Merkez bankası kredi kartı işlemlerinde uygulanacak azami faiz oranlarını düzenleyen tebliğde değişiklik yaptı. 16 Marttaki karara göre; kredi kartından nakit avans çekim faizi yüzde 4,42’den yüzde 5’e yükseldi. Kredili mevduat hesapları için de faiz oranı yüzde 5 oldu. Nakit avans kullanımındaki gecikme faizi ise yüzde 4,72’den yüzde 5,30’a çıkarıldı.
Bu açıklamalarda rakamlar küçük, ancak bu rakamların getirdiği sonuçların kredi kartı kullananların ekonomik yaşamını nasıl etkilediğine bir göz atalım. Birincisi gecikme faizleri düz değil, aylık bazda bileşik faiz.
Bileşik faizin tanımı şöyle: “Bileşik faiz, bir finansal varlığın veya borcun, her dönemde hesaplanan faiz oranı üzerinden bir önceki dönemdeki anaparanın yanı sıra biriken faiz üzerinden faize tabi tutulduğu bir faiz türüdür. Bu tür faiz hesaplama yöntemi, zaman içinde paranın daha hızlı bir şekilde büyümesine neden olur. Temel olarak, bir dönem sonunda hesaplanan faiz miktarı, bir sonraki dönemde anaparanın yanı sıra faize tabi olur ve bu süreç her dönemde tekrarlanır.”
Özetle, ödeme yapılmadığı zaman bir sonraki aya gecikme faizinin faizi de ekleniyor.
1 Ocak 2020’de kredi kartındaki gecikme faizi azami yüzde 1,70 idi. Bu rakamın yıllık bileşik faizi yüzde 22’ye geliyordu.
2023’te avans kullanımı yüzde 4,42’e çıktı, yıllık bileşik faizi de yüzde 68’e ulaştı. Bu ne demek, bankadan 2020’de yüzde 22 ile aldığınız nakit avansı, 2023’te yüzde 68’e alır oldunuz. Yeni kararla da aylık yüzde 5, yıllık yüzde 80 faizle para alıyor olacaksınız.
Bu ne demek; bankaların cebi yine vatandaşın günlük yaşam mücadelesi için kullandığı kredi kartı avans parası ile dolacak demek.
Geçinecek kadar parası olan birisi neden bankadan nakit avans çeksin? Türkiye Bankalar Birliği’nin (TBB) raporlarına göre Mayıs 2022 itibariyle kredi veya kredi kartı borcunu ödememiş olanlardan, 4 milyon 148 bin kişinin borcu devam ediyor. 2022’nin ilk beş ayında borcunu ödeyemediği için yasal takibe girenlerin sayısı, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 83 artarak 748 bin 437 kişiye ulaştı.
2023 yılına gelindiğinde takibe giren yıllık dosya sayısı 13 milyon 369 bin oldu.
İktidarın ve yandaş medyanın söylemine göre, vatandaşın durumu iyiye gidiyorsa, bankalar neden alacaklarını takip ve icra ile tahsil etmeye çalışıyorlar?
İcralık dosya sayısı 22 Aralık 2023 tarihi itibariyle 21 milyon 569 adet. Çalışan nüfus yaklaşık 35 milyon kişi olduğuna göre, çalışan nüfusun yüzde yetmiş beşi icralık durumda. Emeklileri dahil edersek bu oran yaklaşık yüzde 50 oluyor. Yani her iki çalışan veya emekliden birisi icralık durumda.
Geçinemeyen insanlar kredi kartına başvuruyor, avans çekiyor, sonra onu cezaya bırakıp başka kartının borcunu ödüyor. Bu sarmala girince işin içinden çıkmak çok zor.
Bir bankacı ile yıllar önce konuştuğumda şöyle demişti: bizim en iyi müşterilerimiz kredi kartı borcunu veya ihtiyaç kredisi borcunu zamanında ödemeyenler. Bankamızın kârını yükselten para, bu gecikme faizinden elde ettiğimiz gelirdir.
İktidar vatandaşı düşündüğünü söylüyor ama kredi faizini düşürmüyor tam tersine yükseltiyor. Bankadan yıllık yüzde 80 faizle avans çekiyorsunuz. Ödeyemez iseniz yıllık gecikme faizi yüzde 86. Kısaca aldığınız paranın iki mislini banka sizden öyle ya da böyle alacak.
Bir başka veriyi de paylaşarak yazımızı bitirelim. Kredi kartı, Banka kartı ve Ön ödemeli Kart toplamı 2015 yılı başında 162 milyon 846 bin 077 iken 2024 yılı başında 400 milyon 526 bin 420’ye fırladı.
Buradan alınacak mesaj, insanımız para taşımıyor, kart kullanıyor. Diğer mesaj ise toplam tahsil edilmeyi bekleyen alacaklar ve icra dosyalarının kabarıklığı.
Bu konu, daha doğrusu insanımızın sorunu kömür makarna dağıtarak, doğal gaz, elektrik yardımı yaparak çözülür mü sizce?
