Ticaret Bakanlığı tarafından, Türkiye Ürün İhtisas Borsasında Aracılık Faaliyetleri ile Aracıların Gözetimi ve Denetimi Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 26 Aralık 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı. Borsada aracılık yapılabilmesi için bakanlıktan faaliyet izni alınması gerektiği belirtilen tebliğe göre, faaliyet izni talebinde bulunanın; anonim şirket şeklinde kurulması, paylarının yarısından fazlasının bir veya birden fazla ticaret borsasına ait olması, paylarının tamamının nama yazılı olması, asgari 10 milyon TL nakden ve tamamen ödenmiş sermayeye sahip olması gerektiği belirtildi.
Ayrıca, şirket esas sözleşmesinin amaç ve konu bölümünde bu Yönetmelik hükümleri çerçevesinde Borsada ELÜS ve ELÜS’e dayalı vadeli işlem sözleşmelerine yönelik aracılık faaliyetinde bulunulmasına dair hükmün yer alması, şirkette pay sahibi gerçek kişilerin, pay sahibi ticaret şirketlerinin gerçek kişi temsilcilerinin, şirketin yönetim kurulu üyelerinin ve genel müdürünün 10 uncu maddede belirtilen şartları haiz olması, şirketin unvanında ‘Ürün Piyasası Aracı Kurumu’ ibaresinin bulunması, faaliyet izni verilmesinden itibaren 6 ay içinde Borsaya karşı yükümlülüklerini yerine getirerek Borsaya üyelik başvurusunda bulunacağına ilişkin yazılı taahhütname sunması ve bakanlıkça belirlenen diğer şartları taşıması gerektiği açıklandı. Aracı kuruluşların faaliyet izni alacak olan şirkete ortak olabileceği ve/veya Bakanlıktan faaliyet izni alan aracılarla içeriği Borsa tarafından onaylanacak bir stratejik iş birliği anlaşması yapabileceği belirtildi.
Aracıların, mevduat veya katılım fonu toplayamayacağı belirtilen tebliğde, “Mevduat veya katılım fonu toplama sonucunu verebilecek iş ve işlemler yapamaz, mevzuatın imkân verdiği haller hariç olmak üzere ödünç para verme işlemleri yapamaz. Aracıların müşteri işlemlerini gerçekleştirme faaliyetleri sırasında ortaya çıkabilecek hatalı işlemler, bu kapsamda değildir. Aracılar, mevzuatın imkân verdiği haller hariç olmak üzere ELÜS ve ELÜS’e dayalı vadeli işlem sözleşmelerinin belli bir getiri sağlayacağı yönünde herhangi bir yazılı veya sözlü taahhütte bulunamaz. Aracılar; fiktif hesap açamaz, işlemlerini kayıt dışı bırakamaz ve gerçek mahiyetine uygun düşmeyen kayıtlar tesis edemez. Aracılar, ticari amaçla gayrimenkul alım satımında bulunamaz. Müşterilerin aracı nezdinde bulunan nakit, ELÜS ve ELÜS’e dayalı vadeli işlem sözleşmeleri, aracıların kendi mal varlıklarından ayrı olarak müşteri bazında izlenir. Söz konusu varlıklar, müşterilerin yazılı açık izni olmaksızın tevdi edilen aracılar tarafından tevdi amacı dışında kendilerine veya üçüncü kişilere menfaat sağlayacak şekilde kullanılmaz” denildi.
Tebliğde aracıların faaliyet iznini askıya almayı gerektiren fiil ve halleri; “Faaliyet izninin askıya alınmasının talep edilmesi. Faaliyet izninin alınması sırasında aranan şartların kaybedildiğinin Bakanlıkça tespit edilmesi. Bakanlığın uyarısı ve talimatlarına rağmen aykırılıkların veya eksikliklerin Bakanlıkça verilen süre içerisinde giderilmemesi” olarak sıralandı. Aracıların faaliyet iznini iptal etmeyi gerektiren fiil ve haller; “Faaliyet izninin iptal edilmesinin talep edilmesi. Faaliyet izninin yanlış veya yanıltıcı beyanlarda bulunularak ya da hukuka aykırı diğer yollarla alınmış olması. Faaliyet izninin alınması sırasında aranan şartların kaybedildiğinin Bakanlıkça tespitinden itibaren üç ayı geçmemek üzere Bakanlıkça verilen süre içinde bu şartların yeniden sağlanamaması. Faaliyet izninin askıya alınmasını gerektiren aykırılıkların veya eksikliklerin süresi içerisinde giderilmemesi” olarak açıklandı. Aracıların faaliyet izinlerinin iptal edilmesine ilişkin Bakanlık kararının kendilerine bildirildiği tarihten itibaren en geç 3 ay içinde sona erme kararı almaları veya esas sözleşmelerini bu Yönetmelik kapsamındaki aracılık faaliyetlerini kapsamayacak şekilde değiştirmeleri gerektiği belirtildi.
Faaliyet izni askıya alınan aracıların Borsadaki işlemleri askı süresince durdurulacağı aktarılan tebliğde, “Faaliyet izni iptal edilen aracıların Borsa tarafından üyeliği iptal edilir. Borsa tarafından aracıların müşterilerinin hak ve menfaatlerini koruyucu tedbirler alınır. Bu durumda aracılar, müşterilerinin hak ve menfaatlerinin korunması amacıyla Borsa yönergelerinde yer alan tedbirlere ve bu kapsamda Borsa tarafından verilecek talimatlara uymak zorundadır. Borsa tarafından Borsa yönergeleri uyarınca üyeliği askıya alınan veya iptal edilen aracılar gerekçeleri ile birlikte derhal Bakanlığa bildirilir. Bu durumda aracıların faaliyet izni Bakanlık tarafından askıya alınır veya iptal edilir” denildi.
