Budama mevsimine girdik, giriyoruz. Bireysel olarak, dalların budamaya nasıl tepki verdiğine bakıyoruz. Ana iskeleti oluşturduktan sonra, yemiş sayısını ve kalitesini artırmak için dalları düşey düzlemde 45 ya da 60 derece açıyla eğmek gerekiyor. Özsuyun ağaç içinde yavaşlaması belli ki yemiş üretimin destekliyor.
Geçen yazılarımızdan bir tanesinde, eğmek kelimesi yerine dalgınlıkla bükmek kelimesini kullandık, kusura bakmayın. Yemişlerin kalitesini arttırmak için ise, yemiş tomurcukları ya da gözleri arasına bir bahçe makası kadar ara bırakılmasını, dalların üstündeki yemiş tomurcuklarının alınmasını savunanlar da var. Dalların tepelerini fazla kesmenin yaprak sürgünlerinin çıkmasını kolaylaştırdığını, bunun yanında hiç budamanın yapılmamasının ise yemişlerin çok olmasına, dalların ağırlıktan kırılmasına meydan verebileceğini unutmayalım. Tekrar hatırlatalım, siz yemiş ağaçlarına hükmetmezseniz ağaç kendi kafasına göre hareket eder. Geçen sene 60- 70 cm.’den fazla uzamış olan dalların, 1/3’ünü ya da 1/4’ünü feda edecek şekilde buduyoruz, budamalarda en üstteki gözün dışa gelmesi gerektiğini unutmayalım. Dalların rahatça havalanmalarının ve en fazla güneş ışığı alması gerektiğini aklımızda tutuyoruz. Kimi budama ustalarına göre bir kuş yemiş ağacını ortasından rahatça uçarak geçebilmelidir.
Dalımızın genç olduğu durumda neler oluyor geçen hafta görmüştük. Budamalar dallanmayı kolaylaştırır, bol çiçeklenmeyi teşvik eder. Bazen, insan boş bulunup yukarıda söylediğimizden fazla , diğer deyişle bir çeyrekten fazla budayıveriyor. Bu durumda verimi olmayan dallar ortaya çıkıyor. İşte, değişik gözlerin rahat tanındığı Şubat ayında bahçe makasını elinize alıp bahçeye çıkabilirsiniz.
Diyelim ki budamaları fazla dipten yaptınız, arkasından 15 ile 30 cm. arasında genç bir dal çıktı. Ve bu dal tamamen çiçek (yemiş) gözleri ile kaplı. Bu durumda bu dalı hiç ellemeyin. Şayet dal, Mayıs destesine (Mayıs buketine) dönüşmüşse bu durumda da budama yapmayın deriz, çünkü önümüzdeki yaz yemiş verecektir.
Dalınız daha yaşlıysa ve budanmışsa bakalım neler oluyor? Bir daldan iki, üç verimsiz dal çıkabilir. Dalın bu cevabı genellikle çok fazla dipten budamalarda oluşur. Bu durumda dalı, en alttaki yan dalın hemen üzerinden kesin. Kalan dalı da 4, ya da 5. gözün üzerinden budayın(1). Dal üçten fazla Mayıs demeti içeriyorsa, üçüncünün hemen üzerinden keselim, zaten uçtaki yemişler yetersiz besleneceğinden çok cılız kalacak, hatta olgunluğa erişemeyeceklerdir(2).
Yok dalınız iki karışık gözlü dal, iki tane de Mayıs demeti içeriyorsa, sadece Mayıs demetlerini koruyacak şekilde diğerlerini keserek atın. Zaten Mayıs demetleri yeterince çiçek ve yemiş vereceklerdir(3). Son olasılıkta ise, dal, en altta Mayıs demeti, ile bir tane de sadece çiçek (yemiş) gözlerinden oluşan dal vermiş; daha sonra da karışık dallar oluşmuştur. Önce karışık dalları kesip atıyoruz. Arkasından da sadece çiçek gözleri yüklü uzun dalı eğer 8’den fazla göz içeriyorsa, 5. ya da 6. gözün üzerinden kısaltıyoruz. Doğal olarak, kısa olan çiçek ya da yemiş gözleri ile yüklü diğer dalı, adını kullanarak söylersek Mayıs demeti yemiş vereceğinden bahçe makasından uzak tutuyoruz (4).
Budama yazılarına şimdilik ara veriyoruz. Bahar geliyor. Biraz da aşı konusundan bahsetmek, iflah olmaz okuyucularımızdan Vecdi Türk’ün isteğini de yerine getirmek istiyoruz. Bir ya da iki yazıyla ağaçlarda ve çalılarda aşılama konusuna eğilmek aşı meraklılarını memnun edecektir. Yazımıza son verirken Hindistan’dan Ayşegül İshakoğlu kardeşimizin yolladığı harika bir gülle çiçeği fotoğrafını paylaşıyoruz: “Couroupita guianensis”. Diğer fotoğrafta, Saadet Saral kardeşimiz ise bir havyar limonu fotoğrafı yollamış. Kendisinin değişi ile yemişin taneleri ağızda ezilirken çatapat gibi patlayarak hoş bir his oluşturuyor.
Keyifli Bahçeler.
