Yunus Nadi, Yenigün gazetesini yayınlıyordu İstanbul’un işgali öncesinde. Kemalistlere katılmıştı ve Milli Mücadeleye inanıyordu. Gazetesini baskı makinesi ile birlikte zor koşullarda kağnılarla önce Kayseri’ye, bir süre sonra da Milli Mücadelenin başkenti Ankara’ya taşıdı. Yayınını “Anadolu’da Yenigün” adıyla sürdürdü.
Kurtuluşun ardından BMM’ye de giren ve Mustafa Kemal Paşa’nın yakın çevresinde yer alan Yunus Nadi, Cumhuriyet ilan edilişinin ertesi yılı 1924’te Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal’in direktifi ile (adını da verdi) ve Türkiye Cumhuriyeti’nin idealini, duruşunu, ilkelerini rehber alan Cumhuriyet gazetesini kurdu.
Önceden İttihat-Terakki Cemiyeti’nin genel merkez binası olan Cağaloğlu’daki ahşap Pembe Köşk’te faaliyetine başlayan gazete, Yunus Nadi sonrasında Nadir Nadi ile 70’lerde köşkün bahçesinde inşa edilen yeni binada çalışmalarını sürdürdü. Özellikle 1950’den itibaren birçok badireden geçen ve dalgalanmalar yaşayan Cumhuriyet, 2005’te halihazırda yayınını sürdürdüğü Şişli’deki binaya taşındı. Nadir Nadi ve İlhan Selçuk’un yolları 1970’lerin ortalarında kesişti ve bazı kesintileri saymazsak gazete vakıf döneminde İlhan Selçuk yönetiminde macerasını sürdürdü vefatına kadar.
Cumhuriyet gazetesinde…
1970’lerden 2000’lere kadar değişik vesilelerle Cağaloğlu’ndaki binaya gitmişliğim vardı. Kader Şişli’ye taşındıktan bir süre sonra beni Cumhuriyet’e götürdü. İlhan Selçuk’lu Cumhuriyet’te çalışmak gerçek bir ayrıcalıktı. Cumhuriyet Kitapları arasından da kariyerimde önemli yer tutan Türk Siyasal Yaşamında Koalisyon ile Yön’ün Devrimi Devrim’in Yönü yayınlandı o zaman.
Bu iki kitabın önsözünü Mustafa Balbay ve İlhan Selçuk kaleme aldı. İlhan Selçuk’un dönemin bir aktörü olarak 9-12 Mart süreci ile ilgili bir kitaba önsöz kaleme alması bendeniz için paha biçilmez bir madalyon. Ki, Selçuk kolay kolay önsöz yazmazdı. Ayrıca bu süreçte İlhan Ağabey’in görevlendirmesi ile CHP’de İsmet İnönü döneminde genel sekreterlik, milletvekilliği de yapan, DP döneminde İzmir’in ünlü gazetesi Demokrat İzmir’in yazı işleri müdürü olan Şeref Bakşık’ın anılarını “CHP İle Bir Ömür” adıyla yayına hazırladım. Bendeniz için unutulmaz bir anıdır.
Cumhuriyet Ege Eki beş yıl aradan sonra yeniden yayınlanmaya başladı bendeniz İstanbul’dan İzmir’e temelli göçtükten bir süre sonra. Gazetenin vakıf adına imtiyaz sahibi Dr. Alev Coşkun ve genel yayın yönetmeni Aykut Küçükkaya’nın isteğiyle Cumhuriyet Ege’de her hafta bir yazım ve röportajım yayınlandı. O sırada ekin başında Hakan Dirik vardı. Altı ay sonra gazetenin İzmir’deki temsilcisi değişti ve hoşuma gitmeyen bu tablodan sonra yazmayı bıraktım (Bırakmama neden olan temsilci gazeteden gönderildi, şimdi M. Ş. Örs var).
APİKAM’daki kutlama
7 Mayıs 1924-7 Mayıs 2024; Cumhuriyet 100 yaşına bastı. İstanbul ve Ankara’dan sonra İzmir’de de İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Cemil Tugay’ın ev sahipliğinde, APİKAM’daki bir resepsiyonla da kutlanırken Cumhuriyet’in yüzüncü yılı oradaydım. Işık Kansu, Mustafa Balbay, Sertaç Eş, M. Şakir Örs ve gazetenin ilk kadın genel yayın yönetmeni Mine Esen ile birlikte olmak güzeldi. O sırada değişik duygular yaşadım. İstanbul ve İzmir’deki iki ayrı Cumhuriyet dönemim film şeridi gibi geçti gözümün önünden.
Örs ve Esen güzel ifade etti kürsüde duygu ve düşüncelerini. Dr. Tugay da. Matbuattan, basından, medyaya uzanan 100 yıllık bir yolculuk… Cumhuriyet’in Türkiye Cumhuriyeti ile ikinci yüzyılı da geride bırakıp dünya döndükçe yaşamasını diliyorum. Gazeteyi bugünlere taşıyan yönetici, kalem erbabı, muhabir ve emekçileri selamlıyorum. Cumhuriyet için hayatını veren Uğur Mumcu, A .Taner Kışlalı’yı; Cumhuriyet şehitlerimizi saygıyla anıyorum. Okurlarımı Cumhuriyet’e ve UM-AG’a destek olmaya, katkıda bulunmaya davet ediyorum.
Hasan Tahsin ve İlk Kurşun
15 Mayıs 2024 Salı günü yine gazeteciler olarak Konak Atatürk Meydanı’ndaki Hasan Tahsin İlk Kurşun Anıtı’ndaydık. 50 yıl önce dönemin Cumhurbaşkanı Korutürk’ün açtığı ve milletin katkılarıyla dönemin İGC’nin öncülüğünde yapılan anıt önünde bu defa ellerinde bayraklarıyla Hasan Tahsin O. Okulu öğrencileri de vardı. İGC Başkanı Gappi ve İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Tugay’ın konuşmalarıyla ve bu yılki kitlesel katılımla Şehit Gazeteci Hasan Tahsin’i andık.
Bu noktada bir not düşeyim; keşke anıtın kitabesinde açılış tarihi ile birlikte açılışı yapan 6. Cumhurbaşkanı Fahri S. Korutürk’ün adı da vefa gösterilerek yazılı olsa. Umarım kitabe levhası yenilerek bu eksiklik giderilir. Korutürk, soyadını Büyük Atatürk’ün verdiği müstesna bir Cumhurbaşkanı idi. Anıtı da Ege’yi kapsayan ikinci yurt gezisi için İzmir’e geldiğinde açmıştı. Açılış, onun geliş tarihine denk getirilmişti.
