Geçen hafta, 14 Şubat’da “Sevgililer Günü” kutlandı. Şöyle bir baktık “sevgi çiçeği” olarak adlandırılan “Hoya kerrii” dışında kalp şeklinde yaprağı olan hangi bitkiler var diye? Saksı çiçeklerinden birinciliği kalp kalbe karşı bitkisine (Ceropegia woodii) verdik. Yoksa, kalp şeklinde yaprağı olan bir yığın deve tabanı ailesinden bitki de var. Örneğin “Philodendron scandens”, hemen aklımıza gelenlerden birisi. Ağaçlardan ise, en dolgun kalp şeklinde yaprağı olan Kanada erguvanıdır (Cercis Canadensis). Geçen ilkbahar çektiğimiz bir yaprak fotoğrafını internet gazetemizde paylaşıyoruz. Başkalarını isterseniz, Amerikan titrek kavağı (Populus tremuloides), katsura ağacı (Cercidiphyllum japanese), sigara ya da fasulye ağacı (Catalpa bignonioides), Amerikan ıhlamuru (Tilia americana) ve Avrupa ıhlamurunu (Tiliax europnea) rahatlıkla sayabiliriz. Otsu bitkilerden ise coğrafyamızın çiçeği “Cyclamen persicum” hemen aklımıza gelenlerden. İlla kalp şeklinde bir çiçek olsun isterseniz, “kanayan kalpler çiçeğini” (Lamprocapnos spectabile) bir kenara yazın isterseniz.
Sevgililer Günü deyince, doğal olarak kışın sona ermekte olduğunu düşünmeden edemiyoruz. Kış sonu demek, bahar planlarını yavaş yavaş yapma zamanı geldi demektir. Vecdi Türk kardeşimize söz verdiğimiz üzere biraz da aşılardan bahsetmek istiyoruz. Daha önce göz aşısından bahsetmiştik. O zaman, bayağı okuyucu e-postası aldığımızı hatırlıyoruz. Kabaca aşıların yarma ve kakma aşıdan ibaret olduğunu, bir zamanlar Metin Akpınar, Zeki Alasya ikilisinden öğrenmiştik. Aslına bakarsanız, ne yaparsanız yapın bütün mesele 2 değişik bitkinin kambiyum denilen yeşil bölümlerinin karşılıklı gelmesini sağlamaktır. Kambiyum tabakası hemen odunsu kabuk tabakasının ve soymuk borularının oluşturduğu tabakanın altındaki büyümeden sorumlu tabakadır. Kambiyum tabakası sonrasında ise daha içe doğru odunsu boruların oluşturduğu tabaka vardır.
Aşılamaların bir yığın sınıflandırılması da var. En iyi sınıflama, en akılcı ve zihnimizde en iyi yer edendir. Aşıları, göz aşısı ve kalem aşısı olarak ikiye ayırabiliriz. Göz aşıları da sürgün ve durgun aşılar diye ayırabileceğimiz iki çeşittir. Bu gün konu edeceğimiz kalem aşıları ise İngiliz kalem aşısı, kakma aşı, çoban aşısı, yarma aşı olarak dört ana başlık altında toplasak da, gaga aşısı,yanaştırma aşısı, Avustralyalıların çok kullandığı ters aşı, kök boğazı aşısı ya da diğer deyişle imdat aşısını da unutmamak gerekir
Bu yazımızda en basit aşılama yönteminden bahsedeceğiz. Bindirme aşılarından İngiliz kalem aşısına bir göz atmak istiyoruz. Diğer yöntemlerin aksine bu aşılama yönteminde, bütün mesele eş çapları olan konak (anaç) ve konuk (kalem) 2 adet dalın birbirlerinin üzerlerine tutturulmasıdır. Burada her iki bitkinin de sağlıklı olmalarına, her ikisinin de aynı çaplarda ve aynı açılarda verev kesilmelerine dikkat edilmelidirler.
Aşılanacak olan dal, 30 derecelik bir açı ile kesilerek ana bitkiden ayrılmalı ve aşı kalemi biçimine getirilmelidir. Konak bitkimizde de, aynı şekilde aşının yapılacağı dal 30 derecelik bir açıyla keskin bir aletle kesilerek aşıya hazırlanmalıdır. Hazırladığınız kalemler, diğer deyişle konuk olacak dal parçası ile, anaç diğer deyişle konak ya da misafir edecek bitkinin hazırlanan dalları birbiri üzerine konarak (bindirilerek) bir rafya ile çepeçevre çevrelenerek bağlanmalıdır. Üzerlerine aşı macunu, sakız, camcı macunu, kil, reçine ile hava almayan, koruyucu bir tabaka oluşturabilirsiniz. Bu aşılar özellikle çok kırılgan olduklarından kuşların tüneyerek dalları kırmaları önlenmelidir.
Bu aşıyı yapmak için en elverişli zaman aralığı, bitki özsuyunun yükselmeye başladığı Mart ve Nisan ayları ya da yavaşladığı Eylül ayıdır. Doğal olarak aşılama işi, botanik dünyasının cerrahi işlemi sayıldığından testere, keskin bir bıçak, bir bahçe makası ve bunların temizliğini yakarak sağlayacağınız az bir alkolün olması önemlidir. Kalem aşıları, yemiş ağaçlarından özellikle elma, ayva, dut ağaçları gibi yumuşak çekirdekli yemiş ağaçlarına kolayca uygulanabilir.
Bütün aşıların tutması için, anaç ve kalemlerin nitelikleri, aşı kalemlerinin saklama koşulları, aşı zamanı, yöntemi, aşılama yapanın deneyimi, aşılamadan sonraki bitkinin bakımı gibi bazı koşullar gerekiyor. Galiba bu koşulların en önemlisi ise anaç ve kalemlerin alındığı bitkilerin bitki bilim dünyasında birbirlerine akrabalıklarıdır. Örneğin, badem, kayısı, şeftali, erik ağaçlarının birbirleri ile aşılanabildiği gibi. Ama buna elma, armut,üvez, alıçların kendi içlerinde; ya da turunçgillerin de birbirleri ile aşılanabileceğini ekleyebiliriz. Süs bitkilerinden leylak ise rahatlıkla adi kurt bağrına (Ligustrum vulgare) aşılanabilir. Sonuç olarak aşılama, bir canlının dokusunu başka bir canlıya ekleme işlemi olduğu için insanlardaki böbrek ya da kalp nakline benzetebiliriz. Bu nedenle aşılamanın kurallarına uyarak, doku reddini en aza indirmemiz gerekecektir. İngiliz aşısında aşı yeri çok kırılgan olduğu için, aşılanan bitki özellikle kuşların üzerlerine konması önlenmeli ya da, bir limonlukta saklanmalıdır.
Bu hafta sayfamızı renklendirenlerden Thibault Mounsaveng, Hong Kong’dan bir Çin “bonsai”si görüntüsü yollamış. Çin saksıda ağaç yetiştirme yöntemi olan “penjing” aslında, Japon bonsaisinden daha çok, etraf dekoru nedeni ile farklılaşıyor. Su birikintisi, kaya parçaları da penjing sanatında önemli yer tutuyor. Bonsai sanatı ise tek ağacın bakımı, budaması ve görüntüsü ile meşgul olur. Diğer fotoğrafta ise dünya yüzünde belki en çok aşılanan bitkilerden güzel bir gülü Saadet Sara kardeşimiz bize yollamış. Her ikisine de teşekkür ediyoruz.
Keyifli Bahçeler.....
