Arsanın, toplam inşaat maliyetinin yüzde 50’sini oluşturduğunu aktaran sektör temsilcileri, inşaatın ülke ekonomisini yüzde 35 beslediğini belirttiler
FİLİZ EROL
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında Kullanılacak 2024 Yılı Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğ 20 Şubat tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı. Tebliğde, yapı tiplerine göre farklı artış gösteren maliyetlerde 2024 yılında en yüksek artış yüzde 166,30 ile 3-A tipi binalarda gerçekleşti. En düşük artış ise yüzde 58,11 ile opera, tiyatro ve bale yapıları, konser salonları ve komplekslerinde oldu. Tebliği değerlendiren sektör temsilcileri, arsanın, toplam inşaat maliyetinin yüzde 50’sini oluşturduğunu aktardılar. Artan arsa fiyatlarının sektörü zora soktuğunu vurgulayan sektör paydaşları, imarlı arsa bulmakta zorlandıklarını belirttiler.
“İmarlı arsa fiyatları çok arttı”
Yapı birim maliyet artışlarının 2024 yılında bir önceki yıla göre en az yüzde 100 fazla olacağını belirten Coordinat Yapı Kurucu Ortaklarından Caner Tan, “Üretici firmalar da personel, enerji, hammadde ve lojistik gibi bir çok farklı maliyet kalemine sahipler. Bir şekilde bunu fiyatlara da yansıtmak zorundalar. Bu fiyatlamanın iç piyasa gerçeklerine göre şekillendirilmesi gerekiyor. Bir yandan da yeni inşaat yapmak için imarlı arsa bulmakta zorlanıyoruz. İmarlı arsa fiyatları çok arttı. Arsa, toplam inşaat maliyetinin yüzde 50’sini oluşturuyor. Bu nedenle hem depreme karşı önlem almak hem de yeni arsa üretebilmek için kentsel dönüşümün önü açılmalı” ifadelerini kullandı.
“Sektördeki durağanlık 2024 sonuna kadar devam eder”
Eskiden inşaatların temel aşamasındayken satılabildiğini dile getiren Tan, “Müteahhitler önden ödeme alamadıkları için ceplerindeki para kadar inşaat yapabiliyor. Parası olanlar da inşaat sektörü yerine farklı yatırımlarda yönelmeyi tercih edebiliyor. İnsanlar krediye ulaşmakta zorlanıyor. Kemer sıkma politikası üretici firmaları zorluyor. Bir binanın yapılabilmesi için 10 bin farklı ürün kalemine ihtiyaç duyuluyor. İnşaat, ülke ekonomisini doğrudan yüzde 35 besliyor. İnşaat sektöründeki durağanlık 2024 yılı sonuna kadar devam eder” dedi.
| “Büyük şehirlerde iş gücü maliyetleri yüksek oluyor” |
| Öte yandan Müteahhitler Federasyonu (MÜFED) Başkanı İsmail Kahraman ise özellikle iş gücü piyasasındaki dar boğazdan dolayı oluşan yukarı yönlü artışa dikkat çekti. Malzeme fiyatlarındaki aşırı stokların eritilmesinin, aşağı yönlü azalış etkisiyle olduğunu dile getiren Kahraman, birim maliyetlerinin piyasa değerlerine yüzde 90 doğrulukla yaklaştığını söyledi. Gelişmişlik ve arz talep oluşumuna göre bölgelerdeki maliyetlerin değiştiğini belirten Kahraman, “Mesela iş gücü kaynağının bol olduğu kırsal bölgelerde etkin şekilde iş gücü maliyetleri düşerken, büyük şehirlerde ise hane halkı giderlerinin de fazla olması sebebi ile iş gücü maliyetleri yüksek oluyor. Malzemeye erişim için de kaynağa yakınlık lojistik maliyetlerini azaltıyor. Yapıların katları arttıkça, yapı sistemi karmaşıklaştıkça yönetmelikler ilave şartlar getirmekte, bu nedenle de ilave imalat detayları ve bunların çözümüne ilişkin imalat maliyetleri ortaya çıkıyor. Bu yapı sınıflarındaki son dört yılın rakamlarına bakıldığında birim fiyatların 8 kat arttığı açıkça görülüyor. Yine son dört yıllık süre boyunca asgari ücretin işverene maliyeti 5,6 kat artmasına rağmen dolar kuru ise 4 kat arttı” diye konuştu. |
“Fiyat artışları devam edecek”
Geçen yıl betonda yüzde 100, demirde ise yüzde 65’lik bir fiyat artışı yaşadıklarını belirten Sirius Yapı Yönetim Kurulu Başkanı Barış Öncü de “Şu anki ekonomik göstergelere göre 2024 yılında da aynı şekilde artışlar yaşanacağını söylemek mümkün. Yılın ilk iki ayında bile asgari ücret zammıyla birlikte giderler artmaya başladı. Türkiye’deki inşaat malzemeleri üreticileri ihracat bağlantıları olduğu için maliyet hesabını da buna göre yapıyor. Yani dışarıya sattığı ürünün fiyatını iç piyasaya da aynı şekilde sunuyor. Çünkü ihracat garantileri var. Bu malzemelerin maliyetini hesaplamak çok zor değil” diye konuştu.
“Kalifiye işçi bulmak zorlaştı”
Geçen yıl Hatay ve civarındaki illerde yaşanan depremle birlikte ciddi bir işçi sıkıntısı da yaşadıklarını vurgulayan Öncü, “Kalifiye işçi bulmak zorlaştı. Çünkü bu işçiler ve ustalar deprem bölgesine gitti, bir kısmı da yurtdışındaki şantiyeleri tercih etti. Şimdi yüksek maaşlara bile çalıştıracak personel bulmakta zorlanıyoruz. Bir diğer konu da arsa. İzmir merkezde büyük metrekareli arsa bulmakta zorlanıyoruz. Metrekareler büyüdükçe fiyatlar da çok artıyor. İnşaat sektörü olarak en büyük sorunlarımızın başında arsa geliyor. Sıkı para politikası nedeniyle son dönemde faizler de çok yükseldi. Vatandaşların krediye ulaşması da zor hale geldi” sözlerine yer verdi.
