Ticaret Bakanlığı’nın araştırmasına göre, her 10 kişiden 7’si alışveriş platformlarındaki indirimli fiyatların gerçeği yansıtmadığını düşünürken, her 10 kişiden 4’ü de bu platformlarda yanıltıcı indirim oranları ve yanıltıcı fiyatlarla karşılaştığını belirtti
Ticaret Bakanlığı tarafından 2023 yılında hayata geçirilen, ‘Dijital Tüketicinin Korunması Projesi/Faz I: Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Projesi’nde, Dijital Mecralarda Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Araştırma Raporu’nun tamamlanmasıyla birlikte ilk aşama geçildi. Reklam Kurulu; sosyal medya reklamları, oyun reklamları, kişisel fiyatlandırma, arama motoru reklamlarını içeren araştırma raporunu tamamladı.
Bakanlık tarafından yapılan açıklamada, son dönemlerde hızlanan dijitalleşme süreci ile birlikte tüketicilerin daha fazla çevrimiçi ortamlara yöneldiğine ve daha fazla dijital reklam ve uygulamayla karşılaştığına dikkat çekilerek, bu durumun Reklam Kurulu gündeminde görüşülen dosyalara da yansıdığı aktarıldı. 2023 yılında Kurul gündeminde görüşülerek karara bağlanan dosyaların yüzde 79’unu dijital mecralarda yayınlanan reklamlar ve uygulamalar oluşturduğu belirtildi. Ticaret Bakanlığı’nın araştırmasına göre, tüketicilerin her 10 kişiden 7’si alışveriş platformlarındaki indirimli fiyatların gerçeği yansıtmadığını düşünüyor. Aynı araştırmada her 10 kişiden 4’ü, bu platformlarda yanıltıcı indirim oranları ve fiyatlarla karşılaştığını ifade etti.
Açıklamada, hem Reklam Kurulu gündeminde görüşülen dosyalar, hem de dijital geçiş sürecinde tüketicinin korunmasına ilişkin yapılan inceleme, araştırma ve uluslararası çalışmalarda, tüketici dostu olmayan ya da tüketicileri manipüle edici şekillerde tasarlanabilen ve dijital ortamlarda tüketicileri yanıltan, bilgi eksikliklerini istismar eden, ekonomik davranış biçimlerini bozan uygulamaların ‘karanlık ticari tasarımlar’ (Dark Commercial Patterns)gibi çok çeşitli şekillerde ortaya çıktığı ifade edildi.
İnternet kullanan her 10 kişiden 4’ü reklamlardan etkileniyor
Çevrimiçi yorumlardan, arama motoru reklamlarına, sosyal medya reklamlarından, kişisel fiyatlandırmaya ve oyun reklamlarına kadar dijital tüketicinin sıklıkla karşılaştığı reklam ve uygulamalara ilişkin başlıkları içeren araştırma kapsamında elde edilen sonuçlarda; araştırmaya katılanların yüzde 48’inin yüksek düzeyde dijital mecra kullandığı ve internet kullanan her 10 kişiden 4’ünün bir mal ya da hizmet satın alma aşamasında internet reklamlarından etkilendiği aktarılıyor. Araştırma raporunun çarpıcı sonuçlarından biri ise internet siteleri ya da uygulamalarında yer alan içeriklerdeki reklamları tüketicilerin yaklaşık yüzde 65’i ayırt etme noktasında zorlanıyor.
Kişisel verilerin paylaşımı konusunda her 2 tüketiciden 1’i endişeli iken her 10 internet kullanıcısından 4’ü reklam ya da satış kampanyalarına dair alt yazı, açıklama, dipnot vb. türden içerikleri çoğunlukla okumuyor.
En çok alışveriş yapılan sosyal medya platformu: Instagram
Araştırma, her 10 kişiden 7’sinin alışveriş platformlarında yer alan indirimli fiyatların gerçeği yansıtmadığını düşündüklerini gösterirken, her 10 kişiden 4 ’ünün alışveriş platformlarında mal ve hizmetlere dair yanıltıcı indirim oranları ve yanıltıcı fiyatlarla karşılaştığını gösteriyor.
Sosyal medya davranışlarına yönelik ayrı bir bölüm bulunan raporda; tüketicilerin sosyal medya kullanım amaçlarında alışveriş yapma oranı yüzde 30 oldu. En çok alışveriş yapılan sosyal medya platformlarında, ilk sırada Instagram yer aldı. Neredeyse her iki kişiden biri sosyal medya alışverişlerinde mağduriyet yaşarken, yaşanılan mağduriyet kaynaklarında yanıltıcı reklamların yanı sıra ünlü veya influencer (sosyal medya etkileyicisi) yönlendirmesine bağlı mağduriyet oranının yüzde 25,4 olması ise dikkat çekti.
