Yeni yılınız kutlu olsun. Yeni yılda da budama konusunu biraz irdelemek istiyoruz.
Bahçeniz ufacık ise, bir elma (ya da armut) fidanını “T” biçimi vererek budayabilirsiniz. Oluşturacağınız “T”nin kollarının toplam uzunluğu, 6 metreyi geçmeyecektir. Yalnız işe başlamadan elma fidanınızın üzerine, bağlanması için yerden yüksekliği 80 cm.’yi bulan bir tel germenizi tavsiye ederiz. Hemen anlayacağınız gibi, daha önce de konu edilmişti; böyle bir fidanı, ileride ufak bir ağaç olacağını göz önüne alarak bir sınıra ya da duvar dibine dikebilirsiniz. Bir bakalım bu işleri nasıl yapacağız?
Şimdi, önce kışın diktiğimiz fidanı gerdiğiniz telin ya da bambu dalının ya da çıtanın 10 cm altından budayın. Diğer bir deyişle, kalan fidenizin boyu 70 cm. dolaylarında olmalıdır. Dolaylarında dememizin nedeni, budadığınız yerin altında bir sağa bir sola gidebilecek 2 adet tomurcuk olmalıdır.
Aynı yılın Temmuz ayında, kışın, hemen üstlerinden budadığınız tomurcuklardan çıkan 2 dalı, hafifçe daha önce germiş olduğunuz telin üzerine doğru eğin. Arkasından elinizde bulunan ip, mandal gibi malzemelerle dalları bu tele tutturun. Bu dalların uç kısımlarını hafifçe yukarı doğru kıvırın. Daha sonra önümüzdeki kışa ya da bahar başına kadar fidanınızı ellemeyin.
Kış sonu bahar başında,sağa ve sola doğru giden dalların üzerinde çıkan ikincil dalların sadece üst kısmındaki yan dalları (ikincil dalları) kesin. Bunların dışındakileri budamadan bırakın. Sadece ana dalların istediğiniz uzunluğuna, göz kararı karar verdiyseniz bu uzunluktan 20 cm fazlasından ve aşağıya doğru bakan bir gözden sonra budayınız. Yok kolları daha uzatmak istiyorsanız, her sene 20 cm. kadar alt tarafa bakan gözlerden kısaltarak, istediğiniz uzunluğa gelmesini bekliyorsunuz.
“T” biçimindeki budamaları, ters “L” şeklinde de yapmanız olanaklıdır..İlk sene diktiğiniz fidanı hiç ellemeyerek, istediği gibi dalların çıkmasına izin verin. İlk Temmuz ayında yataya en yakın dalı, ya da en sağlıklı gördüğünüz dalı daha önceden gerdiğiniz tele yatay olarak tutturunuz. Bir dahaki yılın Şubat ya da Mart ayı başına kadar, fidana herhangi bir işlem uygulamayın.
Sonraki ilkbaharda, yataydaki ana kolun alt tarafına baktığımızda birçok yuvarlak şişkin tomurcuk olduğunu göreceksiniz. Yataya aldığınız dalın üst tarafında ise, daha çok uzun ve ince tomurcukların olduğuna tanık olacaksınız. Bu (üst taraftaki) yan dalların hepsini “T” şeklinde biçimlendirdiğimiz fidan gibi, diplerinden kesiyoruz. Ters “L”’de de iç tarafını istenen boya gelene kadar 20 cm., 20 cm. alt tarafa bakan bir tomurcuk üstünden buduyoruz.
Budamalar yaparken verev kesmeyi unutmayalım. Bahsi geçen tele, dalları bağlarken çok sıkı bağlamayarak can suyu dolaşımını engellemeyelim. Budamalar yaparken yuvarlak, şişkin tomurcukların, hele de kısa bir dal üzerinde iseler çiçek ve yemiş vereceklerini unutmayın.
Buna karşılık, ince, uzun, mum alevine benzeyenlerin çoğunlukla yaprak vereceğini bilmemiz budamalara karar vermemiz açısından kilometre taşı oluşturacaktır. Bir başka önemli ayrıntı ise, taze dalların eğilmesi sırasında çok dikkatli olmalıyız. Eğmeler sırasında daha körpe dallar çıt diye kırılarak sizi mahvedebilir. İnanın o çıt sesini, kalbinizin taa derinlerinde duyuyorsunuz. Eğme işlemlerini, kırılmaları düşünerek peyderpey yapmanız daha sağlıklı olacaktır.
Bu hafta, Dr. Ender Berke’nin uzakdoğu fotoğrafları ile devam edecektik ama birden, Fadime hocamızın kışın ortasında açmış harika bir gül fotoğrafı ile karşılaştık. Arkasından da Okşan Kurç arkadaşımız bize bir Medine gülü (Medinilla magnifica) fotoğrafı yolladı. Harika çekilmiş olan fotoğrafa ilk bakınca, Japon kesme çiçek sanatı “ikebana” mı diyesimiz geldi? Sizin de aynı keyif içinde fotoğrafa bakacağınızı düşünüyoruz.
Keyifli Bahçeler…
