| SEDA GÖK |
Türkiye’nin 14 yıllık gaz ihtiyacı “kaya”dan 2024 yılında iki kuyuda kaya gazı sondajı yapılacak
Türkiye’nin yıllık yaklaşık 100 milyar dolar olan enerji ithalat miktarını düşürmek için hükümet yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarını bir bir devreye almaya başladı. Yapılan çalışmalarla Karadeniz’de 710 milyar metreküp doğalgaz, Gabar’da da milyonlarca varil petrol keşfi gerçekleştirilirken, şimdi ise yer altındaki bugünkü piyasa değeriyle 350 milyar dolarlık 679 milyar metreküp kaya gazını yüzeye çıkarmak için çalışmalar hızlandırıldı.
4T Platformu (Temiz Çevre, Enerji, Tarım, Beslenme Platformu) Başkanı ve Yenilenebilir Enerji Uzmanı Ali Rıza Öner, Türkiye’nin son yıllarda alternatif enerji kaynaklarını devreye alarak enerji üretimini çeşitlendirdiğini belirterek, “Türkiye 4-5 bin metre derinlikte bulunan kaya gazını çıkarabilecek kabiliyette” dedi. Kaya gazının yüzeye çıkarılması ile Türkiye’nin 14 yıllık gaz ihtiyacı bu gazdan karşılanabilecek.
Kaya gazı, diğer adıyla şeyl gazını yüzeye çıkarmak için çalışmalara 2010 yılında başlayan Türkiye, yıllar içerisinde bu alanda da büyük yatırımlar yaptı. ABD günlük ihtiyacının yaklaşık yüzde 30’unu bu gazdan karşılarken, dünyanın çeşitli bölgelerinde yaklaşık 249 trilyon metreküp kaya gazı bulunuyor. Bunun 33 trilyon metreküpü ABD, 31.5 trilyon metreküpü Çin’de yer alıyor.
Türkiye’de 679 milyar metreküp kaya gazı mevcut
Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı’nın (SETA) daha önce hazırladığı “Kaya Gazının Küresel Enerji Piyasalarındaki Yeri ve Türkiye’deki Geleceği” Raporu’na göre özellikle Trakya ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yoğun bir kaya gazı bulunuyor. Bu iki bölgede teknik olarak çıkarılabilir yaklaşık 679 milyar metreküp kaya gazı ve 4.7 milyar varil kaya petrolü bulunuyor. Söz konusu kaya gazı yıllık yaklaşık 50 milyar metreküp gaz tüketen Türkiye’nin 14 yıllık gazının kayalardan karşılanabileceği anlamına geliyor.
2024’te 2 kuyuda sondaj yapılacak
Özel bir şirket tarafından 10 yıl önce Diyarbakır’da ilk kaya gazı sondajı gerçekleştirilirken, bugüne kadar Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) tarafından ise Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde 5, Trakya Bölgesi’nde ise 10 kuyuda çalışmalar yürütüldü. Trakya’da 6 kaya gazı kuyusu üretime alınırken, TPAO en son 3 sene önce Diyarbakır’da bir kaya gazı sondaj kuyusu açtı. Ancak son yıllarda Karadeniz ve Gabar’dan ardı ardı gelen müjdeler bu gaza yönelik çalışmaları ikinci plana itti. Şimdi ise yapılacak yeni çalışmalarla birlikte önümüzdeki dönemde bu gazın da ekonomiye kazandırılmasının planlandığı öğrenildi. Cumhurbaşkanlığı Programına göre, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 2024 yılında iki kuyuda kaya gazı sondaj faaliyeti yürütecek.
Öner, kaya gazı çıkarma yöntemini şu sözlerle anlattı:
“Petrol ve doğalgaz, oluştuğu ana kayadan ayrılarak farklı kayaçlar içerisine yerleşiken, bu yer değişimi sırasında petrol veya doğalgazın bir bölümü ana kayada kalıyor. İşte ana kayayı terk etmeyen ve kayacın gözeneklerinde kalan doğalgazdan oluşan gaz kaya gazı deniliyor. Bu gaz kayaç denilen formasyonların içinde sıkışmış olan doğal gazın hidrolik çatlatma adı verilen işlemle kaya katmanlarının içinde kırılmalar üretilerek açığa çıkması ile sağlanıyor. Bu çatlatmalarda su basıncı kullanılıyor. Kaya gazı, 4-5 bin metre derinlikteki kaya katmanlarının arasına sıkışmış gaz anlamına gelirken, Türkiye bugün sahip olduğu teknolojik donanımla bu gazı çıkarabilecek kabiliyette bir ülke. Gazın açığa çıkması için istenilen derinliğe inildikten sonra kaya katmanları içinde yatay kırılmalar yapılarak yüzeye katkı maddeli basınçlı su enjekte edilerek bu gaz çıkarılabiliyor.”
Öner, Türkiye’nin son yıllarda alternatif enerji kaynaklarını devreye alarak enerji üretimini çeşitlendirdiğini belirterek, “Kaya gazı sondajı, klasik petrol ve doğalgaz aramaya göre daha kolay ancak yüzde 50 daha maliyetli. Ancak Türkiye gibi her yıl 100 milyar dolarını enerji ihtiyacı için yurtdışına veren bir ülke için bu yatırımlar hem zorunluluk hem de yerlileşme için olmazsa olmazdır” dedi.
