Bu hafta bahçede soğan nasıl ekebiliriz diye bir bakacağız? Yazdıklarımızı sakın endüstriyel tarım ile karıştırmayınız. Soğan (Allium cepa) çok geniş bir coğrafyada ekilmektedir. Aynı zamanda mutfağımızın da önemli bir öğesidir. Soğansız bir Türk mutfağı düşünebiliyor musunuz, bilemiyoruz? Soğanın beyaz, sarı, pembe, kırmızı renkleri var. Patates ve havucun da, ülkemizde pek bilinmese de değişik renkleri oluyor. Patatesin, sarı, pembe, kırmızı, mor-mavi, sarımsı beyaz renkleri; havucun ise, beyaz, sarı, turuncu, kırmızı ve siyah renkleri var. Ne de olsa hepsi kök sebzeler. Soğan da birçok kök sebze gibi az killi, geçirgen toprakları sever, buna karşılık nemi pek sevmez. Bol güneşli alanlarda daha iyi serpilip büyürler. Dolayısıyla bu bitkilerle iyi geçindiklerini hemen söyleyebiliriz.
Ay takvimi takipçileri için kulaklarına fısıldayalım, soğan, kök günlerinde ve çıkan Ay döneminde ekilir. Buna karşılık, inen Ay döneminde de toplanır. Tüm soğanlı bitkiler gibi çok gübreli topraklardan haz etmezler. Hele de ekim sonrası topraklarına gübre atılmasından nefret ederler. Toprağı çok sıkı, kolay parçalanmıyorsa önceden çapalamak tavsiye edilir. Bir de soğan, ekeceğimiz bölgede mücadele etmekten hoşlanmadıklarından yabancı otlardan temizlemek çok önemlidir. Soğan tohumdan ektiğinizde 2, hatta 3 senede olgunlaşır. Diğer deyişle en az iki yıllık bitki diyebiliriz. Ülkemizdeki soğanlar genellikle 3 yıllık olup, ilk yıl soğandan arpacık soğan, ikinci yıl ise arpacık soğanların büyümesi, üçüncü yıl ise tohum verme süreçlerini kapsar. İki yıllık soğanlarda ise ilk yıl arpacıklardan yumru oluşma, ikinci yıl ise tohum verme sürecidir.
Ektiğinizde, yanına refakatçi bitkilerden ne koyalım diyorsanız? Hemen belirtelim rezene ve baklagillerden uzak tutun. Havuç, patates, sarımsak, pancar gibi kök sebzelerin ya da, domates, patlıcan, kabak gibi yemiş sebzelerin yanıbaşına kolaylıkla ekebilir, dikebilirsiniz. Binden fazla çeşidi olan soğanın ekiminin de bir kaç çeşidi var. Bugün en kolayına değineceğiz. Arpacık soğan ekimi en az emekle en hızlı yöntemdir. Öncelikle 3 türlü soğan ekimi vardır: Tohumdan, arpacık soğandan ve fideden. Bir de soğanın alt kısmını dairesel olarak keserek köklendirme yöntemi var, buna da önümüzdeki haftalarda değinmeye çalışacağız.
Arpacık soğandan büyük soğanlar elde etmek istiyorsanız şimdi ekimin tam zamanıdır (Mart-Nisan ortasına kadar). Arpacık soğanları, bahçenizde toprağa 15 cm ara ile ekebilirsiniz. Bununla beraber tarımcılar, ekim aralıklarını 10-12 cm. sıra üzeri, 25 cm. sıra arası olarak öneriyorlar. Toprakta bir yol açtınız, buraya arpacık soğanlarını koydunuz, üzerlerini uçları ya da hafif filizlenmişlerse filizler görünecek şekilde toprağa gömün. Arkasından filizler varsa, zarar vermeyecek şekilde arpacık soğanlarına hafifçe bastırın. Toprağa 3 cm kadar gömmeniz iyi olacaktır. Daha sonra toprağı sıcak günlerde sulamak yerinde olacaktır. Fazla sulamanın, soğan yumrularının daha büyük olmasına neden olmayacağını hemen söyleyelim. Hatta, sulayarak soğanların çürümesine bile neden olabilirsiniz. Aşağı yukarı 90 gün içinde soğanlar en büyük ve olgun boyutlarına geleceklerdir. Her arpacık soğandan bir adet büyük soğan elde edeceğimizi unutmayalım. Çıkartmayarak tohuma bıraktığınız soğanlar, tohum vermezlerse bu durumda soğanlarınıza satış öncesi ısıl işlem uygulanmış demektir.
Arpacık soğanları Nisan ayı yerine, Mayıs ayında ekersek hemen hayıflanmayın, yine soğanlar irileşebilir yalnızca 90-100 gün sonra çıkarttığınızda soğanlarımızın daha ufak olduklarını göreceksiniz. Soğanların olgunlaştıkları zaman yaprakları sararıp, eski canlı ve dik durumları kaybolacaktır. Bu durumda bir kürek, ya da yaba ile soğanları kaldırıp, diğer elinizle de yapraklarından tutup çıkartabilirsiniz. Haftaya soğan ekiminin daha karmaşık yöntemlerinden bahsetmeyi umuyoruz.
Bu hafta, geçenlerde ziyaret ettiğimiz Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesinden çektiğimiz fotoğraflarla sizi uğurluyoruz. İstanbul’a yolunuz düşerse gitmenizi şiddetle tavsiye ederiz. Gençler için ufuk açıcı ve keyifli bir gün geçirebilirsiniz. İlk fotoğrafımız bir morbaş (Leopoldia comosa) ikinci fotoğrafımız ise ada soğanı (Scilla peruviana), ışıltılı mavisi insanın neredeyse gözünü rahatsız ediyor.
Keyifli Bahçeler….
