Süt ve et fiyatları artmaya devam ederken yumurta fiyatları düşüyor. Üç sektörde de üretici maliyetine zarar ettiği için fiyatlardan memnun değil
FİLİZ EROL
Yumurta, süt ve et fiyatları üreticiyi mutlu etmiyor. Yumurta fiyatları düşerken üretici zarar etmeye devam ediyor. Süt fiyatlarına yüzde 8 zam geldi ama süt üretici fiyatının en az 17 TL olması gerektiğini vurguladı. Et fiyatlarında ise geçtiğimiz aya göre dana eti fiyatları yüzde 5,3, kuzu eti fiyatlarının ise yüzde 17 arttı.
En ucuz protein olan ‘yumurta’ fiyatları düşmeye devam ediyor. Üreticiler, bir yumurtanın maliyetinin yarı fiyatına satıldığı için memnun değil. Fiyatları değerlendiren Yumurta Üreticileri Merkez Birliği (YUM- BİR) Başkanı İbrahim Afyon, “Yumurta fiyatları geçen yıl üreticide tanesi 3 TL’yken bu yıl 1,5 TL’ye düştü. Fiyatların yılın ikinci yarısında artmasının öngörülme sebebi şu anki zarar eden bir sistem olması. Şu anda üretici zarar ediyor, maliyetini çıkartsa zaten artacak. Bugün zarar eden sektör, hayvanını kesecek, üretim düşecek, yumurta fiyatları çıkacak. Üretim arz fazlalığından dolayı zarar ediyor. En önemli maliyetimiz yem fiyatları. Maliyetlerimiz geçen yıla göre yüzde 10-15 arttı. Ama yumurta fiyatı yüzde 35 geriledi. Makas tersine açıldı. Üretim daralırsa fiyatlar tekrar yükselir” diye konuştu.
Arz fazlalığının olduğunu belirten Afyon, “Yurt dışına da yumurta satıyoruz. Şu anda 5’te birini ihracata gönderiyoruz. İç piyasada dış piyasada zarar ediyor. İhracatta ne kadarsa, iç piyasada aynı rakam. Çünkü bir tarafı biraz daha karlı olsa hemen o tarafa veririz. İhracat için üretilen mal ayrı. Fiyat belirlemesinde en çok önemli etken arz talep dengesi. Şu anda 2,5 TL’ye mal ediyoruz, 1,5 TL’ye satıyoruz. Zarar ederken tekrar maliyetine yükselen rakama zam geldi denemez” dedi.
“Yeme %30 zam gelirken süte %8,5 zam geliyor”
Ulusal Süt Konseyi (USK) çiğ süt tavsiye fiyatına 1 Mayıs’tan geçerli olmak üzere yüzde 8,5 zam yaptı. Buna göre, yüzde 3,6 yağ ve yüzde 3,2 protein içeriğine sahip çiğ inek sütü tavsiye satış fiyatı, çiğ süt desteği hariç üreticinin eline litre başına net 14,65 TL geçecek şekilde belirlendi. USK, 22 Ocak’tan bu yana çiğ inek sütü tavsiye fiyatını litre başına 13,5 TL olarak belirlemişti.
Çiğ süt fiyatlarını değerlendiren Tire Süt Kooperatif Başkanı Osman Öztürk, “Süt fiyatına zam yapılması normal ama fiyatı çekmiyor. Üretici tarafından az. Ama piyasa kaldırmıyor. Tüketim tarafı da zayıf. Üreticiyi şu anda bu fiyatlardan memnun edici bir durum yok. Yeme 3 defa zam geldi. Daha süte yüzde 8,5 zam gelmeden yeme yüzde 30 zam geldi. Hepsi bizim üreticimize yansıyor. Yapılan her zam çiftçinin sonuçta maliyetlerine yansıyor. Elektriğe suya zam gelirse çiftçiye yansıyor. Bunların hepsi maliyet. En az süt fiyatının 17 TL olması gerekir. Üretici her zaman zarar ediyor. Peynir üreten de zarar ediyor sütü üreten de zarar ediyor. Arada marketler kazanıyor. Üreticinin girdi maliyetleri çok arttı. Üretici açısından süt fiyatları da istenilen seviyede olmayacak. Üretici haklı olarak fiyatların daha uygun hale getirilmesini istiyor. Sütün raf kısmında da artık tıkanmalar başladı. Bunun da sonucunu görmemiz lazım. Raflarda da bu işin çekici bir hale getirilmesi lazım” ifadelerini kullandı.
Kuzu eti fiyatları bir yılda %151,2 arttı
Et fiyatları ise geçen yıldan bu yana ikiye katlanırken, gün geçtikçe artmaya da devam ediyor. Kırmızı et fiyatları hakkında değerlendirmede bulunan İzmir Ticaret Borsası Meclis Başkanı Ömer Gökhan Tuncer, “Ulusal Kırmızı Et Konseyi’nin verilerine göre, geçtiğimiz aya göre dana eti fiyatlarının yüzde 5,3, kuzu eti fiyatlarının ise yüzde 17 arttığını görüyoruz. Geçen yıla göre söz konusu fiyat değişimleri dana etinde yüzde 82,1 ve kuzu etinde yüzde 151,2 olarak gerçekleşti. Tarım işletmeleri genel müdürlüğünün besilik materyal yeni doğmuş erkek buzağı fiyatları, 2022 yılı aralık ayı sonunda 5 bin 500 TL’yken, 2023 yılı aralıkta yüzde 245 artarak 19 bin TL seviyesine yükseldi. Başta kaba yem ve besi materyali olmak üzere, girdi fiyatlarının artmasıyla oluşan maliyet enflasyonu, et fiyatlarına doğrudan yansıyor. Mevcut piyasa koşullarında besilik erkek materyalin canlı kilogramının 200-280 TL olduğu bir piyasada et fiyatlarının düşmesini beklemek zor görünüyor. Fiyatların yerinde seyretmesi için, tüm girdi maliyetlerinin yönetilmesi ve optimize edilmesi gerekiyor. Bunun için atılacak en doğru adım, özellikle besiciliğe yönelik desteklemeleri arttırmak” ifadelerini kullandı.
Beyaz et ihracatına yasak bekleniyor
Ticaret Bakanlığı, 5 beş ayda artan beyaz et fiyatları için harekete geçti. Fiyat artışına sebep olan etkenleri ortadan kaldırmak için bakanlıkça çalışma başlatıldı. İhracat yasağı getirilerek iç piyasaya arzın artırılması planlanıyor. Düzenlemeye son şeklinin verilmesi için ise çalışmalar sürüyor. Sektör temsilcileri ise kırmızı et ücretini karşılayamayanların beyaz ete yöneldiğini bunun da son zamanlardaki fiyat artışına etkisi olduğunu belirtiliyor.
