına inanıyor. Mevcut işini etkilemeyeceğini düşünenler, yapay zekânın mevcut işinin yerini alacağına inananlar ile yapay zekânın işinin doğasını olumsuz yönde değiştireceğinden endişe edenler ise daha azınlıkta bulundu.
Kurum içi inovasyon yeterince desteklenmiyor
PwC’nin araştırması, günümüzde önemi giderek artan kurum içi inovasyonun çalışanlar gözünde nasıl değerlendirildiğini de ortaya koydu. Buna göre, inovasyon kültürü, çalışan bağlılığı ve dönüşüm için kritik olan denemeler yapmak, fikirleri tartışmak veya mevcut durumu sorgulamak için aksiyonlar konusunda yöneticilerin çalışanları yeterince desteklemediği düşünülüyor. Araştırma bulguları, bu ortamın çalıştıkları şirkette olmadığını düşünenlerin şirket değiştirme olasılığının daha yüksek olduğunu da gösterdi.
Gelecek planları jenerasyonlara göre değişiyor
Araştırma sonuçları, farklı jenerasyonların beklentilerinin ve almayı düşündükleri aksiyonların önemli seviyede değişkenlik gösterdiğini de ortaya koydu. Rapora göre, X jenerasyonundaki çalışanların yüzde 32’si önümüzdeki 12 aylık dönemde zam isteyeceklerini, Y kuşağındaki çalışanların yüzde 45’i şirket değiştirmeyi düşündüğünü, Z kuşağındaki çalışanların yüzde 65’i ise yurt dışı fırsatları değerlendirmek istediklerini ifade etti. Şirket değiştirmeyi düşünenlerle yurt dışı fırsatları araştıranların çoğunlukla hane halkı geliri ile temel ihtiyaçlarını karşılayamayanlardan oluşması, bu tercihlerin finansal sebeplerle yakından ilişkili olduğunu gösterdi.
“Çalışan endişesini doğru anlamak kritik önemde”
Araştırmayı değerlendiren PwC Türkiye İnsan Yönetimi ve Organizasyon Danışmanlığı Şirket Ortağı Ülker Day, dünyada olduğu gibi Türkiye’de de iş dünyasının ciddi bir dönüşüm sürecinde olduğunu söyledi. Day, “Belirsizliklerin hakim olduğu bir ortamda yaşanan bu kapsamlı süreç, hem çalışanları hem de şirketleri doğrudan etkiliyor. Böylesine geniş çaplı bir dönüşüme sahne olan iş dünyasında çalışanların umutlarını ve endişelerini doğru anlamak ve stratejilerini geliştirirken bunları dikkate almak, iş liderleri açısından kritik önem taşıyor. Söz konusu değişim ve dönüşüm sürecinin çalışanların kişisel yaşamlarına, sosyoekonomik durumlarına ve duygularına yönelik olumlu ve olumsuz etkilerine ışık tutan Geleceğin Çalışma Hayatına Dair Umutlar ve Endişeler araştırması, iş dünyasının geleceğini şekillendiren önemli dinamiklerle ilgili umut ve endişeleri şeffaflıkla yansıtmayı amaçlıyor. Zaman kaybetmeksizin odaklanılması gereken konuların altını çizen araştırmamız, değişime öncü olma, onunla başa çıkma stratejileri geliştirme ve geleceğe hazır olma yolunda liderlere ilham verecek değerli içgörüler de sunuyor” diye konuştu.
